Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ο Λέοντιος Μαχαιράς κατεβαίνει στον δρόμο και ψάχνει χώρο για να διηγηθεί μερικές από τις ιστορίες του… και αντί για τον Λεόντιο τις ιστορίες του θα τις διηγηθεί ο περιοδεύων θίασος από το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών «ΜΙΤΟΣ», που θα παρουσιάσει δούλους και αφέντες που είναι απλικεμένοι απάνω εις μίαν πέτραν εις την θάλασσαν και κάνουν ό,τι μπορούν. Η Έλενα Αγαθοκλέους, που σκηνοθετεί την παράσταση, μαζί με τον Λούκας Βαλέβσκι, μας είπε ότι με αφορμή το Διεθνές Φεστιβάλ Κύπρια» η παράσταση βγαίνει έξω από τις αίθουσες και πάει να συναντήσει το κοινό σε δημόσιο χώρο και ότι έπρεπε να διαχειριστούν τη γλώσσα αλλά και το ύφος του κειμένου, αφού αυτό δεν είναι γραμμένο για να ακούγεται, αλλά για να διαβάζεται.
–Έλενα, πώς ήρθε αυτή η ιδέα, να παρουσιάσετε δηλαδή κείμενα αυτού του είδους;
–Είναι χρήσιμο πρώτα να ξεκαθαρίσουμε πως το χρονικό είναι μια γραπτή αφήγηση κατά χρονολογική σειρά, δεν είναι Ιστορία. Δεν είναι θεατρικό κείμενο. Το χρονικό με το οποίο ασχολούμαστε στην παράσταση «ωδά κι εκειά (εδώ και κει)» γράφτηκε από τον Κύπριο χρονικογράφο Λεόντιο Μαχαιρά, που έζησε τον 15ο αιώνα. Στο κείμενο του Μαχαιρά εντυπωσιακή είναι η αφηγηματική ικανότητά του. Πολλές φορές δημιουργεί την εντύπωση πως οι ιστορίες του συμβαίνουν πίσω από την κουρτίνα. Και τέλος κάτι πολύ σημαντικό για μας, ήταν η πρόθεση του ίδιου για τη συγγραφή του έργου του. Όπως αναφέρεται στη δεύτερη κιόλας παράγραφο του Χρονικού «πολλά πεθυμούν όλοι να γροικήσουν τα εδιάβησαν, και τας παλαιάς ιστορίας, […], και απ᾿ εκείνα μανθάνουσιν και βλέπουνται, θέλω ποίσειν […] μικρήν ανθύμησιν, διά να την διαβάζουσιν εκείνοι, οπού ευρίσκουνται, οι ποίγοι θέλουν αλεγριάζεσθαι τας παλαιάς ιστορίες».
–Μοιάζει να έχουμε ξεχάσει τις παλιές ιστορίες.
–Παρ’ όλες, λοιπόν, τις υπενθυμίσεις του Μαχαιρά, εμείς εδώ στην Κύπρο χρόνια μετά, φαίνεται πως παραμένουμε οι ίδιοι «απλικεμένοι απάνω εις μίαν πέτραν εις την θάλασσαν». Αποφασίσαμε λοιπόν να ζωντανέψουμε με χιούμορ κάποιες από τις ιστορίες του και να τις παρουσιάσουμε ως παραδοχή πια, ότι, ναι, δεν αλλάζει τίποτα!
–Ποιες είναι οι διαφορές από την πρώτη προσέγγιση το 2009;
–Από την παράσταση του 2009 κρατάμε σίγουρα το ύφος! Τότε, ο ίδιος ο Μαχαιράς (Μάριος Ιωάννου), μαζί με δύο δούλες (Μαρίνα Μακρή και μένα), υποδεχόταν το κοινό μέσα στο δωμάτιό του και καθώς έτρωγε, έκανε μπάνιο κ.λπ. ακούγονταν οι ιστορίες. Η σκηνοθεσία ήταν του Λούκα Βαλέβσκι, ο οποίος εμφανιζόταν κάθε τόσο και πληροφορούσε το κοινό με ταμπέλες τον τίτλο της κάθε ιστορίας. Φέτος, με αφορμή το Διεθνές Φεστιβάλ Κύπρια, η παράσταση βγαίνει έξω από τις αίθουσες και πάει να συναντήσει το κοινό σε δημόσιο χώρο. Ένα μπουλούκι, με ένα καρότσι και διάφορα συμπράγκαλα πρέπει να πει την ιστορία του νησιού, δίνοντας έμφαση σε διάφορα γεγονότα της ζωής του Φράγκου βασιλιά Πέτρου Α΄. Οι ιστορίες που έχουν επιλεγεί αρχικά φαίνονται όχι τόσο σημαντικές, στην εξέλιξή τους όμως δείχνουν με χιούμορ τον ρόλο της εξουσίας. Οι πτωχοί οι Κυπριώτες σχεδόν απουσιάζουν από την αφήγηση. Γιατί άλλοι φροντίζουν για αυτούς. Ωδά κι εκειά λοιπόν, εδώ και κει, όπου να ’ναι, όπως να ’ναι, φτάνει να περάσουμε.
–Τι σας δυσκόλεψε στην παράσταση;
–Η γλώσσα, ήταν το πρώτο ζήτημα που έπρεπε να διαχειριστούμε. Όπως αναφέραμε πιο πάνω, το κείμενο δεν είναι γραμμένο για να ακούγεται, αλλά για να διαβάζεται. Επίσης, έχουν περάσει αρκετοί αιώνες από τότε, οι άγνωστες λέξεις είναι πολλές. Η κατεύθυνσή μας ήταν να γίνει άμεσο. Οπότε δίνονται επεξηγήσεις στη νεοελληνική, έγιναν μεταφράσεις και προστέθηκαν πληροφορίες. Επίσης, δύσκολη είναι η φόρμα που επιλέξαμε να πούμε την ιστορία, το λαϊκό δρώμενο, το θέατρο στον δρόμο είναι μια σοβαρή υπόθεση που έχει τις δικές της τεχνικές. Το στοίχημα παραμένει να μη χαθούν οι ποιότητες που αναπτύχθηκαν στις πρόβες σε κλειστό χώρο και να αναπτυχθεί μια ζωντανή σχέση με το κοινό. Ακόμα και η απαξίωση του περαστικού να μην είναι τροχοπέδη της αφήγησης, μα ίσως πηγή για χιούμορ.
–Πιστεύεις ότι έχουμε απομακρυνθεί από το παρελθόν;
–Η πρώτη μου αντίδραση σε αυτό που με ρωτάτε είναι, αν όντως συμβαίνει, καλά κάνουμε. Και αυτό επειδή αντιλαμβάνομαι την ανάγκη πολλές φορές να θέλουμε να τα πετάξουμε όλα. Μα σίγουρα μετά ακολουθούν οι στιγμές όπου όλα τα παλιά μας επισκέπτονται και αναγκαστικά πρέπει να συνδιαλεχθούμε μαζί τους. Πώς να το κάνουμε, δεν είμαστε αυθύπαρκτοι!
Πληροφορίες: «Ωδά κι εκειά [εδώ και κει]», 8 Οκτωβρίου - Πλατεία Φανερωμένης, Λευκωσία, 8:30 μ.μ.
