Του Γιάννη Ιωάννου
Ο θάνατος του Προέδρου του Ιράν Ιμπραχίμ Ραϊσί αποκτά ξεχωριστό ενδιαφέρον όχι τόσο για την διάσταση του ατυχήματος με το ελικόπτερο -σε μια χώρα που συχνά αξιωματούχοι χάνονται σε πτώσεις αεροσκαφών και δεν φημίζεται, λόγω κυρώσεων και πολιτικοτεχνολογικής απομόνωσης, για την αεροπορική της ασφάλεια, αλλά για αυτή της επόμενης ημέρα δεδομένων και δύο λόγων:
• Της τρέχουσας συγκυρίας που ενώ ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς στη Γάζα συνεχίζεται δημιουργούνται -αλλά και επιβεβαιώνονται όπως στη πρόσφατη κρίση με το Ισραήλ- οι όροι αναμέτρησης Ιράν-Δύσης και Ιράν-αραβικών κρατών στην περιοχή και
• Του παραδοσιακά πολύπλοκου ιρανικού καθεστώτος στο οποίο συνυπάρχουν κι εναλλάσσονται σε ένα παίγνιο πολιτικής ισχύος -με παγκόσμιο αποτύπωμα- διαφορετικές δυναμικές μεταξύ της θρησκευτικής ηγεσίας (Ανώτατος Θρησκευτικός Ηγέτης), της πολιτικής ηγεσίας (οπαδοί της σκληρής γραμμής VS reformers) και το ιρανικό στρατιωτικό βαθύ κράτος («Φρουροί της Επανάστασης»)
Ο θάνατος του Ιμπραχίμ Ραϊσί, ενός πολιτικού της σκληρής γραμμής με άριστες σχέσεις με τον Αγιατόλαχ, Αλί Χαμενέϊ, που προαλείφονταν μάλιστα για την διαδοχή του στο ανώτατο θρησκευτικό αξίωμα της χώρας, σηματοδοτεί το κενό εξουσίας ενός, από το 2021, μάλλον «αδιάφορου» Προέδρου του Ιράν -που σε αντίθεση με τον προκάτοχό του δεν είχε δώσει κάποιο ιδιαίτερο στίγμα. Ήταν μάλλον ένας χρήσιμος διαχειριστής της συντηρητικής στροφής που επήλθε στη χώρα μετά τα ανοίγματα στη Δύση προ δεκαετίας με την συμφωνία «JCPO» Ιράν-Δύσης για το πυρηνικό του πρόγραμμα και της αποδυνάμωσης της μετά την έλευση Τραμπ.
Στη τρέχουσα συγκυρία κι εντός 50 ημερών την προεδρία της χώρας αναλαμβάνει, σύμφωνα με το σύνταγμα, ο Αντιπρόεδρος της χώρας, Μοχάμαντ Μοχμπέρ. Από κοινού με τον ομιλητή του ιρανικού κοινοβουλίου, Μοχάμαντ Μπάκερ Καλιμπάφ και τον νομικό επικεφαλής της χώρας, Γκολάμ Χοσέϊν Μοχσένι Ετζίγια θα διοργανώσουν εκλογές για την ανάδειξη του νέου Ιρανού Προέδρου.
Τα επικρατέστερα σενάρια
Χωρίς η ανάλυση να κουράζει για την ονοματολογία (ο Καλιμπάφ, ο επικεφαλής του National Security Council της χώρας, Σαγίντ Τζαλιλί, κοκ θεωρούνται μερικά εκ των φαβορί) η επόμενη ημέρα είναι σημαντική γιατί θα αναδείξει τις δυναμικές που διαμορφώθηκαν εντός του ιρανικού πλέγματος πολιτικής εξουσίας στην αδυναμία του απερχομένου, νεκρού πλέον, Προέδρου και του υπερήλικα κι άρρωστου (σ.σ. 85 ετών) Ανώτατου Θρησκευτικού Ηγέτη, Αλί Χαμενέϊ – ο θάνατος του οποίου αργά ή γρήγορα θα κρίνει την επόμενη ημέρα στη χώρα ως προς την διαδοχή του και την τύχη του καθεστώτος.
Εκτός απροόπτου στη τρέχουσα συγκυρία η εκλογή ακόμη ενός hardliner είναι το πιθανότερο σενάριο. Ωστόσο η διαδικασία θα έχει ενδιαφέρον. Κυρίως γιατί θα δείξει, σε μεγάλο βαθμό, προς τα που κινείται το Ιράν, με ότι αυτό συνεπάγεται για την Μέση Ανατολή αλλά και το διεθνές σύστημα παγκοσμίως.
