Του Γιώργου Κακούρη
Στις Βρυξέλλες, όταν αναφέρονται στον τρόπο με τον οποίο το καθεστώς Λουκασένκο οδηγεί κόσμο στα σύνορα με τη Ευρωπαϊκή Ένωση προκαλώντας ανθρωπιστική κρίση, αξιωματούχοι και εκπρόσωποι κάνουν λόγο για τεχνητά δημιουργημένη κρίση.
Όσο και αν επιμένουμε στους παραλληλισμούς με την σημερινή κατάσταση στην Κύπρο, είναι ξεκάθαρο είναι πως αυτό που συμβαίνει στα σύνορα της Πολωνίας έχει περισσότερες ομοιότητες με τα όσα έγιναν στον Έβρο πέρσι την άνοιξη παρά με τις παράνομες διελεύσεις μέσω των κατεχόμενων περιοχών.
Υπάρχει βεβαίως και μια άλλη διαφορά, αρκετά πιο ουσιαστική. Η Κύπρος είχε το περιθώριο να προετοιμαστεί, να μειώσει τις εκκρεμούσες αιτήσεις ασύλου και να αποφύγει τον συνωστισμό στο Πουρνάρα, εδώ και πάρα πολύ καιρό.
Θα μπορούσε, όπως πρότεινε πρόσφατα σε συνέντευξη στον Alpha και ο Υπουργός Οικονομικών, με αρκετά χρόνια καθυστέρηση ομολογουμένως, να απαμβλυνθεί η πίεση και μέσω της αξιοποίησης αριθμού όσων βρίσκονται στην Κύπρο παράτυπα για να πληρωθούν θέσεις εργασίας «σε τομείς που δεν υπάρχει πληθώρα ντόπιου εργατικού δυναμικού» όπως είχε πει.
Το πρόβλημα στην Κύπρο δεν είναι τεχνητό. Η καλλιέργεια όμως του φόβου και του πανικού από την κυβέρνηση είναι συνειδητή και ανεύθυνη.
Γιατί είναι ένα ζήτημα να διαπιστώνουμε πως το τουρκικό κράτος επιτρέπει και ενθαρρύνει τις δραστηριότητες διακινητών ούτως ώστε η Κυπριακή Δημοκρατία να έχει να διαχειριστεί δυσανάλογα μεγάλο αριθμό προσφύγων και αιτητών ασύλου, ή να διαπιστώνουμε πως πρέπει επιτέλους η διαδικασία να μπει σε σειρά ώστε όσοι δικαιούνται να παραμείνουν να παραμείνουν να παραμένουν και όσοι δεν δικαιούνται να απελαύνονται.
Είναι άλλο ζήτημα όμως να περιγράφεις στην κοινή γνώμη το πρόβλημα με όρους εκφοβισμού, κάνοντας λόγο για δημογραφική αλλοίωση και επικαλούμενος την εγκληματικότητα ως στοιχείο που οφείλεται στη μετανάστευση.
Αλλά ακόμα και αν δεχτούμε πως η γκετοποίηση και η απουσία ελέγχου και συνειδητών πολιτικών ένταξης αποτελούν πρόβλημα, είναι χυδαίο να σημειώνεις πως «το πιο σημαντικό που αποδεικνύει την κρισιμότητα του προβλήματος, είναι τα στοιχεία που αφορούν τους μαθητές με μεταναστευτική βιογραφία. Πιο συγκεκριμένα, στην προδημοτική εκπαίδευση ο αριθμός των εν λόγω μαθητών υπερβαίνει το 30% του συνόλου, ενώ στη δημοτικό εκπαίδευση ανέρχεται στο 16%».
Σκεφτείτε το λίγο. Για την κυβέρνηση, τα παιδιά στα δημοτικά αποτελούν ένδειξη της κρισιμότητας του προβλήματος. Για το κράτος, αυτά τα παιδιά ευθύνονται για την αποτυχία του, και στοχοποιούνται ως προβληματικό και ξένο στοιχείο.
Πέρα από την χυδαία και ψηφοθηρική παρουσίαση του προβλήματος, τα μέτρα τα οποία κατέγραψε το Υπουργικό Συμβούλιο την Τετάρτη θα κριθούν εκ του αποτελέσματος, συμπεριλαμβανομένης και της ιδέας για δικαίωμα αναστολής της υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου σε άτομα που εισέρχονται στη χώρα παράνομα.
Το πλέον συγκεκριμένο μέτρο, που επικαλείται το Άρθρο 78(3) της Συνθήκης για τη Λειτουργίας της ΕΕ, αποτελεί αντιγραφή μέτρου στο οποίο είχε προχωρήσει η ελληνική κυβέρνηση τον Μάρτιο του 2020.
Το άρθρο αναφέρει επί λέξη πως «Εφόσον ένα ή περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών, το Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει, μετά από πρόταση της Επιτροπής, προσωρινά μέτρα υπέρ του εν λόγω κράτους μέλους ή των εν λόγω κρατών μελών. Το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».
Η επίκληση του άρθρου αυτού έγινε μέχρι στιγμής σε τρεις περιπτώσεις: την περίοδο των αυξημένων μεταναστευτικών ροών του 2015 από την Ιταλία και την Ελλάδα, και ξανά από την Ελλάδα το 2020.
Το 2015 λήφθηκε απόφαση διάρκειας δύο χρόνων για μετεγκατάσταση χιλιάδων προσφύγων και προσωρινή εξαίρεση της υποχρέωσης των δύο χωρών να ακολουθούν τους κανό νες της οδηγίας του Δουβλίνου που τις υποχρέωναν να επεξεργαστούν, ως χώρες πρώτης εισόδου, όλες τις αιτήσεις ασύλου.
Το 2020 η Ελλάδα είχε ανακοινώσει πως θα επικαλείτο το Άρθρο 78(3) και δεν θα δεχόταν νέες αιτήσεις ασύλου για έναν μήνα.
Σύμφωνα πάντως με δήλωση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) τον Μάρτιο του 2020, η επίκληση του συγκεκριμένου άρθρου αφορά προσωρινά μέτρα, ενώ «δεν μπορεί να αναστείλει το διεθνώς αναγνωρισμένο δικαίωμα αιτήσεως ασύλου και την αρχή της μη επαναπροώθησης (non-refoulement) που επίσης τονίζονται στην νομοθεσία της ΕΕ».
Με άλλα λόγια, το συγκεκριμένο άρθρο δεν αποτελεί το μαγικό ραβδί που θα λύσει το ζήτημα της κακοδιαχείρισης της μετανάστευσης, όπως αφήνει να νοηθεί στην ανακοίνωσή του το Υπουργικό, αλλά ένα προσωρινό μέτρο μέχρις ότου η κυβέρνηση μπορεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της έναντι της ΕΕ, αλλά και του διεθνούς δίκαιου.
Με άλλα λόγια, η κρίση μπορεί να μην είναι τεχνητή, όμως η ξενοφοβία και ο πανικός που δημιουργεί η κυβέρνηση με τα συρματοπλέγματα στην γραμμή αντιπαράταξης, την αίσθηση πολιορκίας που συστηματικά καλλιεργείται και την δαιμονοποίηση ανθρώπων και ειδικότερα παιδιών που ζουν στην κοινωνία μας, είναι συνθήκες που δημιουργούνται συνειδητά.
Για να καλύψουν την αποτυχία και την απραξία χρόνων διακυβέρνησης, και να προβάλουν σκληρό πρόσωπο για τους σκληρότερους μεταξύ των ψηφοφόρων τους.
