Της Μαρίνας Οικονομίδου
Την ώρα που η κοινωνία παρακολουθούσε εμβρόντητη βίντεο από τη μονή οσίου Αββακούμ τα οποία έστελναν το μήνυμα πως μία ολόκληρη οικονομική -και όχι μόνο- απάτη στήθηκε εις βάρος των πιστών και ενόσω ο μητροπολίτης Ησαΐας αναλάμβανε τον ρόλο των ανακριτικών και διωκτικών αρχών, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας επισκεπτόταν το Άγιο Όρος. Η συγκίνησή του ήταν έκδηλη στο βίντεο που πολύ συνειδητά φρόντισε να δημοσιοποιήσει και ζητούσε από τους εκεί μοναχούς να εντείνουν τις προσευχές υπέρ της Κύπρου. Ήταν ένα ταξίδι που ήθελε πολύ, όπως σημείωναν κύκλοι του περίγυρού του, θυμίζοντας τη βαθιά προσήλωσή του στην πίστη. Όμως πέραν του στενού του περίγυρου που επικροτούσε το συμβάν, η παρουσία και το λεκτικό τού Νίκου Χριστοδουλίδη προκάλεσε σε πολλούς σύγχυση.
Όχι μόνο για την πολύ κακή χρονική συγκυρία, αλλά και γιατί όλο εκείνο αντανακλούσε στο πόσο εκτός τόπου και χρόνου ήταν η Πολιτεία. Υπήρξε αμηχανία που οδήγησε για μέρες στην πλήρη απουσία οποιασδήποτε σοβαρής ενέργειας, και ήγειρε το ερώτημα αν υπάρχει τελικά κράτος δικαίου ή αν μητροπολίτες θα αναλάβουν τελικώς τον ρόλο των Αρχών. Ο γενικός εισαγγελέας Γιώργος Σαββίδης, για παράδειγμα, βρίσκεται με άδεια στο εξωτερικό, ο υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτσιώτης φαινόταν αρχικά να συμπαρασύρεται από τις εξελίξεις, ενώ η Αστυνομία παραδεχόμενη την παρουσία αστυνομικών στη Μητρόπολη, αποκάλυπτε την περασμένη Παρασκευή πως δεν έγινε ακόμα καμία έρευνα στην Μητρόπολη Ταμασού. Μία γενική δυσκολία να ερευνηθούν όσα αποκαλύπτονται, αποδεικνύουν τη διαχρονική δυστοκία της Πολιτείας να φτάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο γύρω από σκάνδαλα που αφορούν την Εκκλησία. Είναι η σημαντική –ίσως και οικονομική– επιρροή μητροπολιτών στο πολιτικό σύστημα, είναι όμως και η ανησυχία των κομμάτων να μην αναστατώσουν με την αντίδρασή τους το βαθιά θρησκευόμενο ακροατήριό τους. Ιδιαίτερα μεσούντος του προεκλογικού.
Αρχές στον γύψο
Η σύγχυση του υπουργού Δικαιοσύνης Μάριου Χαρτσιώτη σίγουρα δεν πέρασε απαρατήρητη τις πρώτες μέρες, όταν ενημέρωνε πως θα λειτουργήσει διακριτικά και πως η Εκκλησία δεν προχώρησε σε κανένα επίσημο παράπονο. Χρειάστηκε να περάσουν δέκα μέρες από το συμβάν στη Μητρόπολη για να εξηγήσει πως ενημερώθηκε από τα δημοσιεύματα για την παρουσία αστυνομικών και να ξεκαθαρίσει πως η κατάσταση θα διαλευκανθεί. Σίγουρα ο ρόλος του δεν είναι και ο πιο εύκολος, δεδομένης και της πολυπλοκότητας, ενώ το στοίχημα για τον ίδιο είναι να αποδείξει πως πέραν των στενών του δεσμών με την Εκκλησία θα διαλευκάνει πλήρως και αμερόληπτα την υπόθεση. Είναι ως γνωστόν μέλος της Θρονικής Επιτροπής της Μητρόπολης Λεμεσού και πολύ κοντά στον μητροπολίτη Αθανάσιο. Όσο κι αν ο υπουργός Δικαιοσύνης διαβεβαίωσε πως θα υπάρξει διαλεύκανση χωρίς εκπτώσεις και επιφυλάξεις, η Αστυνομία επί του παρόντος δεν έχει ξεκινήσει ακόμη έρευνες στη Μητρόπολη. Από τη δράση της Αστυνομίας εγείρονται πολύ σοβαρά ερωτήματα που ακόμη δεν έχουν απαντηθεί:
• Για ποιο λόγο αστυνομικοί συμμετείχαν στη μεταφορά των μοναχών και τη μετακίνηση δεκάδων χιλιάδων χρημάτων σε μετρητά.
