Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ολιστικό πλάνο διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, αυτό είναι το ζητούμενο. Από εδώ και πέρα αυτό θα πρέπει να έχει στο μυαλό της η Πολιτεία για να μη χρειαστούμε να ξαναθρηνήσουμε επί ερειπίων. Κάτι που πολύ φοβάμαι δεν θα αποφύγουμε, σύντομα θα ξαναδούμε σκηνές παρόμοιες, είτε είναι κατεδάφιση, είτε είναι ασύγγνωστη αμέλεια, είτε είναι άγνοια. Μακροπρόθεσμο σχεδιασμό χρειαζόμαστε για να διατηρήσουμε ό,τι μας κληροδότησε το παρελθόν.
Αυτός ο σχεδιασμός θα πρέπει να σπάει αβγά και να αναδιαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο αντικρίζουν η επίσημη Πολιτεία και φυσικά οι πολίτες αυτό που λέμε «πολιτιστική κληρονομιά», η οποία είναι το χαλλούμι, τα κτήρια, η διάλεκτος, υλικός και άυλος πολιτισμός. Πολυνομία και διάσπαρτες υπηρεσίες, οι οποίες δυσκολεύονται να συνεννοηθούν μεταξύ τους, πολιτικοί που αντιδρούν σπασμωδικά, απλώς γιατί είναι στην επικαιρότητα κάτι και μετά αφού σβήσει η φωτιά, πάνε παρακάτω και Εκκλησία που θεωρεί πως μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, αφού είναι περιουσία της, είναι τα βασικά προβλήματα που πρέπει να λυθούν. Καλοί είναι οι νόμοι, τα διοικητικά πρόστιμα, οι εντολές κατεδάφισης και οι ανακλήσεις αδειών αρκεί να εφαρμόζονται σωστά και παντού.
Αυτό που πρέπει επιτέλους να ξεκινήσουμε να κάνουμε είναι καλλιεργήσουμε τα νέα παιδιά, να τα μάθουμε τι σημαίνει πολιτιστική κληρονομιά, να τους ορίσουμε μια αφετηρία και να τους δείξουμε δρόμους για να μεταφέρουν αυτή την κληρονομιά παρακάτω, απ’ όποιον δρόμο ακολουθήσουν. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας να αναλάβει αυτό το μεγάλο έργο, και όταν με το καλό δημιουργηθεί και Υφυπουργείο Πολιτισμού να συνεργαστούν, ώστε η παιδεία να κοιτάζει κατάματα τον πολιτισμό. Επιτέλους, να καταφέρουν αυτές οι δύο έννοιες να συμβαδίσουν, να ακουμπά η μία στην άλλη ώστε να δημιουργήσουν εύφορο έδαφος για νέα πράγματα, όχι απλώς για να συντηρούμε τα παλιά, αυτά που μας άφησαν οι παππούδες μας. ∆ιότι, οι παππούδες μας ασφυκτιούσαν μέσα στην παλιά πόλη και τα τείχη ήταν εμπόδιο. Ευτυχώς, όμως, πάντοτε υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν τα πράγματα πιο μακροσκοπικά και δεν μένουν στην εντύπωση της στιγμής. ∆εν ήταν θεοί, ούτε πιο έξυπνοι, ήταν απλώς ένα βήμα πιο μπροστά από τους πολλούς.
Έχω ξαναγράψει, η παράδοση δεν είναι ένα συμπαγές κομμάτι πάγου να το συντηρείς επ’ άπειρον, δεν είναι όλα όμως για βαθιά κατάψυξη. ∆εν είναι η πολιτιστική κληρονομιά βραχνάς και εμπόδιο στην ανάπτυξη, δεν πρέπει, νομίζω, να το βλέπουμε έτσι, διότι πρώτον χάνουμε την ουσία της. Χρειάζεται όραμα και μεράκι, να βλέπεις τις έχεις κληρονομήσει και να σκέφτεσαι πώς θα το μπολιάσεις για να γίνει καλύτερο. Πώς αυτό που σου άφησαν μπορεί να σε εξυπηρετήσει στο παρόν ή και στο μέλλον, χωρίς να χρειάζεται να το αποδομήσεις. Τίποτε δεν είναι στατικό στη ζωή και φυσικά στατικός δεν είναι ούτε ο πολιτισμός, αλλά όταν μιλάμε για κληρονομιά, αναπόφευκτα κοιτάμε το παρελθόν, αυτό που έρχεται και μας παρουσιάζεται ως γενόμενο, καλό ή κακό. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να υιοθετούμε ό,τι νομίζουμε πως σήμερα θα μας οδηγήσει σε ένα καλύτερο αύριο, πώς αυτό που κληρονομήσαμε θα το χρησιμοποιήσουμε ως μπούσουλα για να μάθουμε ποιοι είμαστε και πώς θέλουμε να γίνουμε.
Τα τείχη και οι προμαχώνες, τα διατηρητέα κτήρια, η διάλεκτος και το λευκαρίτικο δεν είναι σε καμία περίπτωση μουσεία και απαυγάσματα του παρελθόντος, είναι συστατικά στοιχεία της ταυτότητας του Κύπριου, τα οποία μπορεί να τα αποποιηθεί προσωπικά, κληρονομιά είπαμε ότι είναι, αλλά δεν έχει ουδείς το δικαίωμα να το κάνει για τον άλλο, ιδίως όταν έχει θέση εξουσίας. Η κατεδάφιση των διατηρητέων κτηρίων της οδού Ισοκράτους, η ανέγερση του νέου καθεδρικού στην παλιά πόλη, η ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας, η εν γένει συμπεριφορά μας στα κτήρια της παλιάς πόλης και όχι μόνο δείχνει κατά τη γνώμη μου ότι τους συμπεριφερόμαστε ως μια κληρονομιά που δεν γνωρίζουμε ποιανού είναι, ποιος την έδωσε και σε ποιον την έδωσε, είναι σαν να θέλουμε όλοι να την αποποιηθούμε, επειδήμας βαραίνει, επειδή δεν ξέρουμε από ποιανού χέρια βγήκαν.
