«Ο Πρόεδρος της Τουρκίας έχει καταθέσει μια νέα πρόταση στο Κυπριακό, προτείνοντας την ανταλλαγή της κλειστής πόλης της Αμμοχώστου με την παραλιακή ζώνη των Κοκκίνων». Αυτό επισημάνει στην «Κ», ο «Πρωθυπουργός» Χουσεΐν Όζγκιουργκιουν, ο οποίος μιλάει για την πορεία των συνομιλιών και ασκεί δριμύτατη κριτική στην ηγεσία του Μουσταφά Ακιντζί. Στο ζήτημα των εγγυήσεων, ο κ. Όζγκιουργκιουν αναφέρει ότι δεν κλείνει την πόρτα στην αναθεώρηση του συστήματος, ενώ την ίδια στιγμή ανοίγει τα χαρτιά του για το Σχέδιο Β΄ της τ/κ πλευράς.
–Ας ξεκινήσουμε ανορθόδοξα, όχι με το Κυπριακό, αλλά με μια ερώτηση που αφορά το εσωτερικό πολιτικό πεδίο. Οδεύουμε προς πρόωρες «εκλογές», ναι ή όχι;
–Υπό κανονικές συνθήκες, οι «εκλογές» θα πραγματοποιηθούν τον Ιούλιο του 2018, ενώ θα προηγηθούν οι τοπικές εκλογές, τον Ιούνιο του 2018. Οι βουλευτικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν πριν από τις τοπικές εκλογές. Η τελική ημερομηνία για τις βουλευτικές εκλογές είναι Απρίλιος του 2018. Κάθε ημερομηνία πριν από αυτό τον τερματικό σταθμό πλέον είναι επί τάπητος.
–Τι συμβαίνει το τελευταίο διάστημα στις σχέσεις σας με την ηγεσία Ακιντζί; Πώς εξηγείτε το ψυχροπολεμικό κλίμα;
–Ο κ. «Πρόεδρος» προσεγγίζει το όλο ζήτημα με συναισθηματικό τρόπο. Εμείς πιστεύουμε ότι ήταν λανθασμένη κίνηση η κατάθεση του χάρτη στην παρούσα φάση. Κρατούσαμε στο χέρι μας ένα δυνατό χαρτί και επέλεξε να παραιτηθεί από αυτό το χαρτί. Ο «Πρόεδρος» έφτασε στο σημείο να αμφισβητεί την νομιμότητα αυτής της κυβέρνησης. Του υπενθυμίζω ότι στις εκλογές του 2016 αυτά τα δυο κόμματα εξασφάλισαν συνολικά 26 έδρες. Ένας ουδέτερος «Πρόεδρος» δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα μιας εκλεγμένης κυβέρνησης. Άραγε δεν γνωρίζει μαθηματικά ή δεν μπορεί να διακρίνει την κυβέρνηση πλειοψηφίας από την κυβέρνηση μειοψηφίας; Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, μετά τη Διάσκεψη της Γενεύης, μέχρι σήμερα δεν έχουμε συναντηθεί με τον κ. «Πρόεδρο».
–Δεν είχατε καμία επαφή; Ούτε καν τηλεφωνική;
–Καμία απολύτως. Μπορεί να έχουμε διαφορετικές απόψεις αλλά έχουμε δημοκρατικό πολίτευμα. Το σημαντικό στοιχείο είναι ο συμβιβασμός. Ο θυμός δεν έχει θέση στη διακυβέρνηση.
