Kathimerini.gr
ΡΟΥΜΠΙΝΑ ΣΠΑΘΗ
Η μετωπική σύγκρουση στην οποία φαίνεται να οδεύουν τις τελευταίες 10 ημέρες η Ρώμη και οι Βρυξέλλες δείχνει να αποκλιμακώνεται έπειτα από μια τακτική υποχώρηση της ιταλικής κυβέρνησης. Το διακύβευμα είναι, όμως, πολύ μεγαλύτερο από το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος και του χρέους της γειτονικής χώρας, που βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγκρουσης.
Σοβεί μια αναμέτρηση δυνάμεων, στην οποία διακυβεύονται πολλά και για τις δύο πλευρές και ενδεχομένως για το σύνολο της Ευρωζώνης.
Ο ετερόκλητος κυβερνητικός συνασπισμός της Ιταλίας παρουσίασε σχέδιο προϋπολογισμού με δημοσιονομικά ελλείμματα ασύμβατα με τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, και μάλιστα για τρία χρόνια. Ενεργοποίησε, έτσι, τα ανακλαστικά των Βρυξελλών. Για τις Βρυξέλλες το διακύβευμα είναι η συμμόρφωση όχι μόνον της Ρώμης αλλά και οποιασδήποτε κυβέρνησης επιχειρήσει ένα ανάλογο «αντάρτικο»: να αυξήσει, δηλαδή, τις δαπάνες και το δημοσιονομικό έλλειμμα και να κωφεύσει στις πιέσεις των αγορών. Γι’ αυτό και η Κομισιόν προσπαθεί να αποκλείσει εγκαίρως οποιαδήποτε ειδική μεταχείριση της Ιταλίας, καθώς θα έθετε στην Ευρωζώνη ένα προηγούμενο ανεπιθύμητο για τις Βρυξέλλες. Είναι ενδεικτικές οι δηλώσεις του προέδρου της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, που προειδοποίησε ότι «πρέπει να εμποδίσουμε την Ιταλία να επιτύχει μια ειδική μεταχείριση στο θέμα αυτό, καθώς, αν την ελάμβαναν όλοι, θα σήμαινε το τέλος του ευρώ».
Η διάθεση της Κομισιόν να αποκλείσει κάθε δυνατότητα ειδικής μεταχείρισης φάνηκε όταν η ιταλική κυβέρνηση έτεινε κλάδο ελαίας στις Βρυξέλλες, προβλέποντας σταδιακή μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος από το 2020 και μετά. Ο επίτροπος Νομισματικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί χαρακτήρισε ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η Ρώμη αναθεώρησε προς τα κάτω τους στόχους της για το έλλειμμα του 2020 και του 2021. Δεν ανταπέδωσε, όμως, τη συμβιβαστική διάθεση, αλλά επέμεινε ότι είναι πρόβλημα το υψηλό έλλειμμα που προβλέπεται για το 2019.
Ταυτοχρόνως ενέτειναν τις πιέσεις δημοσιεύματα ιταλικών εφημερίδων μεγάλης κυκλοφορίας, όπως η Repubblica και η La Stampa. Επικαλούντο διαρροές από πηγές των Βρυξελλών, σύμφωνα με τις οποίες η Κομισιόν είχε ήδη στείλει άτυπη προειδοποίηση στη Ρώμη, και την ενημέρωνε πως θα απορρίψει τον προϋπολογισμό της αν της κατατεθεί ως έχει. Το θέμα είναι, όμως, ότι πρόκειται για την Ιταλία.
Η επικράτηση της βούλησης των Βρυξελλών δεν είναι εύκολη, όπως συνέβαινε με την περίπτωση της Ελλάδας που είχε πτωχεύσει και αντιμετώπιζε παράλληλα κρίση χρέους, ρευστότητας και φερεγγυότητας. Οχι μόνον επειδή η Ιταλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης και όπως είθισται πλέον να λέγεται μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, «πολύ μεγάλη για να αφεθεί να καταρρεύσει». Είναι, παράλληλα, απαγορευτικός ο όγκος των ομολόγων του ιταλικού Δημοσίου που βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Γι’ αυτό και συνήθως υποχωρεί όλος ο τραπεζικός κλάδος και όχι μόνον οι ιταλικές τράπεζες όταν ανεβαίνουν οι τόνοι και διαφαίνεται ρήξη ανάμεσα στη Ρώμη και τις Βρυξέλλες.
