Οι συνομιλίες παρά τα πανηγύρια δεν έχουν προχωρήσει πουθενά

Το Εθνικό Συμβούλιο θα έπρεπε να είχε συνεδριάσει τρεις τέσσερις φορές μέχρι τώρα, αναφέρει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών και πρώην υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Λιλλήκας, αναφερόμενος στις εξελίξεις της Τουρκίας. Ο κ. Λιλλήκας θεωρεί πως το πραξικόπημα μπορεί να θέτει τον Ερντογάν ως τον απόλυτο άρχοντα στο εσωτερικό της χώρας, αλλά τον καθιστά επικίνδυνο στα μάτια των δυτικών. Σημειώνει πως σε ότι αφορά στο Κυπριακό δεν θα αλλάξει η ρητορική της Τουρκίας, θα συνεχίσει να λέει πως θέλει λύση στο Κυπριακό, ωστόσο εκφράζει τον προβληματισμό του από το γεγονός ότι με την πολιτική της η Τουρκία έχει καταστήσει τα κατεχόμενα νομό της, καθώς ασκεί πλήρη έλεγχο. Ο πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών αναλύοντας την πολιτική της Τουρκίας επισημαίνει ότι η χώρα όποτε έχει κρίση την εξάγει. Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, προειδοποιώντας ότι θα επιδιώξει επίδειξη δύναμης και συνεπώς, όπως αναφέρει, η Κύπρος θα πρέπει να είναι έτοιμη για όλα. Την ίδια στιγμή, υπογραμμίζει πως η Τουρκία θα έχει οικονομικό κόστος από την κρίση και επισημαίνει πως η Κύπρος τη δεδομένη στιγμή θα πρέπει να αξιοποιήσει το κλίμα που επικρατεί στην Ε.Ε. για να καταστήσει ασύμφορη για την Τουρκία την κατοχή.
–Η απόπειρα πραξικοπήματος ενισχύει ή αποδυναμώνει τον Ερντογάν μακροπρόθεσμα;
–Θα πρέπει να δούμε το ζήτημα σε δύο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο είναι ο Ερντογάν, ως αρχηγός του κράτους και το δεύτερο η Τουρκία ως χώρα. Αναμφίβολα, ο Ερντογάν έχει γίνει αυτή τη στιγμή ο απόλυτος άρχοντας, ένας δεσπότης, που θα επιβάλει ένα αυταρχικό πολίτευμα, το οποίο θα είναι κατ’ επίφαση δημοκρατικό. Αυτό θα τον εδραιώσει στην εξουσία, καθώς δεν θα υπάρχει ισχυρή αντιπολίτευση και επειδή έχει θέσει υπό τον έλεγχό του τα πάντα (δημόσια υπηρεσία, στράτευμα, νομική δικαστική εξουσία και πανεπιστήμια), μετατρέποντας το καθεστώς σε πλήρως δικτατορικό. Στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. αντιλαμβάνονται ότι έχουν να κάνουν με έναν αυταρχικό άνθρωπο, που έχει μεν όλα τα στίγματα του δικτάτορα, ελέγχει δε πλήρως τη χώρα του.
–Αυτό σημαίνει πως αποδυναμώνεται η χώρα στο εξωτερικό;
–Αυτή τη στιγμή, ο Ερντογάν ενισχύει την ανάλυση που επικράτησε μετά και από τη ρίψη του ρωσικού αεροπλάνου, ότι δηλαδή είναι επικίνδυνος, επειδή είναι απρόβλεπτος και χωρίς όρια. Η καχυποψία των δυτικών θα αυξηθεί. Και ενώ θα είναι ο απόλυτος άρχοντας στο εσωτερικό της Τουρκίας, στις σχέσεις του με την Δύση θα υπάρχει πάντοτε η κριτική ότι είναι απρόβλεπτος. Η εικόνα της Τουρκίας έχει πληγεί ανεπανόρθωτα και βγήκε στην επιφάνεια ότι βαδίζει σε πολύ λεπτές γραμμές και δεν έχει την κοινωνική συνοχή που είναι απαραίτητη για να προοδεύσει ένα κράτος. Η απουσία αυτής της δημοκρατίας θα υποσκάψει και τους υπόλοιπους τομείς, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της οικονομίας. Θα φανεί άμεσα. Καμία δικτατορία δεν προόδευσε οικονομικά και η δημοκρατία είναι βασική προϋπόθεση για να πάει μπροστά μία οικονομία.
