Φωτεινά παραδείγματα

Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάτι πολύ συγκεκριμένο να πει κάποιος για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το πολιτιστικό τοπίο της χώρας. ∆εν είμαι ακόμη σίγουρος αν θα χαρακτήριζα το 2020 πολιτιστικά χαμένο. Σίγουρα πάντως κερδισμένο δεν το λες. Τώρα θα μου πείτε ποιος και τι βγήκε κερδισμένος από το 2020. Τα πάντα σαν να μπήκαν στον πάγο, ακόμα και οι ιδέες, οι άνθρωποι οι ίδιοι. ∆εν θα ήταν λοιπόν δίκαιο να κάνω απολογισμό, διότι δεν θα ήταν σωστός. Αυτό που, ωστόσο, πιστεύω ότι δεν έγινε και δεν κάναμε είναι να γίνουμε από επιμηθείς επιτέλους προμηθείς. Μάλλον, πιο πολύ προς Κασσάνδρες μοιάζουμε, ας είναι. Οι πολλοί και δύσκολοι μήνες αυτο-περιορισμού δεν στάθηκαν ικανοί να μας αλλάξουν στο παραμικρό και αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να είχαμε σκεφτεί ήδη από την αρχή του καλοκαιριού, όταν βγήκαμε από την απομόνωση στην οποία μας έβαλε η πανδημία. Έγραψα και παλαιότερα, μακάρι ο χρόνος που περάσαμε κυρίως με τον εαυτό μας να μας έκανε σοφότερους. Υποτίθεται διαβάσαμε τα άπαντα των απάντων απασών των τεχνών, είδαμε ό,τι πιο αλληγορικό και ψαγμένο υπάρχει σε κινηματογράφο, και για να χαλαρώσουμε είδαμε και σειρές στο Netflix. Μετά ακούσαμε ολόκληρο το έργο των κλασικών, των νεότερων και για να το σπάσουμε λιγάκι το ρίξαμε στην τζαζ και στην τροπική μουσική και λίγο έντεχνο οι ελληνολάτρες.

Αλλά μόλις μας ξαμόλησαν όλοι μας και τον Μπαχ ξεχάσαμε, και τον Ντοστογιέφσκι αφήσαμε στο πλάι, και τον Λιντς ξεχάσαμε και βαλθήκαμε να κάνουμε τα ίδια και τα ίδια. Είναι έτσι η φύση του ανθρώπου, δεν πίστεψα στιγμή ότι οι άνθρωποι θα βγούμε σοφότεροι από τα σπίτια μας, είμαστε αυτοκαταστροφικά δημιουργήματα. Αυτό που με ενοχλεί είναι η βαθιά μας πεποίθηση ότι θα αλλάξουμε, αλλά δεν κάνουμε τίποτα πέραν από το να το πιστεύουμε. Εν ολίγοις δεν είμαστε ειλικρινείς πρώτα απ’ όλα με τους εαυτούς μας και μετά με τους γύρω μας.

Έχω την αίσθηση πάντως ότι ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει, είναι μιμητικό ον και μπορεί να ακολουθήσει το καλό παράδειγμα, αρκεί κάποιος να του δείξει τον δρόμο. Να ακόμη ένα πρόβλημα της κοινωνίας, δεν υπάρχουν παραδείγματα, δεν υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που να εμπνέουν πολλούς. ∆εν αρκεί ένας Αντετοκούμπο, ούτε μία Γκρέτα, καλώς που υπάρχουν, βέβαια, αλλά από την άλλη πόσοι θυμούνται τη Μαλάλα; Και εξηγούμαι, δεν αμφισβητώ ούτε μηδενίζω το έργο τους, σε καμία περίπτωση. Απλώς λέω πως χρειαζόμαστε φωτεινά παραδείγματα δίπλα μας, στο σπίτι μας, στον κύκλο μας. Να παραχωρήσουμε τη σειρά μας στο ταμείο του σούπερ μάρκετ για παράδειγμα στον γηραιότερο, στον βιαστικό, στον άνθρωπο που τέλος πάντων εκείνη τη στιγμή το έχει ανάγκη και αυτό να μας γίνει συνήθεια. ∆υστυχώς, πορευόμαστε με γνώμονα την προσωπική μας ευτυχία, την οποία διευρύνουμε λίγο στο κύκλο μας, τον οικογενειακό μας, τον φιλικό μας και ώς εκεί.

Να νιώσουμε πώς πονάει ο δίπλα μας, να αφουγκραστούμε τις ανάγκες και ας μην είναι Χριστούγεννα, και ας μην είναι Πάσχα, ας είναι μια απλή Τετάρτη κάποιου Νοέμβρη, ή μια ∆ευτέρα ενός Μάη. Τέτοια φωτεινά αστέρια θέλω να βλέπω, μπας και ακολουθήσω και εγώ τον δρόμο που θα μου δείξει. Το άστρο της Βηθλεέμ υποτίθεται πως είναι ανέσπερο, εμείς το κάναμε διάττοντα αστέρα, ή κομήτη που εμφανίζεται μερικές φορές τον χρόνο. ∆εν είμαστε καλοί άνθρωποι γιατί τα Χριστούγεννα αγοράζουμε από τα παζαράκια και κάνουμε εισφορές και παίρνουμε μέρος σε καμπάνιες, είμαστε καλοί άνθρωποι, όταν προσπαθούμε καταλαβαίνουμε τι πονάει τον άλλο και στεκόμαστε δίπλα του με την ψυχή μας, επειδή το θέλουμε και όχι γιατί πρέπει. Μπορούμε να είμαστε καλοί άνθρωποι, όταν δεν είμαστε άλλοι τα Χριστούγεννα και άλλοι στις 20 του Φλεβάρη.

Με λίγα λόγια, ας καθίσουμε να σκεφτούμε αυτή την περίοδο του αυτο-περιορισμού μας αυτό που έγραψε ο Ντίνος Χριστιανόπουλος στο «Ενός λεπτού σιγή»: «Είπατε να κρατήσετε ενός λεπτού σιγή για τους απεγνωσμένους;». Ίσως να μη χρειάζεται να διαβάσουμε τόσο πολύ Τσέχοφ τελικά.