Του Ανδρέα Ανδρέου
«Be fearful when others are greedy, and be greedy when others are fearful», Warren Buffett.
Υπάρχει κάποιος κανόνας που πρέπει να ακολουθούμε στις επενδύσεις για να είμαστε επιτυχημένοι Ο Γουόρεν Μπάφετ λεκτικά το έθεσε πολύ απλά: «… να φοβόμαστε όταν οι άλλοι είναι άπληστοι και να είμαστε άπληστοι όταν οι άλλοι φοβούνται…». Και για να το θέσουμε στο σωστό πλαίσιο, όταν λέμε κάτι τέτοιο οι λέξεις δεν έχουν την κυριολεκτική τους έννοια. Δεν εννοούμε πως πρέπει να εκμεταλλευόμαστε τον άλλο, όταν είναι στρυμωγμένος, πατώντας τον στον λαιμό ή το αντίστροφο. Αντίθετα αναφέρεται σε ένα είδος νοοτροπίας που αντί να τρέχουμε μακριά από μια κατάσταση, την αντιμετωπίζουμε, προσπαθώντας να βρούμε την ευκαιρία που μπορεί να μας προσφέρει για να κερδίσουμε.
Πολλοί από εμάς βλέπουμε αγώνες ταχύτητας αυτοκινήτων σε πίστες. Αν κοιτάξουμε προσεκτικά θα δούμε πως σε περίπτωση σύγκρουσης αυτοκινήτων, οι οδηγοί που ακολουθούν και έχουν γρήγορα αντανακλαστικά σπανίως στρίβουν δεξιά ή αριστερά για να αποφύγουν το σημείο της σύγκρουσης. Αντίθετα, πάνε «καρφωτοί» ευθεία μέσα στον καπνό. Είναι μήπως ηλίθιοι που κάνουν κάτι τέτοιο Όχι βέβαια. Ο λόγος είναι επειδή γνωρίζουν πως αμέσως μετά τη σύγκρουση τα συγκρουόμενα αυτοκίνητα και τα κομμάτια τους θα διασκορπιστούν δεξιά και αριστερά, επομένως η ευθεία οδός συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες να είναι η ασφαλέστερη οδός για να μην πάθουν οι ίδιοι και το αυτοκίνητό τους ζημιά. Η «απληστία» τους μετουσιώνεται σε πράξη με αυτό τον τρόπο ενώ σε αντίθεση ο μέσος οδηγός θα έστριβε δεξιά ή αριστερά για να αποφύγει τη σύγκρουση και τελικά πάει και τους βρίσκει εκεί που καταλήγουν. Αντιμετωπίζουμε λοιπόν τον κίνδυνο βλέποντας τον στα μάτια, αυτή είναι η απληστία που αναφέρεται ο Μπάφετ.
Ο επενδυτής έχει διαφορετική νοοτροπία από τον καταναλωτή. Ο καταναλωτής σε περιόδους αβεβαιότητας μαζεύεται, δεν ξοδεύει και περιμένει μέχρι να ξαναεμφανιστεί η λιακάδα. Περπατά πάνω στην καμπύλη του οικονομικού κύκλου, φθάνοντας στην υπερκατανάλωση, όταν ο κύκλος είναι στην κορυφή του και μη θέλοντας ή μη έχοντας να ξοδέψει μία, όταν ο κύκλος είναι στο χαμηλότερό του σημείο. Ο καταναλωτής είναι αυτός που θα στρίψει το τιμόνι για να αποφύγει τον κίνδυνο και τελικά αυξάνει τις πιθανότητές του να τραυματιστεί.
Σε αντίθεση ο επενδυτής προσπαθεί να προπορεύεται του κύκλου, οπότε και η πιο πάνω συμβουλή έχει σχεδόν απόλυτη εφαρμογή, ιδιαίτερα σε περιόδους αυξημένης αβεβαιότητας όπως αυτής που περνάμε εδώ και κάποιο διάστημα και που μάλλον θα συνεχίσει για λίγο ακόμα. Ο επενδυτής είναι αυτός που παίρνει το ρίσκο και αυξάνει τις πιθανότητές του να πετύχει.