–Οι προειδοποιήσεις της Ε.Ε. για τερματισμό της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας, καθώς επίσης και οι προειδοποιήσεις των ΗΠΑ για το μέλλον της χώρας στο ΝΑΤΟ έχουν βάση;
–Ναι, έχουν βάση. Το γυαλί στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ ράγισε για πρώτη φορά με την εισβολή της Αμερικής στο Ιράκ. Προσπάθησαν βέβαια να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με το Σχέδιο Ανάν και τα ανταλλάγματα που προσπάθησαν να δώσουν οι Αμερικανοί στην Τουρκία. Στη συνέχεια, προέκυψε το θέμα με το Ισλαμικό Κράτος, όταν συνειδητοποίησαν ότι με το Ισλαμικό Κράτος πλέον υφίσταται κίνδυνος και για την αμερικανική ασφάλεια και για την ασφάλεια των συμμάχων της, η Τουρκία δεν συναίνεσε να συνεργαστεί, αλλά αντίθετα συνέχισε να ενισχύει το Ι.Κ. και αυτό το ξέρουν πολύ καλά οι Αμερικανοί. Εκεί που το γυαλί δημιούργησε ρωγμές ήταν όταν κατέρριψε το ρωσικό αεροπλάνο η Τουρκία. Διάβαζα μάλιστα εμπιστευτικές εκθέσεις δεξαμενών σκέψης, οι οποίες καταλήγουν στον Λευκό Οίκο, που έλεγαν ότι η Τουρκία είναι πλέον επικίνδυνος σύμμαχος και πρότειναν στην αμερικανική κυβέρνηση να διώξει την Τουρκία από το ΝΑΤΟ, διότι όπως αναφέρεται στη μελέτη, μπορεί να μπλέξει τις ΗΠΑ σε Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, χωρίς να είναι ούτε θέλησή της ούτε απόφασή της. Συνεπώς, έχουμε κλιμάκωση στον τρόπο που αντιμετωπίζουν την Τουρκία οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ. Στη σύσκεψη που κάλεσε η Τουρκία για την κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου, η Τουρκία έμεινε απόλυτα μόνη της. Για αυτό και η Τουρκία στρέφεται προς τη Ρωσία, εξού και βλέπουμε τον Πούτιν να θέλει συνεργασία και συνάντηση με τον Ερντογάν, διότι εδώ θα παιχτεί ένα άλλο παιχνίδι, σε άλλη σκακιέρα. Θέλει το ΝΑΤΟ να παρεισφρήσει στον ζωτικό χώρο στην Ουκρανία και τώρα στις βαλτικές χώρες μπορεί να έχουμε διείσδυση της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ.
–Εμάς ποια είναι η θέση μας σε αυτή την αλλαγή του διεθνούς πολιτικού παιχνιδιού;
–Παίζεται ένα πολύ μεγάλο παιχνίδι κι εμένα η λύπη μου είναι ότι όλο αυτό το διάστημα ο Νίκος Αναστασιάδης έμεινε στη Μογγολία. Έπρεπε να βρίσκεται από την ίδια ώρα στην Κύπρο. Είμαστε η μόνη χώρα που θα μπορούσαμε να επηρεαστούμε άμεσα από την κατάσταση. Μετά από ένα σημείο, οι κρίσεις αποκτούν τη δική τους δυναμική και πολλά περιφερειακά προβλήματα λύθηκαν με τη δημιουργία θερμών επεισοδίων, όταν το σίδερο είναι καυτό.
