Του Απόστολου Κουρουπάκη
Με τον Ανδρέα Παράσχο κάναμε μία κουβέντα με αφορμή τις εκδηλώσεις που προγραμματίζονται για τον Δημήτρη Λάγιο. Ο κ. Παράσχος είναι ο συγγραφέας μιας ανέκδοτης ποιητικής συλλογής, που είχα την τιμή να μου δείξει, όταν κάπως, κάποτε την ανέσυρε από το συρτάρι του, μαζί με μια άλλη συλλογή του. «Για ρίξε μια ματιά» μού είπε «έτσι να μου πεις τη γνώμη σου» κι αυτή η πρώτη γνώμη μου ήταν άγουρη, μου άρεσε από μιας αρχής, αλλά όταν μετά από λίγο καιρό μού ξαναζήτησε τη γνώμη μου, αποκλειστικά για τις «Αγιογραφίες», η πρώτη άγουρη ανάγνωση διαμορφώθηκε πλήρως. Oι «Αγιογραφίες» μού μίλησαν στ’ αυτί, τις ένιωσα οικείες, αγιογραφίες ενός ταπεινού βυζαντινού μονόχωρου ναού, με μία αίγλη διαφορετική, ταπεινή, όπως αρμόζει σ’ έναν μυστηριακό χώρο. Αυτή η συλλογή θα είναι κατά κάποιο τρόπο η βαση των εκδηλώσεων στο Πολιτιστικό Κέντρο Τρακασόλ προς τιμήν του Δημήτρη Λάγιου.
–Κύριε Παράσχο, πότε γράφτηκαν οι «Αγιογραφίες» και γιατί;
–Οι «Αγιογραφίες» άρχισαν να γράφονται το βράδυ της 11ης Απριλίου του 1991, όταν είχαν ήδη φτάσει τα μαντάτα από την Αθήνα ότι ο Δημήτρης Λάγιος είχε φύγει. Το περιμέναμε, αλλά παλεύαμε με το είναι μας να το αποδιώχνουμε. Οι σκέψεις προτιμούσαν να αναμετρούνται με το θαύμα, με το άπιαστο, παρά με το άδικο του επερχόμενου μοιραίου. Ήταν τόσο άδικο όσο είναι να χάνεις ένα παιδί! Ο Δημήτρης, εκείνος ο σεμνός, ο ταπεινός άνθρωπος και καλλιτέχνης είχε τη μεγαλοψυχία ενός σοφού και την αθωότητα ενός παιδιού. Γι’ αυτό και όσοι τιμήθηκαν από τη φιλία του ή ακόμα και από τη γνωριμία μαζί του, πονέσαμε τόσο πολύ για τον χαμό του άδολου φίλου, του αδελφού. Το ίδιο κι ο κόσμος της Κύπρου που τον γνώρισε στις συναυλίες με τη μουσική του οικογένεια, τη «Διάσταση» και μαγεύτηκε από τη σχεδόν απόκοσμη φωνή του και τη μουσική του που θαρρείς ότι μιλούσε στους ανθρώπους με τον προσήκοντα σεβασμό και στους αγγέλους με επουράνια οικειότητα.