• Για ποιο λόγο δέχτηκαν τη συμμετοχή κουκουλοφόρων και γιατί δεν διερεύνησαν την ταυτότητά τους.
• Για ποιο λόγο δεν ερεύνησαν ακόμα το κύκλωμα παρακολούθησης για να διαπιστώσουν τι ακριβώς έγινε την 5η Μαρτίου και αν προκύπτουν ποινικά θέματα.
• Γιατί έκλεισαν την υπόθεση που κατήγγειλε ο λογοτέχνης Σωφρόνης Σωφρονίου πριν από χρόνια με το πρόσχημα ότι το κράτος δεν μπορεί να παρέμβει σε μονές, όταν δίνουν άδεια οι Μητροπόλεις.
Οχυρωμένος μητροπολίτης
Τα όσα εκτυλίχθηκαν συνεπώς την 5η Μαρτίου, εγείρουν πολλά ερωτήματα, φέρνουν ωστόσο και στο φως την ισχυρή επιρροή που έχει ο μητροπολίτης Ταμασού στην ευρύτερη κοινωνία και το πολιτικό σύστημα –η παρουσία του πρώην αρχηγού της Αστυνομίας Κύπρου Μιχαηλίδη, του προέδρου του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου Σάββα Βορκά και κυρίως του αρχηγού ενός κοινοβουλευτικού κόμματος, του ΕΛΑΜ, Χρίστου Χρίστου έστελνε το μήνυμα πως έτσι νομιμοποιούσε την κατάσταση. Κάποιοι σημειώνουν ότι ο κοσμικός του χαρακτήρας ήταν αυτός που ενοχλεί πολλούς, αυξάνοντας τους εχθρούς του στην Ιερά Σύνοδο, άλλοι ότι η φιλοδοξία του σε συνδυασμό με το πολύ χρήμα που ρέει στη Μητρόπολη είναι αρκετό για να εγείρει ερωτήματα, ενώ άλλοι κύκλοι υπογραμμίζουν τους πολύ στενούς δεσμούς που έχει με τη ρωσική εκκλησία. Δεν είναι μόνο το ότι σπούδασε εκεί και μιλά πολύ καλά τη γλώσσα, αλλά το γεγονός ότι οι πολύ καλές σχέσεις αποτυπώνονται και από τα έργα στη Μητρόπολη. Η πολυτελής ρωσική εκκλησία με πέντε ολόχρυσους τρούλλους που ζυγίζουν 5 τόνους ο καθένας σε συνδυασμό με το Πλανητάριο που αποτελεί χορηγία Κύπριου πολίτη ρωσικής καταγωγής είναι ενδεικτικά της ρωσικής επιρροής στη Μητρόπολη. Σύμφωνα με εκκλησιαστικούς κύκλους αυτές οι σχέσεις του όχι μόνο ενίσχυσαν την επιρροή του φτάνοντας πολύ κοντά στον αρχιεπισκοπικό θρόνο, αλλά τον μετέτρεψαν παράλληλα σε γέφυρα της παρουσίας της ρωσικής εκκλησίας στην Κύπρο με αποτέλεσμα να είναι μέρος της κρίσης που είχε προκληθεί για το αυτοκέφαλο της Ουκρανίας.