–Τι θα μπορούσε να κάνει;
–Πού θα στρέφονταν νομίζετε οι πιέσεις; Στην Τουρκία ή πάνω σε μας, λέγοντάς μας «υπογράψτε ό,τι να ΄ναι, γιατί δεν μπορούμε να συγκρατήσουμε το θηρίο»; Αυτά τα είδαμε πολλές φορές στην παγκόσμια ιστορία, κατ’ εμένα έπρεπε το Εθνικό Συμβούλιο να είχε συνεδριάσει ήδη τρεις-τέσσερις φορές, έπρεπε να είχαμε καλέσει στην Κύπρο ξένους εμπειρογνώμονες, που μελετούν την περιοχή μας και ιδιαίτερα την Τουρκία. Να μας λένε τρόπους δράσης και αντίδρασης, ενδεχόμενες κινήσεις της Τουρκίας και δικές μας προληπτικές κινήσεις.
Τα κατεχόμενα, νομός της Τουρκίας
–Πώς μπορούν να επηρεαστούν οι συνομιλίες από το συμβάν;
–Ας είμαστε ρεαλιστές. Οι συνομιλίες, παρά τα πανηγύρια που κάνουμε, δεν έχουν προχωρήσει πουθενά. Ούτε στις εγγυήσεις είδα κάποια κίνηση από την Τουρκία που να με πείθει εμένα ότι είναι έτοιμη να εγκαταλείψει αυτό το καθεστώς ούτε εδαφικό έχω δει να συζητούν κάτι. Ούτε το σχέδιο Ανάν δεν συζητούν στο εδαφικό, στο περιουσιακό το ίδιο. Σε ό,τι αφορά στην αποχώρηση στρατευμάτων, επιμένουν σε χρονοδιαγράμματα και προσωπικά διερωτώμαι με αυτή την εμπειρία που είχαμε τώρα, πώς μπορεί κάποιος λογικός άνθρωπος να εμπιστευτεί την Τουρκία και να μείνουν μετά τη λύση έστω και χίλιοι στρατιώτες στην Κύπρο; Αν δεν τους φύγει και μείνουμε άοπλοι; Ποιος θα της επιβάλει να τους διώξει; Τα πράγματα είναι κρίσιμα και δεν θεωρώ ότι θα αλλάξει η στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό. Θα συνεχίσει να λέει πως θέλει λύση στο Κυπριακό, γιατί η Τουρκία υλοποιεί αυτή τη στιγμή το plan C της. Το plan B ήταν η απόδοση ευθυνών μετά το χρονοδιάγραμμα και η αναβάθμιση του ψευδοκράτους, το plan C ήταν η προσάρτηση των κατεχομένων. Είχε τον στρατιωτικό έλεγχο και εξάρτηση των κατεχομένων, έχει την οικονομική εξάρτηση των κατεχομένων, τώρα έχει και τον επενδυτικό έλεγχο. Μόνο η Τουρκία στηρίζει πλέον τα κατεχόμενα με μεγάλα έργα. Προχώρησε με τη μεταφορά νερού, δημιουργώντας την υδατική εξάρτηση, εξήγγειλε ότι θα φέρει ρεύμα, προχωρώντας στην ενεργειακή εξάρτηση. Στο μνημόνιο συναντίληψης, που υπέγραψε τo ψευδοκράτος πριν από δύο μήνες, προβλέπονται δύο πράγματα, ότι η δημόσια υπηρεσία των κατεχομένων θα προσαρτηθεί όσον αφορά στη δομή και στη λειτουργία της με τη δημόσια υπηρεσία της Τουρκίας και το νομικό σύστημα και ότι το σύστημα απονομής δικαιοσύνης θα προσαρμοστεί στο νομικό σύστημα και στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης της Τουρκίας. Αυτό είναι η διοικητική προσάρτηση. Είναι σαν να είναι νομός της Τουρκίας πλέον, όταν γίνουν αυτές οι προσαρμογές. Και προσωπικά με λυπεί, γιατί η κυβέρνηση δείχνει να μη συνειδητοποιεί ότι από τη στιγμή που προχωρά στο βήμα της προσάρτησης, οδηγούμαστε σε κατάσταση μη αναστρέψιμη. Αντί να αντιδράσει η κυβέρνηση και να το παρεμποδίσει, το αφήνουμε να γίνει και θα γίνει.
