Του Γιάννη Ιωάννου
Χωρίς κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα επί του ζητήματος της επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία για τις έκνομες ενέργειές της σε ΑΟΖ και Βαρώσι ολοκληρώθηκε ακόμη ένα ΣΕΥ (Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων) στις Βρυξέλλες, με την συμμετοχή των ΥΠΕΞ των «27».
Το ζήτημα των Βαρωσίων μπορεί μεν να συζητήθηκε κατά τις διάρκειες των εργασιών αλλά όπως είχε διαφανεί και κατά την διάρκεια ετοιμασίας του προσχεδίου για το έγγραφο επιλογών –που το παρασκήνιο αποκάλυψε αποκλειστικά σε ρεπορτάζ της η «Κ»- η ΕΕ ουσιαστικά αποφάσισε να μετακυλήσει τον χρόνο εξέτασης πιθανών κυρώσεων στην Άγκυρα σε μεταγενέστερο χρόνο –διατηρώντας, θεωρητικά ωστόσο, τις προϋποθέσεις για εξέταση των αιτημάτων της Λευκωσίας και τα τρία μέτρα στο τραπέζι.
Εξάλλου το τέμπο αλλά και την ουσία των προτεραιοτήτων του ΣΕΥ έδωσε ο ίδιος ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ κατά την άφιξή του στο κτίριο του Συμβουλίου με την δήλωσή του για το Ουκρανικό –σε μια συγκυρία που η κατάσταση στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας προϊδεάζει για ένα δύσκολο χειμώνα στις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας.
Κυριάρχησε η Ουκρανία
Η έκρυθμη κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία κυριάρχησε στην συζήτηση στο ΣΕΥ. Κι αναπόφευκτα επισκίασε οποιοδήποτε εκ των άλλων ζητημάτων της ατζέντας (Αφγανιστάν, ζητήματα κεντρικής Ασίας, Βαρώσια, η κατάσταση στην Αιθιοπία/Τιγκράι) λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης των ρωσικών στρατευμάτων στα ανατολικά σύνορα της χώρας.
Η ουκρανική κρίση ήρθε με... επιτάχυνση στο ΣΕΥ από την συζήτηση των χωρών του G7 την Κυριακή με επίσημες φωνές σε ΕΕ, ΗΠΑ αλλά και τον διεθνή Τύπο και διάφορους αναλυτές να κάνουν λόγο για επικείμενη νέα επιθετική ενέργεια της Ρωσίας στα τέλη Γενάρη.
Οι 27 επανέλαβαν ουσιαστικά την στήριξή τους στο Κίεβο αποστέλλοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς την Μόσχα υιοθέτησης ενός κοινού πλαισίου υποστήριξης της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Ως εκ τούτου, η Μόσχα επιμένει στο αφήγημα της αποστολής νατοϊκών στρατευμάτων επί ουκρανικού εδάφους την στιγμή που η Ουάσινγκτον διαμηνύει πως νέα εισβολή της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας θα συνοδευτεί από ένα νέο γύρο ισχυρών πολιτικών και οικονομικών κυρώσεων προς το Κρεμλίνο. Ενδεικτική εξάλλου της στάσης της ΕΕ στο ζήτημα της Ουκρανίας ήταν η επιβολή, από το ΣΕΥ, κυρώσεων στην Wagner Group, την ιδιωτική εταιρεία παροχής μισθοφορικών υπηρεσιών (PMC) η οποία συνδέεται άμεσα με το Κρεμλίνο. Συγκεκριμένα πέραν της εταιρείας, 8 άτομα και τρεις νομικές οντότητες που συνδέονται μαζί της τέθηκαν υπό καθεστώς κυρώσεων (restrictive measures) για τις ενέργειές τους σε Ουκρανία (Ντονμπάς), Συρία, Λιβύη και Σάχελ.
