ΓΛΩΣΣΟ-ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ
*Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Η κυπριακή μαρωνιτική γλώσσα αποτελεί μία από τις εθνικές γλώσσες της Κύπρου, η οποία μιλιέται από την κοινότητα των Μαρωνιτών στην Κύπρο. Το γεγονός ότι ομιλείται αδιάκοπα από τον 8ο αι. μ.Χ. μέχρι σήμερα από κατοίκους που κατάγονται από το χωριό Κορμακίτης, αποτελεί δείγμα της πλούσιας ιστορίας της γλώσσας.
Η μαρωνιτική εμφανίζεται και ως «κυπριακή αραβική γλώσσα», υποδηλώντας μία αραβική γλωσσική ποικιλία η οποία διαμορφώθηκε στο κυπριακό συγκείμενο και αλληλεπιδρά με άλλες γλωσσικές ποικιλίες της νήσου. Περιέχει, έτσι, κατά κύριο λόγο στο λεξιλόγιό της λέξεις αραβικής προέλευσης οι οποίες έχουν διαφοροποιηθεί αισθητά από την αρχική τους μορφή, με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολα κατανοητές από τους ομιλητές της μοντέρνας αραβικής. Ένας από τους παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτή τη διαφοροποίηση είναι και η γεωγραφική απόσταση της Κύπρου από τις χώρες όπου η αραβική αποτελεί επίσημη γλώσσα. Στο λεξιλόγιο της γλώσσας απαντούν, επίσης, λέξεις τουρκικής, ιταλικής και ελληνικής προέλευσης. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι εμπεριέχονται στο λεξιλόγιό της, λέξεις με αραμαϊκές ρίζες, επέστησε την προσοχή πολλών αξιόλογων ερευνητών για μελέτη της στο πλαίσιο εθνογραφικών και γλωσσολογικών ερευνών στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο.
Η τουρκική εισβολή του 1974 απετέλεσε πλήγμα για την κυπριακή μαρωνιτική, η οποία, ωστόσο, συνεχίζει να μιλιέται από τους πρόσφυγες του Κορμακίτη που βρίσκονται διασκορπισμένοι σε ολόκληρη την Κύπρο. Δεν είναι τυχαίο που η ΟΥΝΕΣΚΟ συμπεριέλαβε τη γλώσσα στον κόκκινο κατάλογο των υπό εξαφάνιση γλωσσών, οι οποίες χρήζουν άμεσων μέτρων για να μπορέσουν να διασωθούν αλλά και ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου. Η κυπριακή κυβέρνηση, μετά τις υποδείξεις των αρμόδιων οργάνων των παραπάνω οργανισμών, προέβηκε σε μία σειρά από μέτρα προς διάσωσή της. Συγκεκριμένα, το 2008 αναγνώρισε την κυπριακή μαρωνιτική ως μία εκ των μειονοτικών γλωσσών της Κύπρου. Από το 2013, άρχισε να λαμβάνει χώρα το σχέδιο δράσης υπέρ της διάσωσης της μαρωνιτικής με τη συνδρομή γλωσσολόγων, εμπειρογνωμόνων και μελών της κοινότητας. Η γλώσσα σήμερα βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο καταγραφής και κωδικοποίησης για να αποφύγει τον «γλωσσικό θάνατο».
Η γλώσσα των Μαρωνιτών ονομάζεται «sanna» στα μαρωνιτικά που σημαίνει «η γλώσσα μας». Ωστόσο, η Sanna είναι κάτι περισσότερο από μία γλώσσα. Είναι φορέας των ηθών και εθίμων, των πολιτιστικών παραδόσεων και της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας κοινότητας με μακραίωνη παρουσία στην Κύπρο. Αυτό κάνει ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη για αναβίωση και προστασία της. Αναμένουμε ότι στο εγγύς μέλλον, τα μέτρα στήριξης της γλώσσας θα καταφέρουν να την αναβιώσουν, βγάζοντάς την από τον παγκόσμιο χάρτη των υπό απειλή γλωσσών.
*Υποψήφιος Διδάκτορας Αναλ. Προγραμμάτων και Συγκρ. Παιδαγωγικής (Εκπαίδευση, Γλώσσα), Τμήμα Επιστημών Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
georgiou.georgos@ucy.ac.cy
Ακολουθήστε μας στο Facebook: Γλωσσο-Συναντήσεις
