Του Απόστολου Κουρουπάκη
Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι συστηματικά με την τοπική ιστορία και ανακαλύπτω συνεχώς μια διαφορετική Κύπρο, μία Κύπρο σχεδόν φανταστική, που τη διαβάζω ακόμα στον Μιχάλη Πασιαρδή, στον Λιασίδη, ίσως την βρίσκω στον Λιπέρτη, και σε όλους τους ποιητάρηδες περασμένων δεκαετιών. Καμιά φορά τη βρίσκω σε κάποια καφενεία προσφυγικών συλλόγων ή ορεινών κοινοτήτων. Θα μου πείτε παρελθοντολογώ και ποιον ενδιαφέρει τι έγινε πριν από εκατό ή περισσότερα χρόνια;
Σίγουρα κάποιους θα ενδιαφέρει, σκέφτομαι και συνεχίζω να ψάχνω, να ρωτάω, να αφουγκράζομαι τα σοκάκια, τις παλιές εφημερίδες, τα παλιά βιβλία, τις παλιές φωτογραφίες. Τελευταία, μελετώ τις τ/κ εφημερίδες και εκεί βλέπω ένα άλλο παρελθόν, μια άλλη αφήγηση. Το παρελθόν, ξέρετε, δεν ορίζει τίποτε περισσότερο από το ποιοι ήμαστε, το σημείο από το οποίο ξεκινήσαμε και δεν πρέπει απαραιτήτως να είμαστε περήφανοι γι’ αυτό ή να ντρεπόμαστε γι’ αυτό. Πρέπει μόνο να το παραδεχθούμε ως γενόμενο και εμείς έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε, κι ας ματώσουμε. Αυτά σκέφτηκα, όταν είδα τα εγκαίνια του μνημείου του αγνοούμενου της Τόχνης στην ομώνυμη κοινότητα. Προς Θεού, δεν συζητάω αν του έπρεπε ή όχι μνημείου του ανθρώπου που χάθηκε στη λαίλαπα του πολέμου. Αλλά σε ένα χωριό τόσο πολύ φορτισμένο με αρνητική αύρα. Ογδόντα Τ/κ, μεταξύ αυτών και παιδιά δολοφονήθηκαν…
Την ίδια μέρα ένα ακόμη έγκλημα συντελέστηκε στα τ/κ χωριά Αλόα, Μαράθα, Σανταλάρη, όπου συνολικά, 126 άτομα δολοφονήθηκαν, ενώ είχαν προηγηθεί καθημερινοί βιασμοί γυναικών και κοριτσιών. Φρίκη, φρίκη, τίποτε άλλο πέρα από φρίκη. Εν τω μέσω της β΄ εισβολής άνθρωποι της ΕΟΚΑ Β΄, αν μη τι άλλο, αντί να σκέπτονται τι θα κάνουν για να υπερασπιστούν τη ζωή των δικών τους ανθρώπων, συγκροτούν ένα άθλιο συνονθύλευμα ανθρώπων και επιτίθενται ως αγέλη υαινών, διψώντας για αίμα... Ναι, είναι και αυτά τα εγκλήματα μέρος του παρελθόντος, εκείνου του παρελθόντος που πονάει τη συλλογική μνήμη, αλλά υπεύθυνοι είναι μόνον όσοι ηθικά και φυσικά ενεπλάκησαν… ουδείς άλλος φταίει.
Αυτές τις φρικώδεις πράξεις η ∆ημοκρατία για πολλούς και διάφορους λόγους δεν κατάφερε να τις τιμωρήσει, δεν έπρεπε λοιπόν ένας να σκεφτεί να μην ξύσει τις παλιές πληγές και να βρισκόταν ένας άλλος τρόπος να τιμηθεί ο αγνοούμενος της κοινότητας, κάποιος να νουθετήσει, αν θέλετε, το Κοινοτικό Συμβούλιο να μην προχωρήσει σε τέτοιου είδους εκδήλωση για να μη δώσει αφορμή σε σχόλια. Ο δε υπουργός Εσωτερικών προφανώς δεν κατάλαβε ότι η παρουσία του εκεί δεν ήταν και η καλύτερή του επιλογή, διότι μοιάζει να εκπροσωπεί όχι τον κλάδο ελαίας, αλλά το αμετανόητο παρελθόν που επιμένει να πονά. Μη νομίζετε ότι προσπαθώ να πω απλώς ότι κι εμείς κάναμε πολλά, βέβαια και κάναμε, και οι Τ/κ έκαναν πολλά, και στο Παλαίκυθρο έγιναν τα αίσχη, και οι Καρπασίτες υπέφεραν τα πάνδεινα, και οι Νιοχωρίτες Γιαννακός και Κυριάκος κανέναν ποτέ δεν πείραξαν, μόνο τες τσούρες τους ήθελαν να ποτίσουν.
Ο Παπαγιάννης και οι άλλοι τέσσερις στο Τζιάος ξεγελάστηκαν οικτρά και κάπνισαν ένα τελευταίο τσιγάρο. Στο Τραχώνι βιάστηκαν γυναίκες, στους συνοικισμούς στο ∆ασάκι της Άχνας κατασκήνωσαν πολλές βιασθείσες που έμελλε να ζήσουν με το στίγμα… Και αυτά είναι παρελθόν και αυτά είναι μνήμη και αυτά πονάνε. Κανείς δεν μίσησε περισσότερο τα τέκνα αυτής της γης από τα ίδια της γεννήματα. Τι κι αν οι ποιητές επιμένουν να μας παραγγέλνουν να μείνουμε στον ρότσο μας, τι κι αν οι ποιητές ελπίζουν ότι μια θεία δύναμη θα διώξει μακριά όλα τα κακά… Εμείς επιμένουμε είτε να ντρεπόμαστε είτε να είμαστε υπερήφανοι, χωρίς να ξέρουμε τι κάναμε λάθος και δεν θα έπρεπε να είμαστε υπερήφανοι, χωρίς να εξετάζουμε τι άλλο κάναμε καλό και δεν θα έπρεπε μόνο να ντρεπόμαστε. Για αυτό έχει σημασία να ξέρουμε ιστορία, για να μπορούμε να διαχειριστούμε το παρελθόν με τρόπο επωφελές για το αύριο. Θα κλείσω με αυτό που μου είπε Τ/κ από τη Μελάθκια της Πάφου, από το 1975 κάτοικος του Νέου Χωρίου Κυθρέας… «Σαν τον τόπο του πλασμάτου εν έσσιει. Έσσιει πολλά νερά η Μελάθκια, ξέρεις το;».
