Ο Ιανουάριος κλείνει με τους χειρότερους οιωνούς για το τι μας περιμένει μέχρι το τέλος της χρονιάς όσον αφορά τα τροχαία ατυχήματα. Ένας νέος, μόλις 19 χρονών, άφησε χτες την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο, επτά ημέρες μετά τον σοβαρό τραυματισμό του σε ατύχημα με το αυτοκίνητο που οδηγούσε. Τις πρώτες τριάντα ημέρες του 2020 χάθηκαν στην άσφαλτο πέντε άνθρωποι, ενώ νοσηλεύεται σε σοβαρή κατάσταση ένας πεζός που παρασύρθηκε από οδηγό και εγκαταλείφθηκε τραυματισμένος την περασμένη Δευτέρα. Επαναλαμβανόμενες τραγωδίες που διαλύουν ζωές και οικογένειες για πάντα.
Στα δεκαεννιά τους χρόνια οι νέοι στην Κύπρο αναγκάζονται να οδηγούν προς πάσα κατεύθυνση και προορισμό. Δεν έχουν καμία άλλη εναλλακτική επιλογή για να μετακινηθούν έγκαιρα, φτηνά και άνετα προς το πανεπιστήμιο που σπουδάζουν, τη δουλειά, το καφέ, το γήπεδο και τόσα άλλα μέρη στην καθημερινότητα τους. Τα παιδιά και οι έφηβοι της Κύπρου μετακινούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου με τα αυτοκίνητα των γονιών και των παππούδων. Αυτή η πλήρης εξάρτηση των μετακινήσεων στο αυτοκίνητο συνεχίζεται και μετά την απόκτηση της άδειας οδηγού με την ενηλικίωση τους. Ξαφνικά, με εμπειρία μερικών ωρών, 18χρονα παιδιά κάνουν κάθε είδους διαδρομή χωρίς να κατέχουν βασικές δεξιότητες και γνώσεις οδήγησης, οδηγώντας κυρίως μεταχειρισμένα αυτοκίνητα που στερούνται των σύγχρονων βοηθημάτων παθητικής και ενεργητικής ασφάλειας. Καλούνται δηλαδή να αντιμετωπίσουν όλες τις προκλήσεις του οδικού δικτύου χωρίς να έχουν στη φαρέτρα τους τα βασικά όπλα που θα τους επιτρέψουν να δώσουν μια ίση μάχη και να μην καταλήξουν θύματα ή θύτες στην άσφαλτο.
Η διαδικασία έκδοσης άδειας οδηγού νοσεί. Το όλο σύστημα ρίχνει νέα παιδιά στους δρόμους της Κύπρου μετά από μια σύντομη πρακτική και θεωρητική εκπαίδευση, έχοντας εξετάσει με τρόπο πρόχειρο και βιαστικό τις ικανότητες τους στην οδήγηση. Πέραν της ελλιπούς οδηγικής εκπαίδευσης που ξεκινά μόλις λίγους μήνες πριν την απόκτηση άδειας οδηγού, τα νέα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα όταν πάρουν το τιμόνι στα χέρια τους. Τα όρια ταχύτητας που είχαν διαβάσει στον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και έμαθαν να τηρούν κατά τη διάρκεια των λίγων μαθημάτων, δεν ισχύουν στους δρόμους. Οι πινακίδες γράφουν άλλα ενώ οι οδηγοί και η αστυνομία αποφάσισαν αυθαίρετα να εφαρμόσουν άλλα κατά παράβαση της νομοθεσίας. Εβδομήντα χιλιόμετρα στις κατοικημένες περιοχές με επίσημο όριο τα 50χλμ, εκατό στους επαρχιακούς δευτερεύοντες δρόμους όπου το όριο είναι 80χλμ και φυσικά το γνωστό σε όλους «όριο» των 120χλμ στον αυτοκινητόδρομο. Επιπλέον βγαίνοντας στους δρόμους οι νέοι οδηγοί αντιλαμβάνονται ότι όσα έμαθαν πρέπει να τα ξεχάσουν για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν. Η ανομία βασιλεύει σε κάθε σημείο του δρόμου από όλες τις ομάδες χρηστών του οδικού δικτύου. Είτε αυτοί είναι οδηγοί αυτοκινήτων, φορτηγών και λεωφορείων, είτε μοτοσικλετιστές, ποδηλάτες ή πεζοί. Στην όλη προβληματική κατάσταση προστέθηκαν το τελευταίο διάστημα και οι οδηγοί ηλεκτρικών πατινιών.
Οδηγώντας κυριολεκτικά σε δρόμους άγνωστους και επικίνδυνους, με τον ενθουσιασμό και το θράσος της νεανικής ηλικίας, οι νέοι ανήκουν στις πολύ ευάλωτες ομάδες χρηστών του οδικού δικτύου. Λίγο η αδρεναλίνη, λίγο (ή πολύ) η εξάρτηση από το κινητό τηλέφωνο σε συνδυασμό με την κατανάλωση αλκοόλ και την αδυναμία εκτίμησης του κινδύνου που οφείλεται στην απουσία εκπαίδευσης, αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα ατυχήματος σε κάθε βόλτα και μετακίνηση τους με το αυτοκίνητο. Η πιθανότητα για σοβαρό ατύχημα αυξάνεται κατακόρυφα όταν οι νέοι οδηγούν μοτοσικλέτες. Οι αριθμοί τις περισσότερες φορές λένε την αλήθεια και με μία ματιά στα θανατηφόρα τροχαία του 2019, εντοπίζεται ξεκάθαρα το πρόβλημα. Χάθηκαν δεκαέξι μοτοσικλετιστές. Όλοι άντρες. Οι δεκαπέντε κάτω των 40 ετών. Οι επτά κάτω των 24 ετών. Οι πέντε δεν έφεραν κράνος ασφαλείας.
Η πρακτική της απόδοσης αποκλειστικής ευθύνης στον ανθρώπινο παράγοντα και στα θύματα που ακολουθείται από την Αστυνομία, παρασέρνει σε αυτή τη λογική και την κοινωνία. Έχει καλλιεργηθεί στο μυαλό του κόσμου ότι για όλα φταίνε τα θύματα και σε συζητήσεις που γίνονται μετά από κάθε σοβαρό ατύχημα οι λόγοι που αναφέρονται περιορίζονται στη συμπεριφορά και τα λάθη των οδηγών. Δεν γίνεται καμία προσπάθεια να εντοπιστούν οι υπόλοιποι παράγοντες που προκαλούν τα ανθρώπινα λάθη στο οδικό δίκτυο. Όπως επίσης δεν γίνεται προσπάθεια να αντιληφθούν οι αρμόδιοι τι μετατρέπει αυτά τα λάθη από απλές απροσεξίες και επιπολαιότητα σε θανατηφόρα περιστατικά. Δεν φταίνε αποκλειστικά τα νέα παιδιά που σκοτώνονται στους δρόμους. Δεν φταίνε μόνο οι μοτοσικλετιστές. Δεν σκοτώνονται μόνοι τους οι πεζοί και οι οδηγοί. Και όσο τα μυαλά και τα αυτιά των αρμοδίων είναι κλειστά, το κακό θα συνεχίζεται.
