Του Λάρκου Λάρκου
Ο Γιάννος Κρανιδιώτης που έφυγε με έναν απίστευτο τρόπο με το Falcon στο Βουκουρέστι στις 14 Σεπτεμβρίου 1999, υπήρξε ένας κατ’ εξοχήν «βενιζελικός» πολιτικός. Οικοδομούσε ισορροπίες συμφερόντων, ώστε μέσα από τις διασυνδέσεις τους να υλοποιείται ένας στρατηγικός στόχος. Τον περιγράφει: «Η Κύπρος να αναδειχθεί σε χώρο ειρήνης, σταθερότητας και συνεργασίας στην περιοχή». Πίστευε ότι η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. μπορούσε να γίνει ο καταλύτης για να επιλυθεί το Κυπριακό καθώς «η Ε.Ε. θα λειτουργήσει υπέρ των δύο κοινοτήτων–και της τ/κ και της ε/κ– και θα αποτελέσει εγγύηση και ασφάλεια για τη συμβίωση μεταξύ τους». Πώς επιτυγχάνονται οι στόχοι; Απαντά ο ίδιος: «Οι στρατηγικοί στόχοι δεν προωθούνται με ρητορική, βερμπαλισμούς και αφορισμούς. Απαιτείται συνεχής παρακολούθηση, αντιμετώπιση των θεμάτων, πρωτοβουλίες και πρόγραμμα», (ΚΕ ΠΑΣΟΚ, 1997). Ο Γ. Κρανιδιώτης το 1996 στο πλαίσιο της ανάπτυξης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας της Ένωσης (CFSP) με στόχο την ενδυνάμωση του πολιτικού ρόλου της στην Ευρώπη και στη Μεσόγειο εισηγήθηκε τα πιο κάτω:
«Διορισμό συντονιστή για το κυπριακό ζήτημα, καθώς ο ρόλος του (παρατηρητή) Σερζ Αμπού ολοκληρώθηκε.
Μέτρα και προγράμματα που να καλλιεργούν τη συνεργασία ε/κ και τ/κ μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Προγράμματα εναρμόνισης της νομοθεσίας, της οικονομίας της νήσου μέσα στο πλαίσιο της Ε.Ε.
Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για το Κυπριακό.
Ευρωπαϊκό σχέδιο για την επίλυση του Κυπριακού που θα λαμβάνει υπόψιν το κεκτημένο και την προοπτική της ένταξης». Διαμόρφωσε σταθερές θέσεις και σε άλλα ζητήματα:
Α). Με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας Κ. Σημίτη και τον υφυπουργό εξωτερικών Χ. Ροζάκη εργάστηκαν το 1996 για τον επαναπροσδιορισμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο Κ. Σημίτης τον εξηγεί: «Να συναρτηθεί η επίλυση προβλημάτων της περιοχής με τη διεύρυνση και τη μελλοντική πορεία της Ε.Ε. Η Ε.Ε. να επιδιώκει την επίλυσή τους. Η Ε.Ε. να τα θεωρεί ως εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν και να εργαστεί η ίδια για την υπέρβασή τους».
Β). Εξ αρχής υποστηρικτής της σύνθετης ονομασίας για το κράτος της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας.
Γ). Συνεπής υποστηρικτής της δυτικής πορείας της Τουρκίας, κάτω από τις προϋποθέσεις που τίθενται από την Επιτροπή, αλλά και ως μια εξέλιξη που θα συνέβαλλε στην επίλυση του Κυπριακού.
Δ). Ο «Διάλογος της Βουλιαγμένης» έφερε τη δική του σφραγίδα και πιο κοντά Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους κοινοβουλευτικούς.
Ε). Πρωταγωνιστής στην εξομάλυνση της έκρυθμης κατάστασης στην Αλβανία σε συνεννόηση με τον Φ. Νάνο και με συνεπή δραστηριότητα για πρόοδο στα Δ. Βαλκάνια.
Στ). Ως σοσιαλιστής υποστήριξε σε διεθνή φόρα την ιδέα ενός «Συμβουλίου Αλληλεγγύης» με τις αναπτυσσόμενες χώρες με στόχους τη «Δημοκρατία, την οικοδόμηση της ειρήνης και την καταπολέμηση της φτώχειας».