Και την ίδια στιγμή δεν είναι εύκολο να υποχωρήσει η Ρώμη. Για τον ετερόκλητο κυβερνητικό συνασπισμό, το διακύβευμα είναι η τήρηση των προεκλογικών υποσχέσεων για κοινωνική πολιτική, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και μείωση φόρων. Μια σειρά από στόχους που είναι δύσκολο έως αδύνατον να επιτευχθούν με τους χρόνια αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης της Ιταλίας και στο πλαίσιο της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας που επιβάλλει η Ευρωζώνη.
Δέσμιοι των προεκλογικών υποσχέσεων είναι ο Ντι Μάιο και ο Σαλβίνι
«Θέλουμε να αλλάξουμε την Ευρώπη εκ των έσω και ελπίζουμε ότι οι ευρωεκλογές του Μαΐου θα μας βοηθήσουν, ειδάλλως τα πράγματα θα είναι δύσκολα». Η δήλωση αυτή του Ματέο Σαλβίνι, αντιπροέδρου της ιταλικής κυβέρνησης, είναι ενδεικτική των προθέσεων της Ρώμης.
Δείχνοντας να έχουν κηρύξει ανένδοτο αγώνα, οι δύο αντιπρόεδροι της ιταλικής κυβέρνησης, Λουίτζι ντι Μάιο και Ματέο Σαλβίνι, προσπαθούν να υπερασπιστούν τις προεκλογικές τους υποσχέσεις. Ο Ντι Μάιο έχει υποσχεθεί ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα 780 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους και απόρους. Επιμένει έτσι στο αίτημα για δαπάνες 10 δισ. ευρώ. Αντιμέτωπος με την πίεση από τις Βρυξέλλες αλλά και από τις αγορές, που εκτόξευσαν στα ύψη το κόστος δανεισμού της Ιταλίας, ο Ντι Μάιο δηλώνει αποφασισμένος να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του ιταλικού λαού. «Ανάμεσα στα spreads και στον ιταλικό λαό, διαλέγω τον ιταλικό λαό», δήλωσε, ενώ δύο ημέρες νωρίτερα είχε αποκλείσει την υποχώρηση, τονίζοντας ότι «αυτή η κυβέρνηση δεν θα σφάξει τους πολίτες της».
Από την πλευρά του, ο Σαλβίνι έχει υποσχεθεί την κατάργηση του λεγόμενου «νόμου Φορνέρο», τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που είχε προωθήσει η κυβέρνηση Μάριο Μόντι και επέβαλε αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 66 χρόνια. Εχει υποσχεθεί, δηλαδή, την επαναφορά της ηλικίας συνταξιοδότησης στα προ της μεταρρύθμισης επίπεδα, μέτρο που έχει κοστολογηθεί στα 7 δισ. ευρώ. Παράλληλα, έχει υποσχεθεί μείωση των φόρων στο πλαίσιο μιας φορολογικής μεταρρύθμισης που θα ευνοήσει τις ιταλικές επιχειρήσεις. Αυτή προβλέπει απλούστευση του φορολογικού συστήματος με δύο μόνο φορολογικούς συντελεστές: 20% για τα φυσικά πρόσωπα και 15% για τις ιταλικές επιχειρήσεις, και υπολογίζεται ότι θα κοστίσει στο ιταλικό κράτος 2 δισ. ευρώ. Εχει προκαλέσει, όμως, τις αντιδράσεις Ευρωπαίων πολιτικών και στελεχών της Κομισιόν με τις επιθετικές θέσεις του κατά των μεταναστευτικών ροών.
Υπερασπιζόμενος τις θέσεις του, έχει προβεί σε πολύ πιο εμπρηστικές δηλώσεις από τον Ντι Μάιο. Εχει αποδυθεί σε φραστικό πόλεμο με την Κομισιόν, τον πρόεδρο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και τον επίτροπο Νομισματικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί. Αλλοτε με πιο απροκάλυπτο και άλλοτε με πιο υπαινικτικό τρόπο έχει προσβάλει τον πρόεδρο της Κομισιόν. Απάντησε στις επικρίσεις του κ. Γιούνκερ, λέγοντας ότι μιλάει «μόνον με ανθρώπους που δεν πίνουν». Και όταν ο κ. Μοσκοβισί δήλωσε σε γαλλική εφημερίδα ότι «ο Σαλβίνι, η Λεπέν και ο Ορμπαν απειλούν να καταστρέψουν την Ευρώπη», λάβρος και επιθετικός ο Σαλβίνι έσπευσε να ανταποδώσει, λέγοντας ότι «ορισμένα στελέχη της Κομισιόν έχουν καταστρέψει την Ευρώπη».
