Του Απόστολου Τομαρά
Ιδιαίτερα έντονος με όσους επικρίνουν την Αστυνομία και το έργο που επιτελεί στην καταπολέμηση του εγκλήματος εμφανίζεται ο αρχηγός της δύναμης σε συνέντευξή του στην «Κ». Ο Ζαχαρίας Χρυσοστόμου υποστηρίζει πως το έγκλημα έχει μειωθεί σε σχέση με το παρελθόν. Ο αρχηγός Αστυνομίας παραθέτει τα βήματα που έχουν γίνει για την πάταξη της διαφθοράς εντός του σώματος αλλά και τις συνεργασίες με Αστυνομίες άλλων κρατών.
–Ποια είναι η εικόνα που επικρατεί στο οργανωμένο έγκλημα;
–Στη χώρα μας, όσον αφορά το οργανωμένο έγκλημα, δρα περιορισμένος αριθμός εγκληματικών ομάδων, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένους τομείς. Αυτού του είδους το έγκλημα, υπάρχει εδώ και δεκαετίες στην Κύπρο, όπως υπάρχει ακόμα και στα πλέον ευνομούμενα και δημοκρατικά κράτη. Αρκεί κανείς να ανατρέξει στις δολοφονίες που έγιναν κατά τις δεκαετίες του 1990 και 2000 για να διαπιστώσει του λόγου το αληθές. Εκείνο που αλλάζει είναι οι τομείς και ο τρόπος δράσης των εγκληματικών ομάδων. Και τούτο γιατί, οι μεταβλητές που σχετίζονται με αυτό διαφοροποιούνται. Επειδή κατά καιρούς κάποιοι επικαλούνται το παρελθόν ως παράδειγμα πάταξης του οργανωμένου εγκλήματος, έχω να πω το εξής: Οι αριθμοί τους διαψεύδουν. Τους διαψεύδουν επίσης δεδομένα που όλοι γνωρίζουμε. Είναι άνθρωποι του τότε υπόκοσμου που αφέθηκαν για πολλές δεκαετίες ανενόχλητοι και απολαμβάνουν εδώ και χρόνια αμύθητο πλούτο. Γιατί μέσα από όλα αυτά τα χρόνια, ξέπλυναν ή/και νομιμοποίησαν τα χρήματα που ήταν προϊόν παράνομων ενεργειών. Αφέθηκαν, μην πω ότι η διαφθορά που υπήρχε σε όλο τον κρατικό μηχανισμό μη εξαιρουμένης και της Αστυνομίας, τους υποβοήθησε να γίνουν αυτό που έγιναν. Αφέθηκαν μάλιστα, όταν η λογοδοσία τότε ως προς τις μεθόδους πάταξης της εγκληματικότητας, καθώς και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν σε νηπιακή μορφή, τόσο στην Αστυνομία όσο και στην ευρύτερη κοινωνία. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το σοβαρό έγκλημα στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί. Η καλλιέργεια συνεπώς στην κοινή γνώμη από κάποιους, της εντύπωσης, ότι έχει αυξηθεί το έγκλημα, είναι ανεδαφική και επιζήμια για τον τόπο, ενώ ενισχύει τη φοβία και το αίσθημα ανασφάλειας στην κοινωνία. Άλλωστε, μόλις πρόσφατα, η ίδια η εκτελεστική διευθύντρια της Europol Catherine De Bolle, κατά την επίσκεψή της στην Κύπρο, ανέφερε ότι η χώρα μας έχει χαμηλότερο δείκτη εγκληματικότητας από τα άλλα κράτη στην Ευρώπη.