Κλείνοντας δεξιότερα
Οι επικριτές του σημειώνουν πως οι σχέσεις του με το ΕΛΑΜ ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενες καθώς η ρωσική επιρροή με την Ακροδεξιά συνδέονται παγκόσμια. Το κατά πόσο αυτό ισχύει είναι ένα ζήτημα που δεν έχει απαντηθεί, ωστόσο ισχύει πως ο μητροπολίτης Ησαΐας κατάφερε να αποκτήσει τόσο στενούς δεσμούς με το ΕΛΑΜ. Πολιτικοί κύκλοι εξηγούν πως ο Χρίστος Χρίστου είχε αποκτήσει σχέσεις με τη Μητρόπολη καθώς κατάγεται από την περιοχή, και ήταν αναπόφευκτο να χτίσουν σχέση. Υπάρχει ωστόσο η φημολογία στην περιοχή πως η συνεργασία τους διευρύνθηκε όταν άρχισε να αυξάνεται η ανασφάλεια των εκεί κατοίκων. Η Μητρόπολη είχε οργανώσει -μέσω κατοίκων και άλλων προσώπων- ομάδα ασφάλειας της περιοχής στην οποία είτε γιατί ήταν κάτοικοι της περιοχής, είτε γιατί ήταν συνεννοημένοι με τον Χρίστο Χρίστου συμμετείχαν και πρόσωπα που πρόσκειντο στο ΕΛΑΜ. Ερώτημα που παραμένει ανοικτό είναι αν τα εν λόγω πρόσωπα ήταν οι κουκουλοφόροι της 5ης Μαρτίου.
Η εμπλοκή πάντως του Χρίστου Χρίστου στην όλη υπόθεση, ενισχύει τα ερωτήματα για το ποια ακριβώς είναι η σχέση της Μητρόπολης Ταμασού με την Ακροδεξιά. Ζητήματα προκαλεί και στον ίδιο τον πρόεδρο του ΕΛΑΜ για το αν συμμετείχε τελικά σε μία κατάσταση που όπως καταγγέλλεται υπήρξε σωρεία ποινικών αδικημάτων. Το ΕΛΑΜ είχε καταφέρει να διαχωρίσει το όνομά του από τα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής, ωστόσο ενδεχόμενη παρουσία του σε ποινικά θέματα επιβαρύνει το ήδη βεβαρημένο προφίλ της Ακροδεξιάς. Αυτή η εμπλοκή βεβαίως κινητοποίησε τα κόμματα στο να ζητήσουν όλα διερεύνηση της εμπλοκής Χρίστου Χρίστου. Αν και το ΑΚΕΛ ήταν το μόνο που προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, ζητώντας να ανοίξει η συζήτηση στη Βουλή για το ζήτημα οικονομικής εκμετάλλευσης της πίστης, τα υπόλοιπα κόμματα αρνήθηκαν καταγγέλλοντάς το για πολιτική εκμετάλλευση του σκανδάλου. Στα υπόλοιπα κόμματα φάνηκε η προσπάθεια να διαχωρίσουν την υπόθεση Αββακούμ με τη θρησκεία και την υπόλοιπη Εκκλησία καθώς αντιλαμβάνονται πως μία μετωπική επίθεση ενδεχομένως να ενοχλήσει το ακροατήριό τους. Το ΔΗΚΟ, πάντως, διά του Νικόλα Παπαδόπουλου επικεντρώθηκε στην ανάγκη διερεύνησης του ρόλου του Χρίστου και δεν το έκανε τυχαία καθώς, πέραν της ουσίας, το κόμμα του Κέντρου κινδυνεύει να χάσει την τρίτη θέση από το ΕΛΑΜ. Ο ΔΗΣΥ από την άλλη, αν και ζήτησε πλήρη διερεύνηση, η εμφανής αργοπορία τοποθέτησης σε συνδυασμό με την αμηχανία της προέδρου του ΔΗΣΥ Αννίτας Δημητρίου να τοποθετηθεί για τις απάτες θαυμάτων, παραπέμποντας στην ανακριτική διαδικασία σε συνέντευξή της στο κρατικό ραδιόφωνο, κατέδειξε πως για τα κόμματα της Δεξιάς δεν είναι εύκολο να προχωρήσουν τολμηρά σε ζητήματα που αφορούν την Εκκλησία.
