Του Ανδρέα Ανδρέου
Φαλίρισε και η Thomas Cook, ένα brand name178 χρόνων που ανέμιζε τη σημαία του πάνω από ένα κολοσσό της τουριστικής βιομηχανίας. Ο όμιλος φυσικά από πολύ νωρίς στην ιστορία του δεν θύμιζε την αρχική του μορφή, καθώς εξελισσόταν συνεχώς με γεωμετρική πρόοδο με εξαγορές, συγχωνεύσεις, πωλήσεις, επεκτάσεις, τόσο κάθετα όσο και οριζόντια τόσο σε γκάμα προϊόντων όσο και γεωγραφικά, με πλήρεις ανακατατάξεις στο μετοχικό του προφίλ μέχρι που έφτασε στο σήμερα δηλαδή στο απόλυτο μηδέν αφήνοντας πλήρως εκτεθειμένους πιστωτές, συνεργάτες, μετόχους, υπαλλήλους, ξενοδόχους, ταξιδιώτες και όχι μόνον.
Ενδεχομένως οι όποιες έρευνες διεξαχθούν από εδώ και πέρα να δείξουν πως πρόκειται για μια κλασική περίπτωση κακού management. Μπορεί εκ πρώτης όψεως να μη σημαίνει και πολλά αυτό το πράγμα, πλην όμως μπορεί να αποτελέσει ένα λιθαράκι ως προς τις πρακτικές διοίκησης που ακολουθούνται από τις διευθύνσεις τέτοιων οργανισμών σε συνδυασμό με τους τρόπους αμοιβής τους, αλλά και το τι μπορεί να σημαίνει η επέκταση των εργασιών τέτοιων οργανισμών σε βαθμό που να αποτελεί μέχρι και ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια οικονομιών μικρής, μεσαίας αλλά και μεγάλης κλίμακας, τόσο σε μακροοικονομικό επίπεδο αλλά κυρίως σε μικροοικονομικό επίπεδο.
Παρόλα τα μεγέθη αυτού του οργανισμού, τα οποία περιληπτικά συνοψίζονται σε ετήσιο τζίρο σχεδόν €10δισ., σε 21.000 υπαλλήλους, σε φυσική παρουσία σε πολλές χώρες και σε εκατομμύρια ταξιδιώτες ανά το παγκόσμιο, η αγγλική κυβέρνηση απέρριψε αίτημα του για παροχή οικονομικού σωσιβίου ύψους £150 εκ. το οποίο θα του εξασφάλιζε μια παράταση ζωής μέχρι το τέλος του χρόνου. Διά στόματος του αρμόδιου Υπουργού αλλά και του Πρωθυπουργού της Βρετανίας, οποιαδήποτε βοήθεια θα περιέχει το λεγόμενο «moralhazard» και κάτι τέτοιο θα πρέπει να αποφευχθεί. Συνεπώς το «too big to fail» δεν ίσχυσε και αφέθηκε να πτωχεύσει άσχετα αν η μεγαλύτερη Βρετανική επιχείρηση επαναπατρισμού βρετανών από την εποχή του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου θα στοιχίσει στον βρετανό φορολογούμενο κοντά στα £100 εκ, ή περίπου τα 2/3 του ύψους της βοήθειας που ζήτησε από το κράτος ο οργανισμός.
Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με την έννοια του «moral hazard» απλά να αναφέρω πως έχει να κάνει με το πόσο κάποιος αυξάνει την έκθεση του στο ρίσκο όταν κάποιος άλλος τον έχει εξασφαλισμένο. Άρα αν μια διεύθυνση νιώσει πως – ας πούμε – το κράτος θα επέμβει έστω την δωδεκάτη για να σώσει τον οργανισμό τον οποίο διοικεί αν σαν αποτέλεσμα των δικών της ενεργειών τον φέρει στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, επειδή είτε ο οργανισμός είναι σημαντικός για την οικονομία ή απλά επειδή τέτοια πολιτική έχει το κράτος (π.χ. να κρατικοποιεί), τότε η διοίκηση θα συμπεριφέρεται όσο πιο ριψοκίνδυνα θέλει εφόσον τον τελικό λογαριασμό αν κάτι πάει στραβά θα τον ρουφήξει το κράτος (φορολογούμενος) ή θα τον εξαργυρώσει σε μπόνους αν το εγχείρημα επιτύχει.