–Με αυτά που λέτε να υποθέσουμε ότι δεν ανησυχείτε σε ό,τι αφορά το οργανωμένο έγκλημα;
–Αντίθετα, πάντοτε μας ανησυχεί γι’ αυτό και βρίσκεται στην προμετωπίδα των προτεραιοτήτων μας. Και τούτο γιατί η παρουσία του έχει άμεση αρνητική επίδραση στην ευημερία και την ασφάλεια του πολίτη, πλήττει συθέμελα τον κοινωνικό ιστό της χώρας, ιδιαίτερα η δράση του στον τομέα της εμπορίας ναρκωτικών, και εάν πάρει διαστάσεις, μπορεί να πλήξει την προσέλευση επενδύσεων στη χώρα και κατ’ επέκταση την οικονομία του τόπου. Μπορεί επίσης να πλήξει, είτε μέσα από τη διάβρωση είτε τον εκφοβισμό, τους βασικούς θεσμούς – πυλώνες ενός κράτους, καθιστώντας το λιγότερο ευνομούμενο και δημοκρατικό. Για όλους αυτούς τους λόγους, ο αγώνας μας κατά του οργανωμένου εγκλήματος είναι συνεχής και αδιάλειπτος. Και έχουμε πάρει σημαντικά μέτρα, όπως είναι η αύξηση του επιχειρησιακού προσωπικού που δραστηριοποιείται κατά του οργανωμένου εγκλήματος. Σημαντικό μέτρο αποτελεί επίσης η θέσπιση σχετικής νομοθεσίας και η δημιουργία από τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου για πάταξη της αστυνομικής διαφθοράς, η οποία αποτελεί σύμμαχο του οργανωμένου εγκλήματος. Παράλληλα, πήραμε την πρωτοβουλία να προωθήσουμε την εκπόνηση Εθνικής Στρατηγικής για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος με τη συνεργασία ξένων εμπειρογνωμόνων, με βάση το πρότυπο του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίοι μας τονίζουν ξανά και ξανά ότι το οργανωμένο έγκλημα δεν μπορεί να παταχθεί αποτελεσματικά, χωρίς την ουσιαστική συνδρομή όλων των άλλων αρχών επιβολής του Νόμου. Τόσο οι ξένοι εμπειρογνώμονες όσο και η Europol, αλλά και η διεθνής εμπειρία, υπογραμμίζουν ότι απαιτείται καθολική προσέγγιση μηδενικής ανοχής απ’ όλες τις αρχές επιβολής του νόμου της χώρας. Στην Κύπρο, και παρά τις προσπάθειες που καταβάλαμε στο παρελθόν, η Αστυνομία Κύπρου ουσιαστικά έχει αφεθεί μόνη της.
–Η έντονη δραστηριότητα της Αστυνομίας έχει αποτελέσματα ή απλώς καταγράφεται πρόσκαιρη ύφεση;
–Είναι γεγονός ότι από τον Μάιο του τρέχοντος έτους, αναθεωρήσαμε και αναπροσαρμόσαμε τα σχέδια ενεργείας μας και τις δράσεις μας κατά του εγκλήματος και αυτό έχει επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Έχουν γίνει πολλές έρευνες οικιών και υποστατικών και πολλές συλλήψεις, αρκετά πρόσωπα οδηγήθηκαν ή θα οδηγηθούν ενώπιον Δικαστηρίου και παράλληλα γίνονται και τόσα άλλα, τα οποία για ευνόητους λόγους δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν. Αρκεί να σας πω ότι η έντονη δραστηριότητα της Αστυνομίας τους τελευταίους μήνες, συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, επέφερε σημαντική μείωση σε διάφορα σοβαρά εγκλήματα όπως είναι οι διαρρήξεις, οι κλοπές, οι ληστείες, οι απόπειρες καταστροφής περιουσίας με εκρηκτικές ύλες και οι εμπρησμοί. Αυτή η προσπάθεια θα συνεχιστεί με αμείωτη ένταση.
