ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Κατεχόμενα και πολιτισμός

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Η σύληση και η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς που έχει συντελεστεί από το 1974 και μετά εξαιτίας της τουρκικής εισβολής και κατοχής είναι τεράστια. Εκκλησίες, μοναστήρια, βιβλιοθήκες, ιδιωτικές συλλογές αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία έγιναν βορά του χρόνου, του μίσους, της αδιαφορίας και πολύ περισσότερο έγιναν βορά στις ορέξεις αρχαιοκάπηλων, με κυριότερο τον Αϊντίν Ντικμέν, ο οποίος έκανε συστηματική «δουλειά» αμέσως μετά τον πόλεμο του 1974 και για πολλά χρόνια αργότερα.

Η Κυπριακή ∆ημοκρατία οφείλει να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να διασφαλίσει πως θα της επιστραφούν τα κλεμμένα, για συντήρηση, προσωρινή φύλαξη και έκθεση, θα είναι πάντα έτοιμη να συνδράμει στις προσπάθειες επαναπατρισμού αρχαιοτήτων ή άλλων έργων τέχνης που κάνουν διάφορα πρόσωπα ή θεσμοί και φυσικά θα έχει τα εργαλεία για να καταγράφει όσα αντικείμενα επιστρέφουν, πού βρίσκονται και ποιος έχει την ευθύνη τους. Όπως έγινε για παράδειγμα με τη δημιουργία Αρχείου Προφορικής Ιστορίας και Λαογραφικού Αρχείου στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, και οσονούπω όπως μαθαίνει η στήλη αυτός ο θησαυρός θα είναι πλήρως αξιοποιήσιμος από την ερευνητική κοινότητα, αλλά και από τον απλό πολίτη. Κάπως έτσι θεωρώ ότι θα πρέπει η Πολιτεία να αντιμετωπίζει την πολιτιστική κληρονομιά, τον πολιτισμό του τόπου χιλιάδων Ε/κ και Τ/κ, Μαρωνιτών, Αρμενίων, Λατίνων. Θα πρέπει το κράτος να ξέρει ανά πάσα στιγμή πού κείται τι, ένας πολιτιστικός Τιπούκειτος κατά κάποιον τρόπο. Τα τελευταία χρόνια για παράδειγμα έχουν επαναπατριστεί εκκλησιαστικά και αρχαιολογικά αντικείμενα, μετά από προσπάθειες ιδιωτών, σε συνεργασία με τα αρμόδια κρατικά Τμήματα, όπως το Τμήμα Αρχαιοτήτων, την Αστυνομία, την Εκκλησία και φυσικά τις δικοινοτικές επιτροπές πολιτισμού και πολιτιστικής κληρονομιάς. Καθένας από αυτούς τους φορείς επιτελεί εξαιρετικής ποιότητας έργο όσον αφορά τα έργα τέχνης και τα μνημεία μας στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού και όλοι θα πρέπει να το αγκαλιάσουν, μακριά από κομματικές ταυτότητες και προσωπικές φιλοδοξίες, διότι όπως πάνε τα πράγματα σε λίγα χρόνια απλά θα τα βλέπουμε σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες παλαιών εκδόσεων και ουδείς θα γνωρίζει περί τίνος πρόκειται.

Πρόσφατα, μάλιστα, έγινε η παράδοση των βημόθυρων του Αγίου Αναστασίου της κατεχόμενης Περιστερώνας Αμμοχώστου στην Αρχιεπισκοπή Κύπρου. Τα βημόθυρα εντοπίστηκαν στη Ιαπωνία τη δεκαετία του 1990, στο Κολλέγιο Τέχνης της πόλης Kanazawa και επεστράφησαν στην Κύπρο μετά από πολύχρονες και συντονισμένες προσπάθειες πολλών. Επιστροφές είχαμε φυσικά και παλαιότερα, τόσο στην Εκκλησία της Κύπρου, αλλά και την επιστροφή των 210 πινάκων ζωγραφικής Ελληνοκυπρίων καλλιτεχνών από τη ∆ημοτική Βιβλιοθήκη – Πινακοθήκη Αμμοχώστου, πριν από δύο χρόνια, μετά από επίσης δύσκολες διαπραγματεύσεις. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν επάνω τους, δηλώσεις πάρθηκαν και πολλοί αξιωματούχοι φωτογραφήθηκαν πλάι στα αντικείμενα. Λίγες ημέρες προηγουμένως όμως μια παρόμοια κίνηση έγινε και από την κατεχόμενη κοινότητα του Νέου Χωρίου Κυθρέας, που στο πλαίσιο του ετήσιου μνημοσύνου πεσόντων και αγνοουμένων της κοινότητας, έγιναν τα εγκαίνια της επανασυσταθείσης κοινοτικής βιβλιοθήκης, που ιδρύθηκε το 1970 και μετά τον πόλεμο του 1974 διεσπάρη. Ευτυχώς, 61 βιβλία διασώθηκαν και παραδόθηκαν εν τέλει στο Κοινοτικό Συμβούλιο, το οποίο θεώρησε υποχρέωσή του να τα αναδείξει, να τα δείξει αν θέλετε στους χωριανούς και τις χωριανές, και φυσικά προσπάθησε να βρει και την τύχη των υπολοίπων, με τη συνδρομή της Τ/κ συναδέλφου Σεβγκιούλ Ουλουντάγ. Αυτή η κίνηση δεν δημοσιοποιήθηκε, δεν έτυχε αναλόγου προβολής από τα μέσα, δεν υπήρξε ένας φορέας να ζητήσει το βιβλίο-κατάλογο που εκδόθηκε για τον σκοπό αυτό. Φυσικά, δεν εξισώνεται η αξία των πινάκων της ∆ημοτικής Βιβλιοθήκης – Πινακοθήκης Αμμοχώστου, των εκκλησιαστικών αντικειμένων και των τοιχογραφιών που κλάπηκαν από τις βυζαντινές εκκλησίες των κατεχομένων, ούτε φυσικά των αρχαιολογικών αντικειμένων, αλλά δεν παύει να είναι επιστροφή πολιτισμού, αφού πρόκειται για τα σπαράγματα μιας βιβλιοθήκης, ενός μεγαλόπνοου σχεδίου της Κυπριακής ∆ημοκρατίας των μέσων της δεκαετίας του 1960, για να προωθήσει τη φιλαναγνωσία στην ύπαιθρο, να αναδείξει την αξία του βιβλίου.

Αυτές και άλλες παρόμοιες κινήσεις θα πρέπει να παρακολουθεί η Πολιτεία, αυτό θα πρέπει να κάνει μία Γενική ∆ιεύθυνση ή Γραμματεία, ή Τμήμα, ή δεν ξέρω κι εγώ τι, με το όνομα «Πολιτιστική Κληρονομιά», κλάδος Κατεχόμενων ∆ήμων και Κοινοτήτων. Αυτή η δομή θα πρέπει να είναι ευθύνη του νέου Υφυπουργείου Πολιτισμού που θα δημιουργηθεί, διότι φτάνει να χύνουμε κροκοδείλια δάκρυα για αυτά που χάνουμε, όσο δεν πράττουμε όσα πρέπει να κάνουμε σύντομα θα κλαίμε επί ερειπίων – όσοι από εμάς δεν το κάνουμε ήδη.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Απόστολος Κουρουπάκης: Τελευταία Ενημέρωση

X