Του Ανδρέα Ανδρέου
Ένα από τα πολλά πράγματα που μου έκανε εντύπωση την εποχή που σπούδαζα στο Λονδίνο στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ήταν ότι όταν έκανα χρήση των δημοσίων συγκοινωνιών, ένας επιθεωρητής ερχόταν και ζητούσε να δει το εισιτήριό μας. Είχε κρεμασμένη στον ώμο μια ηλεκτρονική μηχανή με πολλά κουμπάκια και δυνατότητα έκδοσης εισιτηρίου. Αυτή η μηχανή ήταν η μετεξέλιξη των πιο χειροκίνητων εκδόσεων της που ίσχυαν τις προηγούμενες δεκαετίες, όπου ο επιθεωρητής απλά ρύθμιζε με μια λαβή το κόστος του εισιτηρίου, γύριζε μια μανιβέλα και εκδιδόταν το εισιτήριο. Ο επιθεωρητής λοιπόν των ‘ 90s κοίταζε το εισιτήριο σου και ταυτόχρονα με ένα «thank you sir», πατούσε ανάλογα ένα κουμπάκι πάνω στη μηχανή. Πρόσεξα πως δεν ήταν πάντα το ίδιο κουμπί ∙ άλλο ήταν το κουμπί της ημερήσιας travel card, άλλο της εβδομαδιαίας, άλλο αυτής του τριμήνου, της ετήσιας κλπ. Αν ανέβηκες πάνω βιαστικά και δεν πρόλαβες να αγοράσεις εισιτήριο από τον σταθμό, μπορούσες να αγοράσεις από αυτόν με μια μικρή επιβάρυνση.
Εγώ τότε ξεκινούσα το σοβαρό βάπτισμα μου στον κόσμο της στατιστικής και των εφαρμοσμένων μαθηματικών. Με τα οικονομετρικά μοντέλα που έβοσκαν συνεχώς στο κεφάλι μου, δεν σαν κρύβω πως άρχισα να νιώθω σαν τον … Nash ∙ όπου γύριζα έβλεπα λογάριθμους, συστήματα εξισώσεων, ολοκληρωματικές, διαφορικές, παραμετρικές εξισώσεις, θεωρήματα και δεν συμμαζεύεται. Τον επιθεωρητή και τα κουμπάκια του δεν θα πρόσεχα; Μια μέρα λοιπόν δεν άντεξα και ρώτησα με ευγένεια αν μπορούσε να μου εξηγήσει (ή καλύτερα να μου επιβεβαιώσει) αυτό που υποπτευόμουν πως κάνει. Ο άνθρωπος δεν δίστασε και μου είπε: «… κάθε φορά που τελειώνει η βάρδια μου, την παραδίδω (την μηχανή) και από εκεί και πέρα κάποιος κατεβάζει τις πληροφορίες οι οποίες χρησιμοποιούνται για αναλύσεις…».
Μπαμ! Τι ωραία, καλά είχα υποπτευθεί! Σκεφτείτε τι δύναμη είναι να μπορείς να ελέγχεις καθημερινά σχεδόν το 100% του επιβατικού κοινού δημοσίων συγκοινωνιών και να ξέρεις πως επιλέγει να ταξιδεύει, ποιες διαδρομές, τι μέρες, τι ώρες, τι προϋπολογισμό διαθέτει για τέτοιες μετακινήσεις και ένα σωρό άλλες παραμέτρους. Σαν διεύθυνση, μπορείς ακολούθως να βελτιώνεις την υπηρεσία σου, να βγάζεις νέα προϊόντα, να καταργείς άλλα, και να είσαι πάντα τουλάχιστον ένα βήμα μπροστά από τις εξελίξεις. Και όλα αυτά, μέσω της διενέργειας στατιστικών αναλύσεων που σου δίνουν ουσιαστικά αποτελέσματα με ελάχιστο περιθώριο λάθους.
Χρειάζονται λοιπόν δύο συστατικά. Να έχεις πρώτον, τον απαιτούμενο όγκο πληροφόρησης και δεύτερον, την κατάρτιση να επεξεργαστείς την πληροφόρηση για να σου δώσει ουσιαστικά αποτελέσματα, δηλαδή αποτελέσματα που μπορούν να σε βοηθήσουν να ερμηνεύσεις σωστά και να αναπτύξεις αυτό που θέλεις με τρόπο που να μην είσαι πίσω από τις εξελίξεις.