–Τι προϋποθέτει η καταπολέμηση του εγκλήματος στη ρίζα του;
–Απαιτείται η έμπρακτη βούληση όλων των εξουσιών του τόπου. Της εκτελεστικής, της νομοθετικής και της δικαστικής. Απαιτείται η ανάληψη στο έπακρο της ευθύνης που αναλογεί με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, σε κάθε Υπηρεσία Επιβολής του Νόμου της χώρας. Απαιτείται επίσης, η παραχώρηση στις Υπηρεσίες Επιβολής του Νόμου, των αναγκαίων νομικών εργαλείων και εξουσιών. Όλων αυτών, που διαθέτουν όλα τα ευνομούμενα και δημοκρατικά κράτη για να διασφαλίζουν την ευημερία και την ασφάλεια των πολιτών τους. Αυτά όσον αφορά τη διαχείριση του συμπτώματος, ήτοι της εγκληματικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, η πρόληψη συνιστά την αποτελεσματικότερη μεθοδολογία για την αναχαίτιση του εγκλήματος, από κάθε άποψη. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε αστυνομικά μέτρα. Όπως έχω και στο παρελθόν αναφέρει, η πολιτεία επιβάλλεται όπως υιοθετήσει μια έγκαιρη παρεμβατική πολιτική για τη διαχείριση καταστάσεων που καθιστούν ένα άτομο ευάλωτο, ιδιαίτερα κατά την πρώιμη ηλικία, όπου οι συνθήκες αυτές πολλές φορές ευνοούν την ανάπτυξη παραβατικών συμπεριφορών. Μια τέτοια έγκαιρη παρεμβατική πολιτική θα μείωνε δραστικά την πιθανότητα εκδήλωσης παραβατικής ή/και εγκληματικής συμπεριφοράς κατά την ενηλικίωση, καθότι με τον τρόπο αυτό θα αντιμετωπίζονταν στη ρίζα τους, τα αίτια που δημιουργούν τέτοιες συμπεριφορές. Με λιγότερο κόστος για το κράτος και την κοινωνία. Η Αστυνομία, ως οργανισμός επιβολής του νόμου, καλείται να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει το σύμπτωμα, που είναι η ήδη τελεσθείσα παραβατική ή εγκληματική συμπεριφορά ή η τάση για τέτοιες συμπεριφορές. Για το θέμα αυτό έχουμε υποβάλει σχετική εισήγηση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, αναφερόμενοι στο παράδειγμα της Ουαλίας.
–Παλαιότερα είχατε μιλήσει για διαφθορά ακόμα και μέσα στο σώμα. Συνεχίζει να υφίσταται και σε ποιο βαθμό;
–Η αστυνομική διαφθορά υπάρχει δυστυχώς σε όλους του αστυνομικούς οργανισμούς ανά το παγκόσμιο. Αναγνωρίσαμε από την πρώτη στιγμή την ύπαρξη διαφθοράς και στη δική μας Υπηρεσία, και τολμήσαμε μέσα από δύο διαδοχικές μελέτες και μια εμπειρική έρευνα, να τεκμηριώσουμε για πρώτη φορά, τη διάσταση του προβλήματος στην Αστυνομία Κύπρου. Η εμπειρική αυτή έρευνα, αποτέλεσε τελικά το υπόβαθρο για τη ψήφιση του Νόμου, τον Δεκέμβριο του 2017, με βάση τον οποίο συστάθηκε και λειτουργεί η Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου της Αστυνομίας. Είμαι σίγουρος ότι η Υπηρεσία αυτή θα συμβάλει τα μέγιστα, στην πρόληψη, την πάταξη και την κατακόρυφη μείωση του φαινομένου της αστυνομικής διαφθοράς. Ήδη έχουν φανεί τα πρώτα αποτελέσματα της νεοσυσταθείσας αυτής Υπηρεσίας. Κάποιοι έχουν συλληφθεί και εναντίον τους ασκήθηκαν ποινικές ή/και πειθαρχικές διώξεις. Θεωρώ όμως υποχρέωσή μου να τονίσω ότι η πλειοψηφία των μελών μας χαρακτηρίζεται από εντιμότητα, υπευθυνότητα και εργάζεται με ζήλο και αφοσίωση, προς όφελος της κοινωνίας και του τόπου.
