Του Γιώργου Κακούρη
Το ζήτημα της βενζίνης από τα κατεχόμενα είναι ένα από τα γνωστότερα ψυχοδράματα του Κυπριακού. Μια στρέβλωση της αγοράς από τη διχοτόμηση της χώρας και την κατοχή μέρους της από άλλη χώρα, που ανακυκλώνεται και επανέρχεται χωρίς ποτέ να ξεκαθαρίζει. Δεν ξεκαθαρίζει καθώς, αν και οι εκάστοτε κυβερνήσεις γνωρίζουν πως οι όποιες επιπτώσεις στους πρατηριούχους στον νότο δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν τελεσίδικα πριν από την επανένωση, γιατί κανένας νόμος ή κανονισμός δεν απαγορεύει την αγορά καυσίμων στον βορρά για προσωπική χρήση, αφήνουν τη δημόσια συζήτηση να εκφυλίζεται σε μια τοξική σούπα ηθικολογίας, πατριδοκαπηλίας, συμφεροντολογίας και εκνευρισμού.
Οι πρατηριούχοι ζητούν από το κράτος να προστατεύσει τις επιχειρήσεις τους, εν μέρει δικαίως, χωρίς να παραδέχονται πως η κατάσταση γίνεται χειρότερη λόγω των γνωστών πρακτικών αισχροκέρδειας. Οι καταναλωτές ταλαντεύονται μεταξύ της πρακτικής ανάγκης να μειώσουν τα έξοδά τους (ειδικά λόγω της σημερινής κατάστασης στην οικονομία), και του ενοχικού συνδρόμου της «σκάρτης γκόμενας που τριγυρνά στα κατεχόμενα».
Στον πλέον πρόσφατο κύκλο του δράματος το κράτος, αντί να εστιάσει με αυστηρότητα σε όσους παράνομα (βάσει του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής) αγοράζουν ποσότητες καυσίμων σε χαμηλές τιμές για μεταπώληση στις ελεύθερες περιοχές, προώθησε ελέγχους του Τμήματος Τελωνείων στους δείκτες των καυσίμων των οχημάτων στα οδοφράγματα, επιβάλλοντας μάλιστα και πρόστιμο. Ρίχνοντας σπίρτο στη βενζίνη (για να περάσουμε από τις αναφορές σε Παντελίδη στις αναφορές σε Μαρίνα Σάττι).
Λίγο αργότερα, η Κομισιόν μέσω επίσημων και ανεπίσημων δηλώσεων υπενθύμιζε πως αυτό που ισχύει είναι ξεκάθαρο: η αγορά εμπορευμάτων, μεταξύ τους και καυσίμων, δεν εμπίπτει σε φόρους και δασμούς, δηλαδή ούτε και σε πρόστιμα, εφόσον περιέχονται στις αποσκευές και δεν έχουν εμπορικό χαρακτήρα και η συνολική τους αξία δεν υπερβαίνει τα 260 ευρώ ανά άτομο.
Μάλιστα, οι πολίτες έμαθαν ως αποτέλεσμα του φιάσκου κάτι που δεν ήξεραν: πως μπορούν όχι μόνο να φουλάρουν το αυτοκίνητο, αλλά και να μεταφέρουν καύσιμα σε ταγκούι χωρητικότητας μέχρι και 10 λίτρων εφόσον προορίζεται για προσωπική χρήση.
Με μια δαιδαλώδη ανακοίνωση, το Τμήμα Τελωνείων επιχείρησε να σώσει τα προσχήματα παίζοντας με τις λέξεις. Τα καύσιμα, έγραψαν, δεν μεταφέρονται στις αποσκευές, προσθέτοντας όμως πως η απαλλαγή από τους ελέγχους για τα καύσιμα σε δεξαμενές καυσίμων και φορητά δοχεία ισχύουν, εφόσον η αγορά δεν έχει εμπορικό χαρακτήρα. Δεν εξήγησαν τι ακριβώς έλεγχε το Τμήμα Τελωνείων, όταν έλεγχε τους δείκτες των καυσίμων, και αν η πρακτική ήταν αποτέλεσμα κεντρικής εντολής ή αποτέλεσμα υπερβάλλοντος ζήλου αστυνομικών.
Έκτοτε, σχολιαστές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σύγχυσαν (σύμφωνα με τη χρήση της κοινής νέας ελληνικής) τα θέματα, συγχύζοντας (όπως εννοείται στην κυπριακή διάλεκτο) εμάς τους υπόλοιπους, υπονοώντας πως θα έπρεπε να ελέγχεται η βενζίνη από τα κατεχόμενα για το αν τηρεί τα περιβαλλοντικά κριτήρια.
Αυτό όμως είναι ευθύνη του Κυπριακού Κράτους και όχι των οδηγών. Μάλιστα, εφόσον το Κυπριακό Κράτος δεν μπορεί να το ελέγξει λόγω της ιδιότυπης κατάστασης και έχει έγνοια, μπορεί να βρει διόδους επικοινωνίας με τις τ/κ αρχές εντός ή εκτός εισαγωγικών (υπάρχουν για παράδειγμα οι Τεχνικές Επιτροπές), ή να επιβεβαιώσει εάν η Κομισιόν, μέσω του προγράμματος βοήθειας στην τ/κ κοινότητα, συνδράμει ώστε η βενζίνη που χρησιμοποιείται στα κατεχόμενα να πληροί τα προβλεπόμενα πρότυπα.
Στις 27 Ιουνίου, πριν αρχίσουν οι έλεγχοι στους δείκτες καυσίμων των οδηγών, που αποδείχθηκε πως δεν επιτρεπόταν μέσω του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής, ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωνε πως «έχουν δοθεί οι σχετικές οδηγίες, ώστε να γίνονται όλοι εκείνοι οι έλεγχοι που γίνονται πάντα εντός του πλαισίου του κανονισμού και του τι επιτρέπεται μέσα από τον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής».
Μετά το μπάχαλο και τις δηλώσεις της Κομισιόν, ο ΠτΔ δήλωσε στις 10/7 πως η τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους», προτρέποντας όλους να την διαβάσουν. Δεν εξήγησε αν με «όλους» εννοούσε και το Τμήμα Τελωνείων ή όποιον έδωσε την εντολή ή εφάρμοσε την πρακτική του ελέγχου στους δείκτες, ούτε αν γνώριζε για αυτή την πρακτική.
Ξεκαθάρισε όμως πως το πρόβλημα είναι η αγορά καυσίμων για εμπορικούς σκοπούς, κάτι που θα ήταν καλό να είχε διευκρινιστεί από την αρχή, χωρίς ναι μεν αλλά. Και χωρίς να χρειάζονται υπενθυμίσεις από τις Βρυξέλλες για το ποιοι είναι οι κανόνες τους οποίους οι ίδιοι συμφωνήσαμε.