–Τι θυμάστε εσείς από τον Δημήτρη Λάγιο;
–Τον Λάγιο τον γνώρισα μέσω της «Διάστασης», στην οποία μετείχε ως χορωδός η γυναίκα μου. Στις κουβέντες που είχα μαζί του μου έκανε εντύπωση η συστολή του και η δίψα του να ακούει παρά να μιλά. Μου θύμιζε έντονα τον Σταύρο Κουγιουμτζή, ο οποίος ήταν εξίσου ταπεινός και ευπροσήγορος. Ήταν μία νύχτα του καλοκαιριού, θα ήταν νομίζω το 1989, όταν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Λευκωσίας, εμφανίζονταν πλαισιωμένοι από τη «Διάσταση» ο Λάγιος και ο Κηλαηδόνης. Μετά την παράσταση, καταλήξαμε στον «Ορφέα» για φαγητό. Με τη «Διάσταση» στο τραπέζι, ήταν επόμενο ότι το δείπνο θα συνοδευόταν με τραγούδι. Στην άκρη του δρόμου, ο υπάλληλος του δημαρχείου είχε σταθμεύσει το ημιφορτηγό πάνω στο οποίο ήταν το πιάνο της παράστασης. Ο Λάγιος και ο Κηλαηδόνης αντάλλαξαν ματιές και χωρίς δεύτερη σκέψη ανέβηκαν στο ημιφορτηγό κι οι χορωδοί πάνω και γύρω από το όχημα. Ήταν μία νύχτα απείρου κάλλους και διονυσιακής ευδαιμονίας. Μία νύχτα αλησμόνητη!
–Είπατε ότι αρχίσατε να γράφετε τις «Αγιογραφίες» το βράδυ της 11ης Απριλίου του 1991, όταν ήρθε η είδηση για τον θάνατο του Λάγιου. Πότε ολοκληρώθηκαν;
–Όταν άρχισα να γράφω, είχα στον νου μου τον αριθμό εφτά, λόγω των Επτανήσων απ’ όπου έλκει την καταγωγή του ο Δημήτρης Λάγιος, ο οποίος γεννήθηκε στη Ζάκυνθο και ασχολήθηκε πολύ με τον επτανησιακό πολιτισμό. Έγραφα ένα ποίημα κι ένα τραγούδι κάθε βράδυ, μέχρι που την όγδοη μέρα είχε φτάσει στην Κύπρο η τέφρα του Λάγιου. Έτσι προέκυψε ο πρώτος κύκλος των «Αγιογραφιών», με εφτά ποιήματα κι εφτά τραγούδια. Ο δεύτερος κύκλος ήρθε πρόσφατα, δηλαδή 25 χρόνια μετά τον πρώτο, με άλλα εφτά ποιήματα και εφτά τραγούδια, που μιλάνε για το σήμερα. Σαν απολογισμός των πεπραγμένων μας σε έναν φίλο. Έναν φίλο που, αν και έφυγε, είναι πάντα μαζί μας και θα τον κουβαλάμε όσο κουβαλάμε το σαρκίο μας πάνω στη φλούδα αυτής της γης, γιατί δεν σταματήσαμε να τον αγαπάμε και να ακούμε τις μουσικές και την τόσο οικεία σε μας, φωνή του.
–Η παράσταση «Ρωγμές» προέκυψε μέσα από τις «Αγιογραφίες»;
–Προέκυψε μέσα από την ανάγκη μας να συναντηθούμε επί σκηνής με τον Λάγιο και να επιβεβαιώσουμε ο ένας στον άλλο και στους εαυτούς μας, ότι δεν ξεχνάμε τον φίλο μας, που άφησε στις ζωές και στον τόπο μας, υπέροχες μουσικές, πολύτιμες στιγμές και αγαθές μνήμες. Έτσι με τον πρόεδρο της «Διάστασης» και φίλο Μάριο Παπαδόπουλο, τον άνθρωπο που έζησε τον Δημήτρη όσο λίγοι, αποφασίστηκε να δανειστούμε τον τίτλο «Ρωγμές» από το ομώνυμο έργο του Λάγιου, τραγούδια του Δημήτρη και με άξονα ποίηση και τραγούδια, μελοποιημένα από τον Βάσο Αργυρίδη, από τις «Αγιογραφίες» και κάποια δικά μου κείμενα γραμμένα για την περίπτωση, να παρουσιάσουμε στον κόσμο μία παράσταση λιτή, όπως νομίζω θα ήθελε ο Λάγιος, μέσα στην οποία θα ενυπάρχει το κοινό με τους χορωδούς και το χορευτικό σύνολο της «Διάστασης». Θα τραγουδήσουν η Υακίνθη Λάγιου και ο Στέφανος Γεωργιάδης. Πρόκειται για δύο παραστάσεις, στις 16 και 18 Ιουνίου, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Τρακασόλ», στη Μαρίνα της Λεμεσού. Ας σημειωθεί ότι θα ακολουθήσουν κι άλλες εκδηλώσεις, συναυλίες και παραστάσεις στη μνήμη Δημήτρη Λάγιου μέσα στο 2016, μία εκ των οποίων θα είναι μία μεγάλη συναυλία με τον Γιώργο Νταλάρα, τη Φωτεινή Βελεσιώτου και άλλους καλλιτέχνες, τον Ιούλιο στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας.