Στις ελληνικές καλένδες οι κυρώσεις
Η προσπάθεια της Λευκωσίας για επιβολή κυρώσεων που θα είχαν μάλιστα πολιτικό και οικονομικό αντίκτυπο στην Τουρκία για τις έκνομες ενέργειές της σε ΑΟΖ και Βαρώσι δείχνει να παραπέμπεται, μέχρι νεοτέρας, στις ελληνικές καλένδες. Δεν είναι μόνον η τρέχουσα συγκυρία στις σχέσεις Άγκυρας-Βρυξελλών που υπαγορεύουν, εκ μέρους των δεύτερων, την μη επιβολή κυρώσεων αλλά και ο όλος πήχης –που εξαρχής τέθηκε ψηλά εκ μέρους της Κύπρου- που παραπέμπει σε μια παρελκυστική στάση εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και συγκεκριμένων χωρών των «27». Εκτός απροόπτου το εργαλείο του «εγγράφου επιλογών» (σ.σ. περιλαμβάνει επιλογές σε σχέση με την Τουρκία όπως σε σχέση με τα προενταξιακά κονδύλια, τις ονομαστικές κυρώσεις σε σχέση με το Βαρώσι και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων-ΕΤΕπ) πέραν της συζήτησης που έλαβε θα τύχει περαιτέρω επεξεργασίας (tasking) και θα απασχολήσει και την ΕΕ και σε μεταγενέστερο χρόνο/στάδιο (σ.σ. στο πρώτο ΣΕΥ του 2022, της 24ης Ιανουαρίου).
Στις τρέχουσες υποθέσεις πάντως το ζήτημα των Βαρωσίων έγινε αντικείμενο συζήτησης χωρίς ωστόσο, όπως αναμένονταν, να υπάρξει κάποια απόφαση δεσμευτικής φύσης. Φυσικά σε αυτό το σημείο τρεις δυναμικές επεξηγούν την στάση της ΕΕ σε σχέση με τις επιδιωκόμενες, εκ μέρους της Λευκωσίας, κυρώσεις:
- H τήρηση ισορροπίας μεταξύ των λεπτών, στην τρέχουσα συγκυρία λόγω προσφυγικού και οικονομικής κατάστασης στην Τουρκία, χειρισμών στα ευρωτουρκικά και της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς την Λευκωσία στα πλαίσια της θετικής ατζέντας. Οι Βρυξέλλες διατηρούν την τελευταία σε ράγες, παρά τις πιέσεις της Λευκωσίας, τηρώντας στάση αναμονής τόσο σε σχέση με τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας όσο και αναφορικά με την προοπτική επανεξέτασης της συμφωνίας του 2016 για το Προσφυγικό. Ως εκ τούτου η κατάσταση σε περιοχές όπως η Συρία και ο Λίβανος δημιουργούν ακόμη τις προϋποθέσεις για ένα νέο προσφυγικό ρεύμα –μέσω Τουρκίας- προς την ΕΕ
- Η γενικότερη κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο, μια περιοχή που η ΕΕ προσεγγίζει σε πολλαπλές επίπεδα, πέραν του Κυπριακού. Επί τούτου, το ζήτημα των ΜΟΕ που εγείρει η ΕΕ σε σχέση με τους υδρογονάνθρακες πηγαίνει πέραν των πάγιων απόψεων της Γερμανίας ή άλλων χωρών στον συνολικό τρόπο πρόσληψης για το φυσικό αέριο εκ μέρους των Βρυξελλών: Στα πλαίσια διευθέτησης του Κυπριακού. Αυτό διαφάνηκε εξάλλου και προ 2 ετών όταν η Λευκωσία επιδίωξε κυρώσεις επί της ΤΡΑΟ (για τις έκνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στα τεμάχια «6», «7» και «8», σε ευρωπαϊκή μάλιστα κοινοπραξία) πετυχαίνοντας ουσιαστικά να συμπεριλάβει σε κατάλογο κυρώσεων μόνο 2 στελέχη της τουρκικής κρατικής εταιρείας –χωρίς ουσιαστικό αντίκτυπο στις τουρκικές ενέργειες και
- Η τρέχουσα συγκυρία με την επαναδραστηριοποίηση του γεωτρητικού προγράμματος της ΚΔ (νέα κάθοδος Exxon) και την αναμενόμενη αντίδραση της Τουρκίας. Επί τούτου, η ΕΕ τηρεί στάση αναμονής (wait & see) προκειμένου να δει πως θα κινηθεί η ανατολική Μεσόγειος –και δη τα πράγματα πέριξ της Κύπρου- σε επίπεδο εντάσεων