–Πώς επηρεάζουν τα κατεχόμενα οι νέες εξελίξεις;
–Ακόμα πιο απόλυτος έλεγχος. Δεν νομίζω πως ο Ακιντζί και ο οποιοσδήποτε στα κατεχόμενα έχει την παραμικρή αίσθηση ελευθερίας ή θεωρεί ότι μπορεί να αποφασίσει κάτι που δεν βρίσκει σύμφωνο τον Σουλτάνο. Εδώ δεν σεβάστηκε τους ακαδημαϊκούς του, τους πρυτάνεις και δικαστές και θα σεβαστεί τον οποιοδήποτε Τουρκοκύπριο; Τα περιθώρια ήταν από πριν ανύπαρκτα για τον Ακιντζί, οπότε δεν βλέπω πως θα υπάρξει διαφοροποίηση πολιτικής στο Κυπριακό. Αν κάποιος μελετήσει την πολιτική στην Τουρκία, θα δει ότι όποτε έχει κρίση η Τουρκία, την εξάγει, καθώς είναι ένας μηχανισμός συσπείρωσης του λαού που είναι διχασμένος. Και ταυτόχρονα ο μηχανισμός αυτός έχει στόχο να καθιερώσει ή να κρατήσει ζωντανή την προοπτική για να γίνει ηγέτιδα δύναμη της περιοχής. Θα επιδιώξει επίδειξη δύναμης, συνεπώς θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη, παράλληλα, πως στο Κυπριακό είτε κεμαλική κυβέρνηση είχαμε είτε στρατιωτική, είτε ισλαμική κυβέρνηση, επί της ουσίας του Κυπριακού δεν είδαμε καμία διαφορά στην πολιτική. Η Τουρκία παραμένει σταθερή στις θέσεις της για την Κύπρο.
–Λέτε συχνά πως θα πρέπει να καταστήσουμε ασύμφορη την εισβολή και κατοχή στην Τουρκία. Με αυτά τα δεδομένα μπορεί να γίνει;
–Μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο αν αξιοποιήσουμε το κλίμα στην Ε.Ε. και την ιδιότητα του κράτους μέλους. Δεν είναι μόνο το εάν θα ενταχθεί η Τουρκία στην Ε.Ε. Είναι η τελωνειακή ένωση με την Ε.Ε. Αυτή τη στιγμή, βρίσκεται σε επεξεργασία νέα αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση, που απαιτεί την ψήφο μας. Είναι τα ευρωπαϊκά κονδύλια που παίρνει από διάφορα ταμεία, είναι πολλά τα κονδύλια, δισεκατομμύρια. Εδώ είχε γίνει πρόταση στο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. να διασυνδεθούν τα κονδύλια που παίρνει η Τουρκία με την εκπλήρωση των υποχρεώσεών της και δυστυχώς η κυβέρνησή μας δεν το στήριξε. Άρα μπορούμε να της προκαλέσουμε και οικονομικό κόστος. Έχουμε ρόλο να παίξουμε στα ενεργειακά, γεωστρατηγικά και στις σχέσεις μας με τη Ρωσία. Δεν είναι μία κίνηση, αλλά πολλές οι κινήσεις που πρέπει να αναλάβουμε και όλα αυτά πρέπει να αποτελούν μέρος σχεδιασμού. Να μην αυτοσχεδιάζουμε. Πρέπει να γίνει ολοκληρωμένη στρατηγική για το πώς καθιστούμε την κατοχή ασύμφορη. Αν περιμένουμε ότι εμείς θα πάμε να πείσουμε τον Ερντογάν ότι είναι προς το συμφέρον τους να λύσουν το Κυπριακό, λες και δεν ξέρουν ποιο