Αυτός είναι και ο λόγος που κάποιοι χρηματοοικονομικοί κολοσσοί αφέθηκαν να χρεοκοπήσουν πριν καμιά δεκαριά χρόνια. Δεν ήταν ποτέ θέμα χρημάτων και που να τα έβρισκαν για να τους κάνουν bail- out. Έπρεπε να αφεθούν να χρεοκοπήσουν για να λάβουν το μήνυμα οι υπόλοιποι και να «φέρουν τα μίλια τους». Τώρα στο διά ταύτα. Τι θα γίνει τώρα; Σε ό,τι αφορά στον ίδιο τον οργανισμό, οι εκκαθαριστές θα αρχίσουν να πουλούν περιουσιακά στοιχεία και να αποπληρώνουν υποχρεώσεις. Σίγουρα οι τελευταίες δεν θα καλυφθούν σε μεγάλο ποσοστό και όσοι έχουν να παίρνουν θα αναγκαστούν να απορροφήσουν τη ζημιά. Για κάποιους η ζημιά θα αποτελεί επιφανειακό και επιπόλαιο τραύμα και για κάποιους άλλους ενδεχομένως να είναι μέχρι και θανατηφόρο.
Σκεφτείτε μια μικρή ξενοδοχειακή μονάδα στην Κύπρο η οποία εργαζόταν σχεδόν αποκλειστικά μαζί τους. Αν είναι απλήρωτοι εδώ και τρεις- τέσσερις μήνες (καλοκαιρινή σαιζόν) και ακυρώνονται τα συμβόλαια τους από εδώ και πέρα, τότε αυτή η μονάδα θα τραβήξει βαρετό κουπί για να επιβιώσει. Σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις, ο οργανισμός χρωστά πέριξ των €50 εκ. σε ξενοδόχους. Ακούγονται λίγα, αλλά δεν είναι για κανένα ξενοδοχείο ανεξαρτήτως κλίμακας, ιδιαίτερα αν υπάρχει και δανεισμός από τράπεζες, που είναι βέβαιο πως υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό. Να κόψουμε μια επιταγή από το ΥΠΟΙΚ και να τα καλύψουμε; Σίγουρα έχουμε τους παράδες. Πιστεύω όμως πως όχι.
Τόσο για ηθικούς όσο και για πρακτικούς λόγους. Αυτό θα πρέπει να γίνει μάθημα, όπως αυτά που λέμε κατά καιρούς, πως δεν πρέπει να βάζουμε όλα τα αβγά μας στο ίδιο καλάθι, πως θα πρέπει να ανοιχτούμε σε νέες αγορές, πως θα πρέπει να αναβαθμιστούμε σε ποιοτικό προορισμό, πως θα πρέπει να ξεφύγουμε από το «allinclusive», πως θα πρέπει να γίνει σοβαρή προσπάθεια να ελκύσουμε και τον Κύπριο σαν τουρίστα κλπ. Δεν ξέρω πόσοι θα πιάσουν τον σαρκασμό, αλλά καταντήσαμε να συμπεριφερόμαστε στους τουρίστες σαν «ιθαγενείς» και στους ιθαγενείς σαν «τουρίστες». Κατά τ’ άλλα το κενό αέρος που δημιουργεί η χρεοκοπία του ThomasCookείμαι σίγουρος ότι θα καλυφθεί πλήρως από τον ανταγωνισμό σε απειροελάχιστο χρονικό διάστημα σε όλα τα επίπεδα και σε ένα χρόνο από σήμερα όλο αυτό θα είναι μια απλή ανάμνηση. Πλην φυσικά αυτών που θα προσπαθούν να επουλώσουν τα βαθιά οικονομικά τους τραύματα συνεπεία των επιλογών τους, αλλά και αυτών που διαβάζουν μόνο επικεφαλίδες και μπορεί να πιστεύουν πως ο Χάρης Γεωργιάδης επίτηδες άφησε και τον Κουκ να «παττήσει» επειδή αρέσκεται στο σπορ.