–Σε περίπτωση που τελικά πραγματοποιηθεί μια νέα διάσκεψη, θα συμμετάσχετε σε αυτήν, σε συμφωνία με την ηγεσία του κ. Ακιντζί;
–Εφόσον πραγματοποιηθεί μια τέτοια διάσκεψη και συμμετάσχουν οι εγγυήτριες δυνάμεις και εμείς θα είμαστε εκεί. Ωστόσο, ας εξετάσουμε τι συνέβη στην πρώτη διάσκεψη. Η Βρετανία δεν δήλωσε τίποτα. Η Ελλάδα και η Τουρκία διαπίστωσαν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα ότι διαφωνούν. Ακόμη, εκτός από το ζήτημα των Εγγυήσεων, διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν πολύ σοβαρά προβλήματα σε μια σειρά ζητημάτων. Στο Περιουσιακό αντιμετωπίζουμε άκρως σοβαρά προβλήματα. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της διακυβέρνησης και της κατανομής εξουσιών. Υπάρχουν προβλήματα, δίχως την επίλυση των οποίων σε περίπτωση που πάμε σε συμφωνία, οι δύο κοινότητες θα συγκρουστούν.
–Δεν είναι πολύ πρόωρο να προεξοφλούμε το αποτέλεσμα της λύσης και να κάνουμε από σήμερα λόγο για σύγκρουση;
–Δεν αναφέρομαι σε ένοπλη σύγκρουση. Εννοώ σύγκρουση των εξουσιών. Τα θέματα της διακυβέρνησης, οι εξουσίες του Προέδρου και του αντιπροέδρου έχουν γραφτεί με πολύ περίπλοκο τρόπο. Σε αυτά τα πεδία θα προκύψουν προβλήματα. Σκεφτείτε ότι και η δικαιοσύνη δεν θα είναι σε θέση να επιλύσει αυτά τα προβλήματα, εφόσον η εκπροσώπηση των δύο πλευρών σε αυτή θα είναι ίση. Έτσι θα μπλοκάρει το σύστημα. Επίσης, με βάση τα όσα συζητούνται τώρα στο Περιουσιακό, υπάρχει το ενδεχόμενο της ταλαιπωρίας των ανθρώπων μας για τα επόμενα 50 χρόνια. Θα ακολουθήσουν δίκες. Οι άνθρωποι δεν θα έχουν εύκολη πρόσβαση στην επιτροπή για το Περιουσιακό. Θα σπαταληθούν χρόνια. Εν συντομία, πριν από τη διευθέτηση του ζητήματος της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων έχουμε πολλά ζητήματα να τακτοποιήσουμε. Οι άνθρωποι όταν θα πάνε στο δημοψήφισμα θα πρέπει να γνωρίζουν με ξεκάθαρο τρόπο τι τους περιμένει την επόμενη ημέρα της λύσης.
Ο Ερντογάν δεν παραχωρεί έδαφος
–Πώς προσεγγίζετε τις τελευταίες εξελίξεις στο Κυπριακό;
–Από ό,τι βλέπω οι κκ. Ακιντζί και Αναστασιάδης συνειδητοποίησαν ότι οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο. Τώρα προτείνουν νέα διάσκεψη. Ποια διάσκεψη; Σε αυτή θα συζητηθεί μονάχα το θέμα των εγγυήσεων, όχι τα υπόλοιπα ανοιχτά θέματα. Για ποιο λόγο, λοιπόν, οδηγούμαστε στη διάσκεψη του Μαρτίου χωρίς να έχουμε επιλύσει όλα τα υπόλοιπα προβλήματα; Ακόμη και στην περίπτωση που τελικά οι εγγυήτριες δυνάμεις καταφέρουν να έρθουν σε συνεννόηση τότε θα βρεθούμε ενώπιον μεγαλύτερων προβλημάτων.