είναι το συμφέρον τους ή αν περιμένουμε ότι οι Αμερικανοί θα τους πείσουν, τίποτα δεν θα συμβεί από αυτά. Ενόσω επιτρέπουμε στην Τουρκία να επιτυγχάνει τους στόχους της, χωρίς να υπάρχει κόστος και ταυτόχρονα να διατηρεί τον έλεγχο της Κύπρου και να διατηρεί ζωντανούς τους στόχους της για πλήρη έλεγχο της Κύπρου, δεν έχει κανένα λόγο να αλλάξει πολιτική. Εμείς πρέπει να έχουμε τέτοια πολιτική που να τη φέρουμε στο δίλημμα εάν τη συμφέρει να κατέχει τη μισή Κύπρο και να χάνει αλλού σημαντικά οφέλη ή της συμφέρει να κερδίζει αλλού και να χάνει στο Κυπριακό. Αν δεν το κάνουμε αυτό και συνεχίσουμε την ίδια πολιτική, τότε άθελά μας απλώς επιτρέπουμε στην Τουρκία να διαιωνίζει την κατοχή και τη διχοτόμηση.
Δεν είναι ηθικός ο κόσμος της Ευρώπης
–Άρα αν έχει οικονομικό κόστος από αυτή την κατάσταση μπορεί για μας να θεωρηθεί παράθυρο ευκαιρίας η απόπειρα πραξικοπήματος;
–Να της μεγαλώσουμε το οικονομικό κόστος μέσω της Ευρώπης. Εγώ περιμένω η κυβέρνηση να πάει στους Ευρωπαίους και να τους φτύσει. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας έχουν ανάγκη σε πολλά ζητήματα. Μου είναι αδιανόητο να ακούω τη Γερμανία και Ευρωπαίους εταίρους να λεν ότι αν επαναφέρει τη θανατική ποινή, κλείνει η πόρτα της Ε.Ε. Γιατί; Σας ενοχλεί όταν τους εκτελεί μετά από δίκη; Πριν από τη δίκη δεν σας ενοχλεί; Όταν εξολοθρεύει έναν ολόκληρο λαό, τους Κούρδους, δεν σας ενοχλεί; Ότι κατέχει ευρωπαϊκό έδαφος δεν σας ενοχλεί; Ότι φυλακίζει δημοσιογράφους, ότι παύει πρυτάνεις, δεν σας ενοχλεί; Σας ενοχλεί ότι η εκτέλεση γίνεται μετά τη δίκη; Ότι τους εκτελεί μέσα στους δρόμους πριν από τη δίκη δεν σας ενοχλεί; Πρέπει να φέρουμε τους Ευρωπαίους μπροστά από τις ευθύνες τους. Η Ευρώπη είναι ένα μωσαϊκό συμφερόντων τελικά. Δεν δημιουργήθηκε το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον και δυστυχώς τα κράτη συνεχίζουν να σκέφτονται εθνικά και να δρουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα εθνικά τους συμφέροντα. Κατά συνέπεια, έτσι πρέπει να σκεφτόμαστε κι εμείς και έτσι πρέπει να ενεργήσουμε. Είμαστε μικροί, αλλά και μεγάλες χώρες έχουν ανάγκη την Κύπρο στην Ε.Ε. Εκεί που απαιτούνται ομόφωνες αποφάσεις και μπορεί να μην έχουμε κανένα συμφέρον, έχουμε βέτο. Έτσι γίνονται οι συναλλαγές. Γίνονται με βάση την εξυπηρέτηση συμφερόντων. Πρέπει να σταματήσουμε να εξυπηρετούμε τα δικά τους συμφέροντα, χωρίς ανταλλάγματα. Δεν είναι ηθικός ο κόσμος της Ευρώπης, δυστυχώς, ούτε αγγελικά φτιαγμένος.