Του Ανδρέα Ανδρέου
Πέρασε επιτέλους μια σημαντική αναθεώρηση του Περί Ενοικιοστασίου Νόμου, η οποία στο σύνολό της κρίνεται θετικά, καθώς βοηθά στο να αρθούν σοβαρές στρεβλώσεις της αγοράς που ο ίδιος ο Νόμος δημιούργησε επί σειρά ετών.
Ο Νόμος δημιουργήθηκε καλόπιστα για προστασία ενοικιαστών από εκμετάλλευση ως απότοκο της έκρυθμης κατάστασης που δημιουργήθηκε μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Απλά στην πορεία χάθηκε το μέτρο, με την μεν πολιτεία να επεκτείνει τόσο χρονικά όσο και γεωγραφικά την κάλυψή του και τους δε ενοικιαστές να εκμεταλλεύονται τη δύναμη της προστασίας του αφενός και την αδυναμία έγκαιρης εκδίκασης από τα Δικαστήρια αφετέρου, με σκοπό το αλλότριο οικονομικό όφελος.
Το αλλότριο οικονομικό όφελος των ενοικιαστών ήταν τρίπτυχο:
Πρώτον, δεν πλήρωναν έγκαιρα ή/ και απέφευγαν να πληρώσουν καν με το σκεπτικό πως μέχρι να κινηθεί ο ιδιοκτήτης να πάει δικαστήριο και το δικαστήριο να δικάσει και να βγάλει απόφαση, του παρείχετο μια περίοδος 3-4 χρόνων όπου οτιδήποτε θα μπορούσε να συμβεί πλην να του γίνει έξωση. Και αν ερχόταν λίγο πριν την απόφαση του δικαστηρίου και έδινε κάποια χρήματα έναντι των χρωστούμενων του ήταν σαν να μηδένιζε τη διαδικασία σε βάρος του επειδή το δικαστήριο μπορεί να του πίστωνε καλή θέληση. Μετά το πανηγύρι σε βάρος του ιδιοκτήτη ξανάρχιζε.
Δεύτερον, το κλείδωμα που πετύχαινε σε χαμηλά ενοίκια που ήταν πολύ πιο κάτω από τα αγοραία ενοίκια ακριβώς λόγω της κάλυψης του Νόμου, του έδινε ένα κέρδος ενοικίου το οποίο κεφαλαιοποιημένο ισοδυναμούσε με τα λεγόμενα «key – money» ή πιο ευρέως γνωστά ως «αέρα» τον οποίο υπό καθεστώς απειλής προς τον ιδιοκτήτη ζητούσε και λάμβανε από τον νεοεισερχόμενο ενοικιαστή για να του δώσει την κατοχή του υποστατικού. Στα δε οικιστικά υποστατικά η κατάσταση ήταν πολύ πιο τραγική επειδή ο ιδιοκτήτης ήταν εντελώς έρμαιο του ενοικιαστή ο οποίος άμα ήθελε ουσιαστικά έμενε στο υποστατικό διά βίου.
Τρίτον, ενεθάρρυνε τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Αυτή η φάρα συνήθως ποτέ δεν σκόπευε να πληρώνει και εκμεταλλευόταν την προστασία του Νόμου και την αργή διαδικασία απονομής δικαιοσύνης και έκαναν τη δουλειά τους η οποία αν τους έβγαινε κέρδιζαν χρήματα, ενώ στον ιδιοκτήτη το έπαιζαν μίζεροι και άμα το πλάνο στράβωνε το εγκατέλειπαν και άφηναν πίσω τον λογαριασμό. Εναλλακτικά το κρατούσαν όσο τους έπαιρνε και παράλληλα υπό καθεστώς απειλής απαιτούσαν όπως για να το εγκαταλείψουν θα έπρεπε ο ιδιοκτήτης να διαγράψει τα χρωστούμενα. Και στις δύο περιπτώσεις ο ιδιοκτήτης υπέκυπτε επειδή από τον μη έχοντα τι να πάρεις (;) και αν μη τι άλλο ανακτούσε κατοχή του υποστατικού.
Άστε που άμα υπάρχουν τέτοιες διαφορές δημιουργούνται και συνθήκες εμπλοκής του υπόκοσμου – πράγμα που είναι ηλίου φαεινότερον πως γινόταν σε αρκετές περιπτώσεις.