–Σκοπεύετε να εκδώσετε τις «Αγιογραφίες»;
–Σκοπεύω!
Η συλλογή «Αγιογραφίες»
Διαβάζοντας τις «Αγιογραφίες», παρατήρησα ότι ο Ανδρέας Παράσχος ακολουθεί μία ενιαία θεματολογία, έχει λόγο ομαλό και ομοιογενή. Επιστρέφει στην κυπριακή ιστορία και τα ποιήματα συνομιλούν με τη σημερινή κατάσταση, αν και γράφτηκαν πριν από είκοσι και βάλε χρόνια. Ενδιαφέρον έχει στις «Αγιογραφίες» ένας λανθάνων σύνδεσμος, εγώ τουλάχιστον έτσι τον εξέλαβα, με τον υπόλοιπο ελληνικό χώρο και την προσωπικότητα ανθρώπων όχι μακρινών, όπως του Δημήτρη Λάγιου, της Ρ. Κατσελλή και άλλων, χωρίς εξάρσεις και αχρείαστους συναισθηματισμούς. Σε επίπεδο γλώσσας, τα ποιήματα είναι ανυψωμένα, ούτε η κυπριακή διάλεκτος ούτε η κοινή ελληνική, αλλά ούτε και η καθομιλουμένη υπερκαλύπτουν η μία την άλλη. Υπερέχει, όπως είναι φυσικό, η κοινή ελληνική, που δεν λειτουργεί όμως εις βάρος των άλλων μορφών της. Το πραγματικό και το φλέγον είναι παρόντα σε όποια ποιήματα τα πραγματεύονται και αυτά αναδύουν έναν λυρισμό, που μάλλον είναι ίδιον της ψυχής του δημιουργού, και εκείνα τα εγκεφαλικά ποιήματα ενδύονται το πραγματικό, το διαχρονικά επίκαιρο κι εδώ φαίνεται ο δημοσιογράφος.
Οι εκδηλώσεις
Δημήτρη Λάγιου «Ρωγμές», με την Ομάδα Χορού Διάσταση, βασισμένο στον κύκλο ποιημάτων του Ανδρέα Παράσχου «Αγιογραφίες». Τρακασόλ, Πολιτιστικό Κέντρο, Μαρίνα Λεμεσού, Λεμεσός 16 &18 Ιουνίου, ώρα 8:30 μ.μ. Τραγουδούν Υακίνθη Λάγιου, Στέφανος Γεωργιάδης και το φωνητικό σύνολο «Διάσταση». Πιάνο / μουσική διεύθυνση: Βάσος Αργυρίδης, κοντραμπάσο: Κώστας Χαλλούμας. Χορογραφίες: Μαρία Μέση Αγγελίδου, Ναδίνα Λοϊζίδου και Ελένη Ο’Keefe. Η δεύτερη παράσταση θα γίνει στον συναυλιακό χώρο του Μεταλλείου της Σκουριώτισας στις 16 Ιουλίου, όπου θα φιλοξενηθεί η παράσταση «Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνά». Θα συμμετάσχει ο Γιώργος Νταλάρας, η Φωτεινή Βελεσιώτου, ο Δώρος Δημοσθένους, η Υακίνθη Λάγιου και το Φωνητικό Σύνολο της «Διάστασης».
