ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Να αναμένουμε μια V-shaped ανάκαμψη;

Του Ανδρέα Ανδρέου

Του Ανδρέα Ανδρέου

Ένα βασικό ερώτημα σε ό,τι αφορά την κτηματαγορά λόγω της έκρυθμης κατάστασης από την πανδημία, είναι το τι αναμένεται να γίνει με τα ενοίκια και τις τιμές πώλησης ακινήτων.  Και φυσικά όταν ρωτούμε «τι θα γίνει», εννοούμε πόσο θα μειωθούν αφού μιλάμε για κρίση. Πριν απαντηθεί το ερώτημα καλό είναι να αποκτήσουμε όσο γίνεται πιο καθαρή εικόνα γι’ αυτή την κρίση σε σχέση με την χώρα μας, επειδή οι όποιες συγκρίσεις με το 2013 είναι μάλλον ατυχείς.  Αντίθετα με το 2013, η κρίση σήμερα δεν είναι τραπεζική και δεν αφορά μόνο την χώρα μας. Είναι παγκόσμια και επηρεάζει όλους τους τομείς της οικονομίας.  Επιπλέον, και σε αντίθεση με το 2013, αφενός ο τουρισμός φέτος έχει επηρεαστεί αρνητικά και η τουριστική σαιζόν – τουλάχιστον με τουρίστες από το εξωτερικό – έχει χαθεί, και αφετέρου η ζήτηση από ξένους, όπως άλλωστε και η ζήτηση από ντόπιους, είναι αυτή την περίοδο σχεδόν ανύπαρκτη. Από την άλλη – και αυτό είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητό – η κατάσταση του 2013 είχε παρατεταμένη για εμάς αβεβαιότητα ελέω τραπεζικού ρίσκου με την οικονομική δραστηριότητα να είναι στο ναδίρ και την ανεργία να είναι στο ζενίθ. Σήμερα, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. 

Το στάτους των τραπεζών εξακολουθεί να είναι εκεί που ήταν πριν ξεσπάσει η πανδημία και η ανεργία είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Επίσης, το κράτος σήμερα είναι σε θέση και έχει εξαγγείλει σειρά μέτρων – δημοσιονομικών και άλλων – σε συνεργασία με την ΚΤ που σκοπό έχουν να στηρίξουν τις επιχειρήσεις έτσι ώστε η ανεργία να μην αυξηθεί και ο οικονομικός επηρεασμός των επιχειρήσεων να περιοριστεί στο ελάχιστο. Ανάλογες πολιτικές ακολουθούν οι πλείστες πληγείσες χώρες. Αυτό είναι σημαντικό επειδή αυξάνουν τις πιθανότητες για «V-shaped recovery», όπως αποκαλούν την προσδοκώμενη ανάκαμψη οι οικονομολόγοι.  Με απλά λόγια, αν πετύχουν τα μέτρα, τότε όταν αυτή η παγκόσμια παύση αρθεί με την καταστολή του ιού, οι οικονομίες θα εκκινήσουν όσο γίνεται πιο κοντά από εκεί που σταμάτησαν. Φυσικά το στίγμα του ο ιός θα το αφήσει στην ανθρωπότητα με αποτέλεσμα – πιστεύω – πως θα απαιτηθεί κάποιο επιπλέον χρονικό διάστημα για να επανέλθει η κανονικότητα. 

Σκεφτείτε το απλά: αν σκαλίζατε τον κήπο σας μιαν ηλιόλουστη μέρα και ξαφνικά ξεσπούσε μια μπόρα, θα σταματούσατε να σκαλίζετε επειδή πρώτον είναι ανόητο να σκαλίζετε μέσα στις βροχές και δεύτερον το λασπωμένο έδαφος θα ήταν αντιπαραγωγικό. Με το πέρας της μπόρας, παρόλο που δεν θα διατρέχατε κίνδυνο να βραχείτε και να αρρωστήσετε, θα περιμένατε κάποιες μέρες να βεβαιωθείτε ότι άνοιξε ο καιρός και πως το χώμα έχει ξελασπώσει.  Κάτι ανάλογο ισχύει και εδώ. Κρίσιμοι πιστεύω είναι οι επόμενοι έξι μήνες.  Εντός αυτής της περιόδου η σύστασή μου προς τους ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων επαγγελματικών ακινήτων είναι να προσφέρουν μια έκπτωση της τάξης του 10% - 20% αναλόγως του ποιος είναι ο ενοικιαστής τους, έχοντας ενώπιόν τους το ιστορικό του και πόσο θέλουν να τον κρατήσουν ως ενοικιαστή.  Δεν υπάρχει κανένας λόγος να γίνει επαναδιαπραγμάτευση συμβολαίων αφού η έκπτωση για περίοδο έξι μηνών τους βοηθά για την περίοδο της πανδημίας.  Αν οι ενοικιαστές επιμένουν για νέα συμβόλαια με μειωμένο ενοίκιο, το πιθανότερο είναι πως θέλουν να εκμεταλλευθούν την κατάσταση για δικό τους αποκλειστικό όφελος.  Στο κάτω – κάτω η έκπτωση μπορεί να επεκταθεί ανάλογα αν η πανδημία παρατραβήξει.

