ΣΤΙΒΕΝ ΚΟΥΡΟΥΤΣ / THE NEW YORK TIMES
Ανοίγεις τα μάτια και ψάχνεις το κινητό σου. Κοιτάς αμέσως τα εισερχόμενα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ανακαλύπτεις ότι δεκάδες διαφημιστικά μηνύματα «σπαμ» διείσδυσαν μέσα από το φίλτρο.
Ανοίγοντας το Ιnstagram βρίσκεις δήθεν αίτημα από εταιρεία για συνεργασία μαζί σου. Εν τω μεταξύ, οι ειδοποιήσεις σου στο WhatsApp αποτελούνται αποκλειστικά από μηνύματα αγνώστων, οι οποίοι σε καλούν να επενδύσεις στα κρυπτονομίσματά τους. Ενας ατζέντης στελεχών σε καλεί μέσω LinkedIn για να σου πει ότι «εντυπωσιάστηκε από τη μοναδική διαδρομή σου» και επιθυμεί να «συζητήσει συναρπαστικές επαγγελματικές ευκαιρίες» με πολλές από τις μεγαλύτερες εταιρείες στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Στον δρόμο για το σπίτι λαμβάνεις επείγον μήνυμα από εταιρεία κούριερ, με κωδικό και σύνδεσμο για ενημέρωση της παραγγελίας σου, αλλά δεν θυμάσαι να έχεις παραγγείλει κάτι. Τι να κάνεις; Να ανοίξεις τον σύνδεσμο, να απαντήσεις στην κλήση, να κυνηγήσεις την επαγγελματική αυτή ευκαιρία;
«Η διαρκής προοπτική εξαπάτησης μας κάνει να νιώθουμε ευάλωτοι. Η έλλειψη εμπιστοσύνης διατηρεί τον άνθρωπο σε κατάσταση συνεχούς εγρήγορσης».
Καλωσορίσατε στον κόσμο της ηλεκτρονικής απάτης, γεμάτη τέτοια παραπλανητικά μηνύματα, διαφημιστικές κλήσεις και απόπειρες αλίευσης των προσωπικών σας δεδομένων. Στον κόσμο αυτό, κάθε επαφή με κάποιον άγνωστο είναι επικίνδυνη. Χάρη σε εφαρμογές απόκρυψης, η ταυτότητα και η τοποθεσία του υπολογιστή ή του τηλεφώνου του απατεώνα δεν είναι ορατές στο θύμα, που μπορεί να πιστεύει ότι συνομιλεί με αληθινό εκπρόσωπο εταιρείας. Το Διαδίκτυο αναπτύσσεται ταχύτερα από τις ικανότητες των διωκτικών αρχών να εντοπίζουν τις απάτες.
Εκβιασμοί, πλαστά συμβόλαια
Κάποιοι μπορεί να υποδύονται τα στελέχη πολιτικών εκστρατειών αναζητώντας οικονομική στήριξη. Αλλοι καταφεύγουν σε εκβιασμούς, απειλώντας το θύμα τους με τη δήθεν ύπαρξη εικόνων του να παρακολουθεί πορνό που εξασφάλισαν χακάροντας την κάμερα του υπολογιστή ή του κινητού του. Αλλα θύματα εξαπατήθηκαν από ψεύτικους νοσοκομειακούς λογαριασμούς ή πλαστά συμβόλαια ενοικίασης.
Κάθε έκφανση της καθημερινότητας μοιάζει να έχει αποκτήσει την αντίστοιχη απάτη της, ακόμη και ο θάνατος, με στοιχεία από διαδικτυακές νεκρολογίες να επιτρέπουν την υποκλοπή προσωπικών δεδομένων νεκρών, με στόχο τη δημιουργία πλαστών ταυτοτήτων. «Η διαρκής προοπτική εξαπάτησης μας κάνει να νιώθουμε ευάλωτοι. Η έλλειψη εμπιστοσύνης σημαίνει ότι δεν μπορείς να διαχειριστείς σωστά τις πληροφορίες και διατηρεί τον άνθρωπο σε κατάσταση συνεχούς εγρήγορσης», λέει η ψυχολόγος Πάμελα Ράτλετζ, επικεφαλής ερευνητικού κέντρου στη Βοστώνη.
Στα πρώτα χρόνια του «ψηφιακού πολιτισμού» το σύνορο μεταξύ πραγματικότητας και Ιντερνετ ήταν σαφές. Η περιήγηση στο Διαδίκτυο για μία ή δύο ώρες το βράδυ έμοιαζε με χόμπι, αποκομμένο από την καθημερινότητα.