Η ετεροβαρής προστασία εναντίον του ιδιοκτήτη και υπέρ του ενοικιαστή ήταν μια μεγάλη αδικία με μεγάλο οικονομικό κόστος για τον ιδιοκτήτη και αντίστοιχο οικονομικό όφελος για τον ενοικιαστή. Οι ιδιοκτήτες και πολλοί άλλοι περιλαμβανομένου και του υποφαινόμενου, χρόνια τώρα φωνάζαμε αλλά η πολιτεία κώφευε. Το αποτέλεσμα το βλέπετε όλοι γύρω σας με την άθλια εικόνα που εκπέμπουν τα ασυντήρητα κτήρια μας. Αλήθεια ποιος ανόητος θα ξόδευε δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε συντηρήσεις και ανακαινίσεις που δεν θα του απέφεραν ούτε ένα ευρώ κέρδος; Κανένας. Και όμως υπήρχαν πιο ανόητοι που πίστευαν πως έπρεπε να υπάρχουν τέτοιοι ανόητοι.
Ακόμη και αν η αιτία που τώρα εκσυγχρονίστηκε η διαδικασία έξωσης να είναι ότι πλέον μεγάλοι ιδιοκτήτες είναι οι τράπεζες οι οποίες βρέθηκαν με ακίνητα και ενοικιαστές που δεν πληρώνουν, εμένα καθόλου δεν με χαλά επειδή για χάρη του βασιλικού ποτίζεται και η γλάστρα.
Κατά τη διαδικασία ψήφισης τέθηκαν κάποια θέματα τα οποία θέλω να σχολιάσω.
Τι γίνεται με εκείνους τους ενοικιαστές που λαμβάνουν κρατική βοήθεια η οποία πολλές φορές καθυστερεί να πληρωθεί με αποτέλεσμα να καθυστερούν και αυτοί που τη λαμβάνουν με τις υποχρεώσεις τους;
Είναι έγκυρο το ερώτημα επειδή πράγματι τέτοιες καθυστερήσεις παρατηρούνται. Όμως η λύση είναι στο να εκτελεί το κράτος με μεγαλύτερη επιμέλεια τις υποχρεώσεις του και να μην καθυστερεί. Επίσης παρατηρήθηκαν και άλλα φαινόμενα, όπως ο ενοικιαστής – λήπτης κρατικής βοήθειας να είναι άνεργος και να απορρίπτει προτάσεις εργασίας επειδή λαμβάνει περισσότερα με το να κάθεται και να ξύνεται. Και όταν τον τσιμπήσουν οι διαδικασίες και του κοπεί η βοήθεια τότε να μένει μέσα άνεργος και χωρίς εισοδήματα και να μην πληρώνει. Ποιος θα πρέπει να αποζημιώνει τον ιδιοκτήτη; Υπάρχουν πολλά παρόμοιας φύσης άλλα παραδείγματα.
Τέθηκε το θέμα με τις επιχειρήσεις που επηρεάζονται δυσμενώς από τις καθυστερήσεις στα κατασκευαστικά έργα δημόσιας ωφέλειας και πως γι’ αυτές θα πρέπει να γίνει μια χαλάρωση στη διαδικασία έξωσης.
Το θέμα είναι πολυδιάστατο και όχι μονοδιάστατο. Πρωτίστως, είναι το θέμα των καθυστερήσεων που σαν πολιτεία δεν καταφέραμε ακόμη να έχουμε αναγκαστικό σύστημα πολλαπλής βάρδιας έτσι ώστε τα έργα να ολοκληρώνονται στο ένα τρίτο ή στο ένα δεύτερο του προϋπολογιζόμενου χρόνου. Δευτερευόντως, είναι το θέμα πως στο κατασκευαστικό κόστος δεν περιλαμβάνεται πρόνοια οικονομικής αποζημίωσης (επιδότησης ενοικίου) για όσο καιρό επηρεάζουν τα κατασκευαστικά ένα κατάστημα. Η νοοτροπία ότι «γιατί θα πρέπει ο φορολογούμενος να πληρώνει το ενοίκιο των καταστημάτων» είναι ανόητη επειδή το ερώτημα κανονικά είναι «γιατί πρέπει ο καταστηματάρχης να πληρώνει το κόστος του έργου που θα ωφελήσει την κοινωνία;
Γι’ αυτό και θα πρέπει το ποσό του ενοικίου για την περίοδο επηρεασμού να μοιράζεται μεταξύ τριών παραγόντων: πρώτου του ιδιοκτήτη του οποίου η αξία της περιουσίας αναβαθμίζεται λόγω του έργου, δεύτερου του εργολάβου για να έχει αντικίνητρο στην όποια καθυστέρηση και τρίτου του ενοικιαστή επειδή ατύχησε και είναι εκεί και κάτι θα πρέπει να επωμιστεί και αυτός. Η πολιτεία εδώ θα πρέπει να στοχεύσει και όχι στο να έχει εξώσεις διαφορετικών ταχυτήτων. Η ζυγαριά του ενοικιοστασίου για πρώτη φορά είναι πιο ισοζυγισμένη.