Στις περιπτώσεις των καταστημάτων λιανικού εμπορίου και των καφεστιατορίων των οποίων πρώτες οι πόρτες έκλεισαν ερμητικά και μάλλον τελευταίες θα ανοίξουν, καλό είναι να τους χαριστεί το 90% του ενοικίου για όση περίοδο παραμένουν κλειστά.  Βοηθά τις επιχειρήσεις αυτές να κρατήσουν το προσωπικό τους και να επαναρχίσουν τη λειτουργία τους χωρίς πρόβλημα ρευστότητας. Τα οικιστικά ακίνητα δεν αναμένω να επηρεαστούν σε αξιοσημείωτο βαθμό σε πόλεις όπως η Λευκωσία και η Λάρνακα, αλλά αναμένω να επηρεαστούν στη Λεμεσό.  Είναι άλλωστε η ευκαιρία της Λεμεσού να επανέλθει σε αυτόν τον τομέα σε λογικά επίπεδα. Αν υποθέσουμε λοιπόν πως αυτή η κατάσταση που ζούμε είναι ένα «στιγμιαίο» σοκ και επανερχόμαστε εντός λογικού χρονικού πλαισίου σε συνθήκες κανονικότητας, τότε οι τιμές των ακινήτων αναμένεται να εξελιχθούν εντός του 2020 ως ακολούθως: Η Λευκωσία θα βιώσει ελαφριές αρνητικές πιέσεις σε όλες τις κατηγορίες ακινήτων.  Πιο έντονο θα είναι το φαινόμενο στα εμπορικά ακίνητα και πιο ανεπαίσθητο στην κατηγορία των οικιστικών.  Οι παραλιακές πόλεις θα ξαναμπούν στη δίνη του αρνητικού επηρεασμού της εξωγενούς ζήτησης, που προϋπήρξε της πανδημίας και άρα η κάθε επαρχία θα επηρεαστεί ανάλογα με το πόσο εκτεθειμένη είναι σε προϊόν που απευθυνόταν σε αυτή την (πάλαι ποτέ) μεγάλη κατηγορία της ζήτησης. Και πάλι, η Λεμεσός ίσως έχει να αντιμετωπίσει τον μεγαλύτερο επηρεασμό.

Τα τουριστικά ακίνητα είναι μια κατηγορία από μόνα τους και χωρίζονται στα οργανωμένα αδειούχα και στα μη αδειούχα/ μη οργανωμένα που ενοικιάζονται βραχυπρόθεσμα. Τα τελευταία θα επηρεαστούν το περισσότερο σίγουρα για φέτος και στη συνέχεια θα ακολουθήσουν τις νέες τάσεις που θα προκύψουν γι’ αυτό το είδος διακοπών παγκοσμίως.  Τα ξενοδοχεία και τα λοιπά οργανωμένα καταλύματα έχουν χάσει την φετινή τουριστική σαιζόν από ξένους δεδομένης της κατάστασης όπως εξελίσσεται σε χώρες και περιοχές όπως η Αγγλία, η Γερμανία, η Σκανδιναβία και η Ρωσία, αλλά και του πώς εμείς θα χειριστούμε ως χώρα το άνοιγμα των αεροδρομίων μας. Πιστεύω πως φέτος οι ξενοδόχοι θα πρέπει να δημιουργήσουν πακέτα παραθερισμού για Κύπριους επειδή και εμείς χλωμό μας βλέπω να ταξιδεύουμε στο εξωτερικό για παραθερισμό το καλοκαίρι.  Είναι ο τομέας με τη μεγαλύτερη αβεβαιότητα για φέτος δεδομένου ότι οι άγνωστες μεταβλητές είναι πολλές και πέρα από τοπικές, κυρίως διεθνείς. Οι τράπεζες θα πρέπει πάραυτα να στηρίξουν την περαιτέρω επέκταση και καλυτέρευση του τουριστικού μας προϊόντος επειδή η οικονομία μας το χρειάζεται όσο ποτέ.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Ανδρέα Ανδρέου

Ανδρέας Ανδρέου: Τελευταία Ενημέρωση

X