Του Γιώργου Κακούρη
Είναι το Κυπριακό που εμποδίζει την κάθε πρόοδο, και η λύση το μαγικό χάπι που θα έλυνε όλα τα προβλήματα;
Θα πρέπει να πούμε ένα σαφές όχι, όσο και αν αυτό πληγώνει όσους είμαστε πεπεισμένοι πως μια λύση θα έκανε τα πάντα καλύτερα.
Πράγματι, μια λύση θα βελτίωνε τις συνθήκες και θα άνοιγε χώρο για πολιτική δημιουργία. Θα απελευθέρωνε όλη την ενέργεια, τον χρόνο, το μυαλό πολλών έξυπνων ανθρώπων στα πανεπιστήμια και στην πολιτική, και θα επέτρεπε να στραφούν σε παραμελημένες ή νέες προκλήσεις.
Πολλά προβλήματα θα γίνουν ευκολότερα, αλλά θα δημιουργηθούν και νέα. Τίποτα πάντως δεν θα επιλυθεί ως δια μαγείας. Ούτε οι πολιτικές ηγεσίες θα γίνουν αυτόματα σύγχρονοι οραματιστές, ούτε η διαφθορά θα υποχωρήσει ντροπιασμένη, ούτε η Τουρκία θα γίνει δημοκρατικά ευημερούσα χώρα και ιδανικός γείτονας.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τη διαφθορά, όπου η διχοτόμηση επιτρέπει μεγαλύτερα περιθώρια σε διάφορους να κάνουν σουρωτήρι το Σύνταγμα και τις αρχές του κράτους δικαίου και να νέμονται το κράτος.
Όμως και το κράτος του 1960 είχε μηχανισμούς ελέγχου που δεν αφορούσαν την ισορροπία μεταξύ εκτελεστικής, νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας, δεν αφορούσαν την λογοδοσία των ηγετών προς τους πολίτες. Αφορούσαν αποκλειστικά και μόνο τις ισορροπίες και τις άμυνες της μιας κοινότητας απέναντι στην άλλη.
Αν δηλαδή ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας έστηναν ένα δικοινοτικό πελατειακό κράτος, θα είχαμε σήμερα εντελώς διαφορετικές πολιτικές παθογένειες.
Ακόμα και το (θεωρητικό) ομοσπονδιακό κράτος δεν θα γλίτωνε τόσο εύκολα από την μικρόνοια των πολιτικών ηγετών, την ποδοσφαιροποίηση των ψηφοφόρων και τη ροπή των Κυπρίων προς το πελατειακό κράτος και τη διαφθορά.
Όταν οι διαπραγματεύσεις Αναστασιάδη - Ακιντζί προχωρούσαν αισίως, οι επικεφαλής των εμπορικών και βιομηχανικών επιμελητηρίων κάθονταν δίπλα δίπλα στις εκδηλώσεις και έψηναν μπίζνες, και τα μεγάλα ε/κ και τ/κ κόμματα έσπευδαν να συναντηθούν και να μας δείξουν πως είναι έτοιμα να παίξουν το πολιτικό παιχνίδι της ομοσπονδιακής εποχής.
Ακόμα και μεγάλη εφημερίδα παγκύπριας κυκλοφορίας με εξειδίκευση στην σκληρή γραμμή ερχόταν σε συμφωνία με μεγάλη τ/κ εφημερίδα για να κλειδώσει ένα θεωρητικό ελίτ «ομόσπονδο» αγγλόφωνο κοινό. Μάλιστα τότε κατέληξαν και σε κοινές - μη προσβλητικές - ορολογίες για τα ρεπορτάζ τους.
Έλεγα τότε σε φίλους της πιο προοδευτικής προσέγγισης της λύσης, που όπως κι εγώ την βλέπουν ως ανάγκη για πολλούς λόγους, πως πολύ πιθανόν η λύση των «από πάνω» να μας προλάβει. Η πρόβλεψη μου τελικά δεν χρειάστηκε να δοκιμαστεί από την πραγματικότητα. Το ποιος θα ήταν ο χαρακτήρας της λύσης θα παραμείνει μάλλον θεωρητική και λογοτεχνική άσκηση.
Η σκοτεινή εποχή στην οποία μπήκαμε το 2017 και βαθαίνει δεν προβλέπεται να βελτιωθεί σύντομα. Για να γίνει αυτό πρέπει να γίνουν ανατροπές που προϋποθέτουν να βάλουμε στη σειρά ένα ντόμινο ευσεβοποθισμών, και πως ο ένας ευσεβής πόθος θα οδηγήσει στον άλλο για να φτάσουμε επιτέλους στο ποθούμενο της ομοσπονδιακής λύσης.
Μια τέτοια διαδοχή ευσεβών πόθων αρχίζει από την εκλογή του Τζο Μπάιντεν, περνά στην εμπλοκή των ΗΠΑ στο Κυπριακό με σωστό περιεχόμενο, προϋποθέτει να ταιριάξουν ξανά τα άστρα της ΕΕ και της Τουρκίας, χρειάζεται μια έξυπνη και γενναία Ε/Κ ηγεσία και έναν Ερντογάν πρόθυμο να πάρει πιο λίγα από αυτά που του επιτρέψαμε με τα λάθη μας.
Εν ολίγοις, προϋποθέτει πως όλα θα γίνουν σωστά, ακριβώς με τον τρόπο που χρειάζεται, τη στιγμή που πρέπει.
Όμως, για να βελτιωθεί η κατάσταση αυτήν την εποχή του τέλους του Κυπριακού, ή της μετάβασης από το τέλος του Κυπριακού σε έναν κόσμο χωρίς αυτό (είτε με λύση είτε με διχοτόμηση), θα πρέπει να δουλέψουμε με τα σημερινά δεδομένα. Και θα είναι δύσκολο.
Δεν θα βγούμε από το σκοτάδι, στο οποίο μας βύθισαν οι τακτικισμοί του Πρόεδρου Αναστασιάδη και η αδίστακτη εθνικιστική προσέγγιση του Ταγίπ Ερντογάν, μόνο με το να βάζουμε σε σειρά τους ευσεβείς πόθους μας και μετά να περιμένουμε για το αν οι διαδοχικές ζαριές σε κάθε έναν από αυτούς θα βγάλουν εξάρια. Δεν αρκεί ούτε η ελπίδα μας πως οι Τουρκοκύπριοι διαδηλωτές θα ξελασπώσουν και πάλι την νωθρή ε/κ κοινωνία.
Αν υπάρχει μέλλον στο Κυπριακό, περνά από τη διεκδίκηση από κάτω, από τους πολίτες, για όσα η ε/κ πολιτική τάξη δεν πρόκειται να κάνει από μόνη της. Περνά από το κράτος δικαίου, την καταπολέμηση της διαφθοράς, τη διάσωση του περιβάλλοντος. Τα θέματα που - σε αντίθεση με το Κυπριακό - ακόμα κινητοποιούν τους πολίτες και γεννούν ιδέες.
Αν εντοπίσουμε εκεί τους τρόπους να αλλάξουμε την κοινωνία μας χωρίς να περιμένουμε να ευοδωθούν οι ευσεβείς πόθοι, ίσως μάθουμε πως να πάρουμε και το Κυπριακό στα χέρια μας.