–Οι συνεργασίες με άλλες Αστυνομίες μπορούν να προσφέρουν βοήθεια στην προσπάθεια που καταβάλλετε;
–Το εργασιακό περιβάλλον της Αστυνομίας Κύπρου εκτείνεται σήμερα πολύ πέραν των γεωγραφικών συνόρων της χώρας μας, ένεκα της ανάπτυξης της τεχνολογίας και του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος, της τρομοκρατίας και των νέων μορφών εγκλήματος. Για τον λόγο αυτό προχωρήσαμε στην υιοθέτηση μιας νέας πολιτικής, αυτή της Διεθνούς Αστυνομικής Διπλωματίας, ενισχύοντας τις σχέσεις μας και αναπτύσσοντας περαιτέρω συνεργασίες, τόσο με Αστυνομίες άλλων χωρών, όσο και με άλλους ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς, όπως η Europol και η Interpol. Αυτή η προσέγγιση είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα στις μέρες μας, γιατί συμπεριλαμβάνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε θέματα αστυνόμευσης, ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης και εξειδίκευσης, παροχή εκπαιδεύσεων και κατά κύριο λόγο ανταλλαγή σημαντικών πληροφοριών για την πρόληψη και καταπολέμηση του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας.
–Η συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο σε ποιο στάδιο βρίσκεται;
–Το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζεται διεθνώς ως πρωτοπόρος στον τομέα της αστυνόμευσης, της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Ενδεικτικό της εμβέλειας του στον τομέα αυτό, αποτελεί το γεγονός ότι ακόμη και μεγάλες χώρες στρέφονται προς το Ηνωμένο Βασίλειο για την παροχή στήριξης, εμπειρογνωμοσύνης, βέλτιστων πρακτικών και προσεγγίσεων. Ως Αστυνομία Κύπρου, κατά τρόπο ανάλογο, αναπτύξαμε ιδιαίτερα επωφελείς συνεργασίες, σε τομείς που αφορούν τη μεθοδολογία, προσεγγίσεις, αλλά και βέλτιστες πρακτικές αστυνόμευσης, τόσο με κάποιους από τους αστυνομικούς οργανισμούς της Αγγλίας και Ουαλίας, όσο και με το College of Policing.
–Ο εκσυγχρονισμός του Αστυνομικού Σώματος σε ποιο στάδιο βρίσκεται;
–Κάθε οργανισμός θα πρέπει από καιρού εις καιρό να περνά μέσα από διαδικασίες μεταρρύθμισης και εκσυγχρονισμού. Δυστυχώς, ουδέποτε στο παρελθόν έγινε κάτι ανάλογο για την Αστυνομία Κύπρου. Στη βάση στρατηγικού σχεδίου ξεκινήσαμε την προσπάθεια μεταρρύθμισης του οργανισμού πάνω σε ορθολογική βάση σύμφωνα με την τρέχουσα επιστημοσύνη στον τομέα αυτό. Συγκεκριμένα αγοράστηκαν, κατόπιν προκήρυξης προσφορών, υπηρεσίες από εξειδικευμένο οίκο, για την εκπόνηση τεχνικών προδιαγραφών για την εφαρμογή του προγράμματος μεταρρύθμισης. Ουσιαστικά η μεταρρύθμιση θα ολοκληρωθεί σε πέντε χρόνια, σε τέσσερα στάδια. Η αξιολόγηση της προσφοράς για την 1η Σύμβαση ολοκληρώθηκε και έχει κατακυρωθεί, ενώ η 2η Σύμβαση βρίσκεται υπό αξιολόγηση και αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα τέλη Δεκεμβρίου. Απώτερος στόχος είναι να καταστεί η Αστυνομία Κύπρου ένας οργανισμός που να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στον μέγιστο δυνατό βαθμό με την καλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα και το λιγότερο δυνατό κόστος.