–Στο Εδαφικό, δεν συμφωνείτε με το ποσοστό της τάξεως του 29,2% που πρότεινε η ηγεσία σας;
–Ο Ραούφ Ντενκτάς ήταν ένας ηγέτης με πολύ χιούμορ. Σε μια σύσκεψη, το 1998 του ζήτησα να μου εξηγήσει το ποσοστό 29%+. Απαντώντας, μου είπε: «Το 29%+ θα μπορούσε να γίνει και 45%». Σήμερα, έχοντας καταθέσει η τ/κ ηγεσία χάρτη, η συνολική εικόνα στο Εδαφικό άλλαξε. Πλέον μεταφράζεται το ποσοστό 29%+ σε εδάφη. Ο Ντενκτάς είχε δει αυτό τον κίνδυνο και για αυτό τον λόγο δεν κατάθεσε χάρτη. Σε κάθε περίπτωση η κατάθεση χάρτη ήταν μια λανθασμένη κίνηση. Η τ/κ πλευρά απώλεσε ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί. Ο Αναστασιάδης πλέον έχει τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί από θέση ισχύος ανεξάρτητα από την απόρριψη χαρτών από τις δύο ηγεσίες. Σε αυτό το σημείο να σας υπενθυμίσω την τελευταία δήλωση του κ. Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τι λέει; «Σας δίνω το Βαρώσι με αντάλλαγμα μια παραλιακή ζώνη που θα ενώνει τα Κόκκινα με την τ/κ πλευρά». Σε καμία περίπτωση, ο κ. Ερντογάν δεν παραχωρεί έδαφος από τα παράλια στην ε/κ πλευρά. Εμείς συμφωνούμε με αυτή την άποψη. Πρόκειται για μια νέα προσέγγιση. Σε περίπτωση που ο χάρτης του κ. Ακιντζί συμβαδίζει με αυτά που εννοεί ο κ. Ερντογάν δεν έχω καμία ένσταση. Όμως σε περίπτωση που αυτός ο χάρτης είναι διαφορετικός, τότε οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ο κ. Ακιντζί βρίσκεται σε αντίθεση και με την Τουρκία. Αυτό που υποθέτω εγώ είναι ο κ. Ακιντζί έδωσε τον χάρτη του κ. Ερντογάν. Η δική μου εκτίμηση αποτελεί μια υπόθεση, δεν έχω δει τον χάρτη.
–Δηλαδή ο κ. Ακιντζί δημιούργησε τον χάρτη που κατάθεσε στη Γενεύη αποκλειστικά σε συνεργασία με τους δικούς του συνεργάτες;
–Εγώ είμαι «Πρωθυπουργός». Έχω ευθύνες ενώπιον του λαού. Έπρεπε να είχε διαβουλευτεί μαζί μου. Να σας ρωτήσω το εξής: Σε περίπτωση που τελικά έρθει σε συμφωνία στους χάρτες παρά τη δική μου αντίθεση, τι θα συμβεί; Τι θα συμβεί σε περίπτωση που εγώ πω ότι δεν εφαρμόζω τον χάρτη; Ποια δύναμη θα μου επιβάλλει την εφαρμογή του;
–Πριν από λίγο καιρό είχατε συζητήσει το ζήτημα της Μόρφου με τον Πρόεδρο Ερντογάν; Ποια είναι η άποψη του Προέδρου της Τουρκίας για αυτό το ζήτημα;
–Ξεπερνώ το ζήτημα της Μόρφου. Ο κ. Πρόεδρος λέει ξεκάθαρα «δεν παραχωρώ εδάφη». Προτείνει την επιστροφή της κλειστής πόλης της Αμμοχώστου με αντιστάθμισμα ένα κομμάτι γης που θα ενώνει τα Κόκκινα με τις τ/κ περιοχές.
–Δεν είναι πρόωρο να δηλώνουμε εν μέσω διαπραγμάτευσης ότι δεν πρόκειται να επιστραφεί καμία περιοχή;
–Αυτό δεν το δήλωσα εγώ, αλλά ο ίδιος ο κ. Ερντογάν. Πρόκειται για μια νέα πρόταση που κατατέθηκε μετά την ανταλλαγή των χαρτών. Τι κατανοώ εγώ; Ο χάρτης που καταθέσαμε βρίσκεται σε συμφωνία με αυτή την πρόταση. Ο κ. Ακιντζί δεν το διαψεύδει. Οπότε στο Εδαφικό η θέση μας, σε συμφωνία με τον κ. Ερντογάν συμπυκνώνεται στην εξής πρόταση: Ανταλλαγή κλειστής πόλης Αμμοχώστου με παραλιακή ζώνη στα Κόκκινα.
