Την εβδομάδα που πέρασε δημοσιευθήκαν από τα αρμόδια Ευρωπαϊκά όργανα (Eurostat και Ευρωπαϊκή Επιτροπή) δύο σημαντικά στατιστικά για την οδική ασφάλεια και τις μεταφορές. Το ένα αφορούσε τους θανάτους από τροχαία για το 2019 σε 31 χώρες της Ευρώπης και το άλλο τον αριθμό των επιβατικών οχημάτων ανά χίλιους κατοίκους στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι αριθμοί στις δύο αυτές περιπτώσεις λένε πολλά. Πάνω απ’ όλα όμως λένε την αλήθεια. Πρώτο ότι η Κύπρος απέτυχε να βελτιώσει τις συνθήκες οδικής ασφάλειας και να μειώσει τις ζωές που χάνονται από τροχαία ατυχήματα την τελευταία δεκαετία παρουσιάζοντας ελάχιστη μείωση. Δεύτερο ότι απέτυχε οικτρά να δημιουργήσει ένα αξιόπιστο και αποδεκτό σύστημα Μέσων Μαζικής Μεταφοράς που θα δώσει κίνητρο στους πολίτες να σταματήσουν να αγοράζουν αυτοκίνητα και να στραφούν προς αυτό για τις μετακινήσεις τους. Η Κύπρος με 629 επιβατικά οχήματα ανά χίλιους κατοίκους βρίσκεται στην 3η θέση της σχετικής λίστας πίσω από Λουξεμβούργο (με αστερίσκο λόγω του μεγάλου αριθμού εργαζομένων που περνούν τα σύνορα καθημερινά χρησιμοποιώντας εταιρικά αυτοκίνητα εγγεγραμμένα στη χώρα) και την Ιταλία.
Με έμφαση στην οδική ασφάλεια ας δούμε τις λεπτομέρειες των στατιστικών για τους θανάτους από τροχαία. Η Κύπρος ανάμεσα στις 31 χώρες που παρουσιάστηκαν παρουσίασε την 4η μικρότερη μείωση στον αριθμό θανάτων στη σύγκριση 2010 και 2019. Μόλις 6%! Με 59 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους (χωρίς να περιλαμβάνονται τα θανατηφόρα τροχαία στα εδάφη των Βρετανικών Βάσεων) η Κύπρος βρίσκεται πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο (51). Στον αντίποδα βρίσκονται οι πρωταθλήτριες χώρες της δεκαετίας που πέτυχαν τη μεγαλύτερη μείωση σε θανάτους από τροχαία. Ανάμεσα τους η Ελλάδα, με 45% μείωση μεταξύ των ετών 2010 και 2019, βρίσκεται στη δεύτερη θέση της σχετικής λίστας, κάτω από την Νορβηγία και πάνω από την Ελβετία. Για την Κύπρο γίνεται ειδική αναφορά στην πλειοψηφία των θανάτων από τροχαία σε αστικούς δρόμους ενώ δεν θα πρέπει να ξεχαστεί το γεγονός ότι η Κύπρος «πέτυχε» το χειρότερο ποσοστό σε θανάτους πεζών κατ’ αναλογία πληθυσμού σε όλη την ΕΕ σε στατιστικά στοιχεία που ανακοίνωσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών στις αρχές του 2020.
Τί δείχνουν όμως αυτοί οι μακάβριοι και ψυχροί αριθμοί; Τι υπάρχει πίσω από τα νούμερα, τα ποσοστά και τις συγκρίσεις; Υπάρχουν ανθρώπινες ζωές. Υπάρχει πόνος, δυστυχία, κηδείες, μαυροφορεμένοι γονείς και παιδιά. Δείχνουν αποτυχία, κακοδιαχείριση, αδιαφορία, ευθυνοφοβία, βόλεμα, ψέματα και πολλές άλλες θυμωμένες και τραγικές διαπιστώσεις. Διαπιστώσεις που κοστίζουν στη χώρα μας περισσότερες από 50 ανθρώπινες ζωές κάθε χρόνο και καταστρέφουν δεκάδες άλλες που μένουν χαραγμένες με τραύματα και αναπηρίες για πάντα.