Έχοντας πέραν των 22 χρόνων εμπειρία στην κυπριακή πραγματικότητα, ποτέ μου δεν ένιωσα ότι πετυχαίνουμε όσα δυνητικά θα μπορούσαμε στον τομέα αυτό. Είτε θα πάσχουμε στον τρόπο συλλογής της σωστής πληροφόρησης ή θα πάσχουμε στον τρόπο διαχείρισης/ ανάλυσης της ή και στα δύο. Και σκοπός μου δεν είναι να είμαι ισοπεδωτικός ή να μηδενίζω αυτό που παράγεται.
Για παράδειγμα, γίνεται σε μια χώρα που κινείται οικονομικά σε σεβαστό βαθμό από τον τομέα των ακινήτων, μόλις φέτος να δημοσιεύτηκε ανάλυση του κόστους κατασκευής ανά τετραγωνικό μέτρο και ανά κατηγορία, ενώ οι μέχρι τώρα κύριοι δημοσιευμένοι δείκτες αφορούσαν τις άδειες οικοδομής και το κόστος κύριων υλικών του κατασκευαστικού τομέα; Πως μπορεί κάποιος να κάνει σωστή ανάλυση τιμών όταν τα εργαλεία που έχει στην φαρέτρα του περιγράφουν μόνο μικρό μέρος της πραγματικότητας; Επίσης τι εξυπηρετεί στην πραγματικότητα όταν οι δημοσιευμένοι δείκτες και στοιχεία μπορεί να είναι πίσω χρονικά ένα ή δύο χρόνια; Παρέλευση δύο χρόνων στο κόστος κατασκευής σημαίνει πως μεσολάβησαν και δύο ετήσια μνημόσυνα του.
Μήπως τα πράγματα στον τουρισμό είναι πολύ καλύτερα; Ο κάθε ξενοδόχος έχει τέλεια πληροφόρηση για τη δική του μονάδα και απλά «συγκόφκει» τι μπορεί να ισχύει για τους άλλους. Κανείς δεν δίνει τα πραγματικά του στοιχεία προς τα έξω λόγω ανταγωνισμού, οπότε σε εθνικό επίπεδο παίζει το σενάριο να κάνουμε ό,τι μας καπνίσει και μάλιστα αντιδραστικά. Την περασμένη βδομάδα λόγω των εξελίξεων με την Thomas Cook έπεσε το μάτι μου σε κάποιες αναλύσεις στατιστικών δεδομένων για τις νέες τάσεις στον τουρισμό παγκοσμίως από οργανισμούς όπως το booking.com, το CN Traveller, την Google, το Facebook για να αναφέρω μόνο μερικά. Αυτές οι τάσεις καθορίζονται από εκατομμύρια τουρίστες που ψάχνουν, κλείνουν διακοπές, απαντούν σε ερωτηματολόγια, σχολιάζουν on- line κλπ. Διερωτώμαι, βλέπει κανείς εδώ σε στρατηγικό εθνικό επίπεδο αυτές τις αναλύσεις για να δούμε συλλογικά αν παρέχουμε ή αν απέχουμε από το να παρέχουμε αυτό που θέλει το κοινό που προσπαθούμε να φέρουμε εδώ κάτω; Και αν μέσα σε μια διετία το προϊόν μας δεν ελκύει, τι θα κάνουμε αν στο μεταξύ έχουμε χάσει σοβαρό μερίδιο αγοράς;
Η όλη υπόθεση της χρονικής υστέρησης μου θυμίζει λίγο το τι συμβαίνει τώρα με τις τράπεζες, οι οποίες προσπαθούν να εφαρμόσουν συστήματα πληροφορικής που έπρεπε να είχαν εφαρμόσει τουλάχιστον προ πενταετίας, ενώ το καθαρό παγκόσμιο trend είναι προς συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Μην αναφερθώ στο κράτος, όπου με την «ημίμετρον προσέγγισην» που το χαρακτηρίζει, πολύ φοβάμαι πως αυτό που θα ισχύσει σε ό,τι αφορά στο «Αrtificial Intelligence», θα είναι το «Artificial»…
