Του Αλέξη Παπαχελά
Πώς και πότε θα λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία; Για το πώς υπάρχει μια σχετική ομοφωνία των δυτικών πολιτικών και αναλυτών. Η Ουκρανία είτε θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ είτε θα εξασφαλίσει μια ρητή δέσμευσή του ότι η Συμμαχία θα προστατεύσει από εδώ και πέρα τα σύνορά της. Ταυτόχρονα ενδέχεται να γίνει δεκτή στην Ε.Ε., ενώ θα διατεθούν τεράστια κεφάλαια για την ανοικοδόμησή της, ενδεχομένως και από τη ρευστοποίηση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Σαν αντάλλαγμα το Κίεβο θα πρέπει να αποδεχθεί την οριστική και τελεσίδικη απώλεια κυριαρχίας στην Κριμαία και σε ορισμένες άλλες περιοχές.
Η φόρμουλα ακούγεται ρεαλιστική, αλλά πολιτικά είναι πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί. Η ηγεσία της Δύσης θα μπορούσε να ισχυρισθεί ότι κέρδισε «στα σημεία». Απέτρεψε την κατάληψη του Κιέβου, ανέδειξε τις τεράστιες αδυναμίες της ρωσικής στρατιωτικής μηχανής και έδειξε ότι μπορεί να συσπειρωθεί στα δύσκολα.
Μπορεί όμως ο Ζελένσκι να αποδεχθεί μια τέτοια λύση; Πολύ πολύ δύσκολα. Προφανώς είναι ο μόνος Ουκρανός που θα μπορούσε να βάλει την υπογραφή του σε μια συμβιβαστική συμφωνία. Απέδειξε ότι είναι ένας ηγέτης που αντέχει στα δύσκολα και κινητοποίησε την παγκόσμια κοινότητα με έναν μοναδικό τρόπο. Θα είναι πολύ δύσκολο, αλλά όχι αδιανόητο, να τον κατηγορήσει κανείς για προδοσία ή λιποψυχία.
Από την άλλη, δεν είναι εύκολο για κανέναν ηγέτη, αλλά και απλό πολίτη, να αποδεχθεί το τετελεσμένο της απώλειας κυριαρχίας σε ένα κομμάτι της πατρίδας του. Ειδικά έπειτα από σκληρές μάχες, χιλιάδες θανάτους, ακρωτηριασμούς, καταστροφές. Αυτός ο πόλεμος δεν θα τελειώσει όμως με έναν ουκρανικό θρίαμβο και την ανακατάληψη όλων των χαμένων ουκρανικών εδαφών. Κανένας ψύχραιμος αναλυτής δεν προβλέπει κάτι τέτοιο. Το πιθανότερο είναι ένα αδιέξοδο, ένα τέλμα που θα διαρκέσει πολύ καιρό ακόμη.
Κάποια στιγμή, ο Ζελένσκι θα μπει σε μια θέση που δεν θα ζήλευε κανείς μας.
Μου φέρνει στο μυαλό έναν ιστορικό διάλογο που είχε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος με τον Κίσινγκερ μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. O Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών τού πρότεινε να δεχθεί μια συμβιβαστική λύση, σύμφωνα με την οποία οι Τούρκοι θα μείωναν το έδαφος που κατείχαν από 36% σε κάτι λιγότερο από 28%. Ο Μακάριος αντέστρεψε το ερώτημα: «Πέστε ότι η Τουρκία συμφωνεί να μειώσει το ποσοστό της στο 28%. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι τι είναι καλύτερο για εμάς. Να νομιμοποιήσουμε μια de facto κατάσταση ή όχι;». Ο Κίσινγκερ απέφυγε να απαντήσει και ο Αρχιεπίσκοπος απέρριψε τελικά τον συμβιβασμό με το επιχείρημα ότι «υπάρχουν ελπίδες ότι μια μέρα, έπειτα από πολλά χρόνια, θα καταλήξουμε σε μια συμφωνία που θα είναι καλύτερη για την Κύπρο». Η συζήτηση συνεχίστηκε και ο γκουρού της ρεαλπολιτίκ σχολίασε: «Υπάρχουν πολλοί ήρωες που δεν ξέρουν πώς να πάρουν πίσω 1% του εδάφους τους». Τις μέρες αυτές, μπορώ να φανταστώ τον Ζελένσκι να βρίσκεται μπροστά σε ανάλογα διλήμματα. Πιθανώς ακόμη και να ρωτάει τον Κίσινγκερ τι θα έκανε στη θέση του...