Η ψυχρή παραδοχή των αρμοδίων στο πρόσφατο Forum για την Οδική Ασφάλεια τον Οκτώβριο 2019, ότι η δεκαετής στρατηγική για την οδική ασφάλεια δεν εφαρμόστηκε ποτέ και έμεινε στα συρτάρια τους, μόνο θυμό και ερωτηματικά προκαλεί. Αναρωτιέται κανείς ποια άλλα καθήκοντα και δουλειές θεώρησαν πιο σημαντικά αυτοί οι αρμόδιοι και αποφάσισαν να βάλουν στην άκρη την στρατηγική της οδικής ασφάλειας αφήνοντας να χαθούν 530 ζωές μεταξύ 2010-2019; Αναπόφευκτα σκέφτεται ένας νοήμων άνθρωπός, γιατί και πώς δεν κλήθηκαν να δώσουν εξηγήσεις και γιατί συνεχίζουν να έχουν υπό την ευθύνη τους τις ζωές των χρηστών του οδικού δικτύου της χώρας μας; Στους πόσους θανάτους και μετά από πόσα χρόνια θα αντιληφθούν οι προϊστάμενοι τους και η πολιτεία ότι η κατάσταση δεν βελτιώνεται γιατί κάποιοι δεν κάνουν τη δουλεία τους και να πατήσουν το κουμπί της αυτοκαταστροφής για να κτιστεί από το μηδέν μια νέα προσπάθεια και στρατηγική;
Τα ερωτήματα είναι πάρα πολλά και οι παραπλανητικές απαντήσεις και δικαιολογίες που δίνονται κατ’ επανάληψη μετά από κάθε τραγωδία στους δρόμους μας έχουν κουράσει. Αναφορές για αποκλειστική ευθύνη του ανθρώπινου παράγοντα και η ενοχοποίηση των θυμάτων σε κάθε τροχαίο ατύχημα είναι επιεικώς αισχρές. Η μελέτη του κάθε τροχαίου ατυχήματος με σκοπό τον καθορισμό των παραγόντων που το προκάλεσαν γίνεται κυριολεκτικά στο πόδι και ως εκ θαύματος σε καμία περίπτωση δεν εμφανίζονται παράγοντες που εμπεριέχουν ευθύνη του κράτους και των αρμόδιων και τοπικών αρχών όπως το προβληματικό οδικό δίκτυο, ο ελλιπής φωτισμός, τα διαλυμένα προστατευτικά και διαχωριστικά, τα λανθασμένα όρια ταχύτητας, η απουσία πεζοδρομίων κτλ. Πάντα φταίνε τα θύματα και η κοινή γνώμη καθοδηγείται να πιστεύει ότι προκαλεί με την «απουσία κουλτούρας», πως της αξίζει ο θάνατος στους δρόμους και ότι τα πράγματα δεν θα αλλάξουν ποτέ.
Πρέπει να μπει επιτέλους ένα φρένο στην όλη κατάσταση. Η κοροϊδία και οι δικαιολογίες πρέπει να σταματήσουν γιατί πλέον υπάρχει αντίλογος. Οι ανήσυχοι και ενημερωμένοι πολίτες καταλαβαίνουν το άσχημο παιχνίδι που παίζεται με τις ζωές τους στους δρόμους και η αντίδραση μεγαλώνει. Οι ψυχροί αριθμοί λένε την αλήθεια και αφορούν ανθρώπινές ζωές. Είναι στο χέρι μας να φέρουμε τους αρμόδιους προ των ευθυνών τους βάζοντας τέλος στον πόνο και τη δυστυχία που προκαλούν με την αδιαφορία τους.