Ζ). Ως συνεπής Ευρωπαϊστής υπήρξε πρωταγωνιστής σε ευρωπαϊκές διασκέψεις με εφικτές ιδέες για την ολοένα και περισσότερη ενοποίηση, με κατεύθυνση την ομοσπονδιακή Ε.Ε.
Ο Γ. Κρανιδιώτης ήταν σταθερά ενάντια στη δημαγωγία και τη συνθηματολογία. Τρεις μικρές ιστορίες:
• Μιλώντας στη Λευκωσία υποστήριξε πως τα ψηφίσματα του ΟΗΕ συνιστούν «παράγωγο δίκαιο» για την επίλυση. Ξεσηκώθηκε θύελλα καταγγελιών από την εθνικολαϊκίστικη κομπανία της νήσου.
• Μπροστά στο δίλημμα «ένταξη στην Ε.Ε. ή S-300» εισηγήθηκε «οι S-300 στην Κρήτη» για να μείνει ανοικτός ο δρόμος για τον μείζονα στόχο.
• Στις 12 Ιουλίου 1999 είπε δημόσια τη στρατηγική του ενόψει της Συνόδου Κορυφής στο Ελσίνκι –ένταξη της νήσου με ή χωρίς λύση, με αντάλλαγμα τον καθορισμό ημερομηνίας για έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με την Τουρκία. Πλήρης σιωπή στο νησί. Κανένας κομματικός σχηματισμός δεν τη στήριξε. Ένας χυδαίος πολιτευτής είπε στο ΡΙΚ ότι αυτά δεν τα λέει το ΠΑΣΟΚ, τα λέει ο Κρανιδιώτης, άλλο ΠΑΣΟΚ, άλλο Κρανιδιώτης!
Με τις γνώσεις, τη μεθοδικότητα και τη διορατικότητά του σχημάτισε μια δική του σχολή, την ονομάζω «σχολή της διπλωματίας των διασυνδέσεων»: πρόβλεψη των εξελίξεων, οικοδόμηση ενός πακέτου από ευρύτερα συμφέροντα, κέρδη σε όλους σε διαφορετικά επίπεδα, αξιοποίηση του κοινοτικού τρόπου σκέψης. Όπως:
Α. Συνέχιση της Μεσογειακής πολιτικής της Ε.Ε., με αντάλλαγμα το ξεπάγωμα της ενταξιακής πορείας της Κύπρου.
Β. Τελωνειακή Ένωση Τουρκίας-ΕΟΚ με αντάλλαγμα τον καθορισμό χρονοδιαγράμματος για έναρξη ενταξιακών για την Κύπρο.
Γ. Η Τουρκία υποψήφιο μέλος με αντάλλαγμα την απρόσκοπτη ένταξη για την Κύπρο και την επίλυση ζητημάτων στο Αιγαίο με προσφυγή στο Δ.Δ. της Χάγης.
Η «διπλωματία των διασυνδέσεων» έθεσε τα θεμέλια για την ένταξη της νήσου στην Ε.Ε. Με την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης στη Στοά του Αττάλου στις 16 Απριλίου 2003 και έτσι στην τελική ένταξη την 1η Μαΐου 2004.
Ο Γ. Κρανιδιώτης εκφραζόταν με χαμηλούς τόνους, με τεκμηρίωση, με ορθολογισμό. Άνθρωπος των γραμμάτων και του πολιτισμού. Συγγραφέας βιβλίων, ερασιτέχνης ζωγράφος, με συμμετοχή στη δημιουργία του βιβλιοπωλείου της «Εστίας» στη Λευκωσία.
Έκτοτε πολλά άλλαξαν. Απίστευτοι δημαγωγοί έλεγξαν το σκηνικό και πέταξαν στο περιθώριο συγκυρίες και ευκαιρίες που η συμμετοχή της νήσου στην Ε.Ε. προκαλούσε. Ο εκτροχιασμός οδηγεί το τρένο στα βράχια. Γι’ αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία το μήνυμα του Γιάννου Κρανιδώτη προς Κυπρίους: «Η διχοτόμηση είναι η χειρότερη δυνατή εξέλιξη στο Κυπριακό... θα υπάρχει ένα σύνορο εύθραυστο, εκατοντάδων χιλιομέτρων στην Κύπρο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ή μεταξύ δύο ανεξάρτητων κρατών, εστία σύγκρουσης που θα διαιωνίζεται, αποσταθεροποιητικός παράγοντας για όλη την ευρύτερη περιοχή» -1997.