Σήμερα μεταφέρουμε το Ιντερνετ στην τσέπη μας και είμαστε εξαρτημένοι από αυτό για κάθε τι στη ζωή μας. «Βρισκόμαστε μέσα στον υπολογιστή», λέει η Ρέιτσελ Τόουμπακ, επικεφαλής εταιρείας ασφαλείας του Διαδικτύου. «Η ζωή μας στο Ιντερνετ καλλιέργησε μέσα μας απατηλή –αλλά αναγκαία– εμπιστοσύνη. Θα ήταν δύσκολο να χρησιμοποιούμε το TikTok, το Uber και το Gmail κάθε μέρα αν πιστεύαμε ότι αυτό θα μας έθετε σε κίνδυνο. Πολλοί άνθρωποι “σβήνουν τον εγκέφαλό τους” όταν χειρίζονται τις εφαρμογές και πλατφόρμες αυτές», λέει η Τόουμπακ, «γιατί η σκέψη και μόνο ότι οι συναλλαγές αυτές είναι ενδεχομένως επικίνδυνες, αυξάνει το άγχος».
Ο συγγραφέας Κόρι Ντοκτόροφ επισημαίνει ότι όπως το Ιντερνετ έκανε καθημερινές δραστηριότητες λιγότερο επίπονες, έτσι διευκόλυνε και το έργο των απατεώνων. Οι συμμορίες αυτές είναι σήμερα ικανές να στέλνουν εκατομμύρια παραπλανητικά μηνύματα με τη βοήθεια εφαρμογών ρομπότ. «Αν μπορείς να αυτοματοποιήσεις τμήμα της διαδικασίας, μπορείς να απλώσεις πολύ μεγαλύτερο δίχτυ», λέει ο Ντοκτόροφ.
Τέτοια μηνύματα εξαπάτησαν εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανούς, οι οποίοι παρέδωσαν 300 εκατ. δολάρια το 2022, σύμφωνα με στοιχεία ομοσπονδιακών υπηρεσιών. Την ίδια χρονιά οι Αμερικανοί έλαβαν 225 δισ. μηνύματα «σπαμ», αύξηση 157% σε σχέση με το 2021.
Μεσίτες δεδομένων
Ακόμη και ένας ειδήμων, όπως ο Ντοκτόροφ, δεν διαθέτει ανοσία στις απάτες. Τον Δεκέμβριο, ενώ βρισκόταν σε διακοπές με την οικογένειά του στη Νέα Ορλεάνη, έλαβε κλήση από την τράπεζά του, η οποία ρωτούσε αν είχε ξοδέψει 1.000 δολάρια σε κατάστημα της Apple στη Νέα Υόρκη. Στην πραγματικότητα, ο άνθρωπος στη γραμμή ήταν απατεώνας, ο οποίος είχε πληροφορηθεί το όνομα του Ντοκτόροφ και της τράπεζάς του και χρησιμοποίησε πλασματική τραπεζική ιστοσελίδα προκειμένου να πείσει το θύμα του να καταχωρίσει σε αυτή τους κωδικούς πρόσβασης στον λογαριασμό του. Τα δεδομένα αυτά εξασφάλισαν ενδεχομένως οι απατεώνες από «μεσίτες δεδομένων», που συλλέγουν και πωλούν τέτοια στοιχεία σε συμμορίες.
Κατά τη διάρκεια της κλήσης ο Ντοκτόροφ αποκάλυψε τα τελευταία επτά ψηφία της χρεωστικής του κάρτας, αρκετές πληροφορίες προκειμένου ο απατεώνας να χρεώσει αγορές στον συγγραφέα. «Τα email των απατεώνων είναι πια πανομοιότυπα με εκείνα των τραπεζών», λέει ο Ντοκτόροφ.
Πρόσφατα, η ψυχολόγος Ράτλετζ πίστεψε ότι είχε γίνει στόχος απατεώνων όταν έλαβε επιστολή από κυβερνητική υπηρεσία. «Σκέφτηκα αμέσως ότι ήταν πλαστή. Το επιστολόχαρτο ήταν κακής ποιότητας», λέει η Ράτλετζ, που διαπίστωσε τελικά ότι η επιστολή ήταν γνήσια. «Ο πραγματικός κόσμος μοιάζει πια τόσο πολύ με απάτη», λέει.
Τον Φεβρουάριο, στέλεχος επενδυτικού γραφείου στο Χονγκ Κονγκ πείστηκε να μεταφέρει 26 εκατ. δολάρια από τον λογαριασμό της επιχείρησης σε απατεώνες, που υποδύονταν συναδέλφους του σε κλήση μέσω βίντεο. Οι απατεώνες χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη για να δημιουργήσουν αληθοφανή ψηφιακή εκδοχή ανωτάτου στελέχους, το οποίο εμφανίστηκε να δίνει εντολή για τη μεταφορά των κεφαλαίων.