Εγγυήσεις και διαφωνία με Ελλάδα
–Στο κεφάλαιο Ασφάλειας και Εγγυήσεων ο κ. Ακιντζί δηλώνει ότι υπάρχει ανάγκη για αναπροσαρμογή του συστήματος στις νέες συνθήκες. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη;
–Η ασφάλεια και οι εγγυήσεις είναι η κόκκινη γραμμή της τ/κ πλευράς. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις πάνω από το 80% του λαού τάσσεται υπέρ της διατήρησης του συστήματος. Πώς θα μπορούσε να αναθεωρηθεί το σύστημα; Τι συμπεριλάμβανε το σύστημα εγγυήσεων του 1960; 650 Τούρκους και 950 Έλληνες στρατιώτες. Θα μπορούσαν να συζητηθούν οι αριθμοί. Για αυτό άλλωστε συναντήθηκαν οι εγγυήτριες δυνάμεις. Όμως δεν κατάφεραν να συνομιλήσουν. Σε τρεις ώρες τερματίστηκε η διάσκεψη.
–Δηλαδή δεν αποκλείετε την αναθεώρηση του συστήματος;
–Λέμε ξεκάθαρα το εξής: Δεν μπορούμε να παραιτηθούμε από τις ενεργές και de facto (etkin ve fiili) τουρκικές εγγυήσεις για μια περίοδο αναγκαία, έτσι ώστε η τ/κ πλευρά να νιώθει ασφάλεια. Δεν μπορούμε να καθορίσουμε ένα χρονοδιάγραμμα από σήμερα. Ωστόσο, η μεταβατική περίοδος θα μπορούσε να είναι μικρότερη από όσο πιστεύουν κάποιοι. Επίσης, αναλόγως με τις εξελίξεις δεν αποκλείεται να είναι και μεγαλύτερη. Τα χρονικά περιθώρια εξαρτώνται από την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις σχέσεις των λαών. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, αναφέρεται σε μια λύση χωρίς τουρκικά στρατεύματα. Εδώ προκύπτει το εξής ζήτημα: Πώς είναι δυνατόν να συμφωνήσουμε με τέτοιου είδους όρους;
Πολιτογραφήσεις και σχέδιο Β΄
–Κυκλοφορεί ένας αριθμός, κάποιοι λένε ότι επίκεινται 20.000 «πολιτογραφήσεις»…
–Δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Για 20.000 πολιτογραφήσεις, με τους ρυθμούς εργασίας της δικής μας γραφειοκρατίας και των μηχανισμών της Τουρκίας θα χρειαζόμασταν περίπου 20 χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι που όντως δικαιούνται υπηκοότητα, λ.χ. παιδιά που δεν γνώρισαν άλλη πατρίδα εκτός από την Κύπρο. Καταβάλλουμε προσπάθεια για να ανταποκριθούμε σε αυτές τις υποθέσεις.
–Τελικό ερώτημα: Σε περίπτωση αδιεξόδου στις συνομιλίες έχετε Σχέδιο Β΄;
–Το Σχέδιο Β΄ μας είναι το εξής: Η «ΤΔΒΚ» πρέπει να συνεχίσει την πορεία της. Έχουμε το δικό μας κράτος με το δικό του δημοκρατικό πολίτευμα και με ανεξάρτητη δικαιοσύνη.
–Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση η «ΤΔΒΚ» θα μπορούσε να αναπροσαρμοστεί στις νέες συνθήκες με κάποιες σημαντικές αλλαγές και εξελίξεις, έτσι δεν είναι;
–Οι αναπροσαρμογές θα γίνουν και στην περίπτωση της λύσης. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή πρέπει να συνειδητοποιήσουμε κάτι: Σήμερα, ακόμη και οι φανατικοί υποστηρικτές της λύσης κατανοούν ότι αυτή η διαδικασία δεν μας οδηγεί πουθενά. Για αυτό τονίζουμε ότι θα συνεχίσουμε με την ΤΔΒΚ, για να πιέσουμε για λύση.