Ωραία, είμαστε επενδυτές από έμφυτο ταλέντο και ενστικτωδώς ξέρουμε πώς να είμαστε «ahead of the curve». Αρκεί αυτό από μόνο του ή μήπως υπάρχουν και κάποια άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτουμε;
Το ένα αδιαμφισβήτητο επιπλέον χαρακτηριστικό είναι να ξέρουμε να ξεχωρίζουμε τα σινιάλα από τον θόρυβο. Αυτό το αναλύσαμε σχετικά πρόσφατα, αλλά δεν βλάπτει να το επαναλάβουμε επιγραμματικά εδώ. Το σινιάλο βασίζεται σε ανάλυση γεγονότων. Ο θόρυβος αποτελεί προϊόν κουβέντας στον καφενέ που βασίζεται σε αποκυήματα της φαντασίας που συνδυάζονται με ελλιπή γνώση.
Κλασικό παράδειγμα είναι η φράση - δήλωση που εκστομίζουν κάποιοι ότι «οι τιμές των ακινήτων θα πέσουν και θα γίνουν χώμα όπως οι μετοχές… τώρα που θα αρχίσουν να πουλούν οι τράπεζες…». Αυτό είναι θόρυβος. Πρώτα – πρώτα, το είπαμε πολλές φορές, η κτηματαγορά είναι πολύ διαφορετική από τη χρηματιστηριακή αγορά. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση καταγεγραμμένη στην ιστορία που οι αξίες των ακινήτων να έχουν πέσει μέσα σε μια στιγμή μετά από ένα γεγονός που προκάλεσε πανικό, σε αντίθεση με τις αξίες μετοχών που είναι επιρρεπείς σε καταστάσεις πανικού και μπορεί να πέσουν σε διάστημα λεπτών. Η κτηματαγορά για να λειτουργήσει χρειάζεται χρόνο, τόσο από πλευράς προσφοράς όσο και από πλευράς ζήτησης. Σκεφτείτε μόνο τη διαδικασία πώλησης ενός σπιτιού, ή τη διαδικασία ανέγερσης ενός σπιτιού, ή τη διαδικασία αγοράς ενός διαμερίσματος. Οπότε και το αποτέλεσμα δεν είναι άμεσα ορατό. Και η αγορά στο μεσοδιάστημα αναπροσαρμόζεται.
Δείτε το παράδειγμα του 2013. Παρά το τεράστιο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό σοκ, η αγορά των ακινήτων άργησε να δείξει τον πραγματικό αρνητικό της επηρεασμό. Οι τράπεζες έγιναν οι μεγαλύτεροι γαιοκτήμονες της χώρας από το 2015 μέχρι σήμερα, στην πορεία πούλησαν περιουσίες δισεκατομμυρίων και η αγορά των ακινήτων ανθεί. Αυτό είναι ένα γεγονός ή καλύτερα πολλά γεγονότα μαζί που δίνουν ένα καθαρό σινιάλο για το πώς συμπεριφέρεται η αγορά κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Θα μπορούσα να παραθέσω εκατοντάδες παραδείγματα από το ευρύτερο οικονομικό σπέκτρουμ που να διαχωρίζουν τον θόρυβο από το σινιάλο, αλλά νομίζω πήρατε το νόημα.
Από εκεί και πέρα ο καλός επενδυτής απαιτείται να είναι δημιουργικός, παραγωγικός και πρακτικός. Όλα τα στοιχεία μαζί συνθέτουν τον επιτυχημένο επενδυτή ο οποίος σε περιόδους αβεβαιότητας κάνει εκείνα τα βήματα, εκείνα τα ανοίγματα που φοβίζουν τους άλλους και όταν έρθει η εποχή που οι άλλοι θα έχουν αποβάλει τον φόβο αυτός ήδη απολαμβάνει τα κέρδη του.