Σχεδιασμός για αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού της Λευκωσίας
–Υφίσταται θέμα επαγγελματικής επάρκειας στελεχών της Αστυνομίας;
–Το λειτούργημα του αστυνομικού σήμερα είναι πολυδιάστατο και για την εκτέλεσή του απαιτούνται δεκάδες διαφορετικές, αν θέλετε, ικανότητες, δεξιότητες και εξειδικεύσεις, ανάλογα με τη φύση των καθηκόντων, τη θέση ή το Τμήμα που υπηρετεί ένα μέλος. Είναι αδύνατο ένα μέλος της Αστυνομίας να γνωρίζει ολόκληρο το φάσμα των εργασιών του αστυνομικού λειτουργήματος. Όπως γνωρίζετε, τα μέλη της αστυνομίας από καιρού εις καιρό, ανάλογα με τις ανάγκες της Υπηρεσίας, μετατίθενται σε διαφορετικά Τμήματα/Μονάδες/Υπηρεσίες/Διευθύνσεις ή και καθήκοντα. Η βασική εκπαίδευση που λαμβάνουν τα μέλη μας δεν μπορεί να καλύπτει με λεπτομέρεια ολόκληρο το φάσμα των αστυνομικών καθηκόντων. Αποτελεί, λοιπόν, ευθύνη του οργανισμού να μεριμνά, και αυτό πράττουμε, ούτως ώστε τα μέλη μας να τυγχάνουν της ανάλογης εκπαίδευσης, είτε στην Αστυνομική Ακαδημία και άλλα εκπαιδευτικά κέντρα, είτε στον χώρο εργασίας, ώστε να είναι κατάλληλα καταρτισμένα στο τομέα που καλούνται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Αρκεί να αναφέρω ότι σε ετήσια βάση το 40% του ανθρώπινου δυναμικού περίπου τυγχάνει κάποιας μορφής εκπαίδευσης στην Αστυνομική Ακαδημία ή σε αστυνομικά εκπαιδευτικά ιδρύματα στο εξωτερικό. Εν κατακλείδι, το φαινόμενο που ίσχυε μέχρι πρόσφατα, μέλη της αστυνομίας να μην είχαν βασικές ικανότητες ή και δεξιότητες σε ό,τι αφορά ιδιαίτερα τη διερεύνηση ποινικών υποθέσεων γιατί ευθύς εξ αρχής υπηρετούσαν, είτε σε καθήκοντα γραφείου, είτε σε άλλα μη αστυνομικής φύσεως καθήκοντα, έπαψε να υφίσταται καθότι, με οδηγίες μου, οι νεοπροσληφθέντες έχουν υποχρέωση μετά την αποφοίτησή τους από την Αστυνομική Ακαδημία, να υπηρετήσουν για τουλάχιστον τρία χρόνια σε ανακριτικά καθήκοντα.
–Πώς θα αντιμετωπιστεί το οξύ κυκλοφοριακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η πρωτεύουσα;
–Η Αστυνομία, αναγνωρίζοντας το σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα στην είσοδο και σε κύριες οδικές αρτηρίες της πρωτεύουσας, ως προσωρινό μέτρο απάμβλυνσης και αποσυμφόρησης της τροχαίας κίνησης και μείωσης της ταλαιπωρίας του κοινού κατά τις ώρες αιχμής, στελεχώνει καθημερινά πέντε κύριες οδικές διασταυρώσεις με μέλη μας, τα οποία προβαίνουν σε ρύθμιση της τροχαίας κίνησης, και τούτο παρά τη σοβαρή έλλειψη προσωπικού που ταλανίζει την Αστυνομία. Για ριζική όμως επίλυση του προβλήματος, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί ένας σωστός συγκοινωνιακός σχεδιασμός με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων Παράλληλα, πρέπει να δημιουργηθεί η δέουσα υποδομή για τη χρήση του ποδηλάτου, ένα μέσο συγκοινωνίας ευεργετικό από κάθε άποψη. Να αναφέρω ότι εκπονούμε μελέτη που αφορά τη χαρτογράφηση της τροχαίας κυκλοφορίας στην πόλη της Λευκωσίας με εισηγήσεις για αποσυμφόρηση του οδικού δικτύου, η οποία θα αποσταλεί προς όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες και υπουργεία.
