Της Μαρίας Ηρακλέους
Το ότι σήμερα συζητούνται οι επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία και τις κυπριακές επιχειρήσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και οι συνέπειες από νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, σε επιτροπές της βουλής (συγκεκριμένα στην επιτροπή εμπορίου) και χαρακτηρίζονται ως από τους σημαντικότερους μακροοικονομικούς κινδύνους για την κυπριακή οικονομία, νομίζω ότι είναι κάπως ξεπερασμένο από τις εξελίξεις. Δεν εννοώ ότι δεν υπάρχουν επιπτώσεις και ότι δεν θα έπρεπε να συζητούνται, αλλά φαίνεται ότι από την παραδοχή των επιπτώσεων από τις εξελίξεις στην Ουκρανία, λείπει ένα μεγάλο κομμάτι που συμπληρώνει το παζλ της αβεβαιότητας- οι εξελίξεις στο Ισραήλ. Αν κάτι λοιπόν δεν ακούσαμε κατά την παρουσίαση του χθεσινού προϋπολογισμού στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής, ήταν το πλάνο της Κυβέρνησης μπροστά στις συνέπειες που θα προκύψουν, αναπόφευκτα, από τον πόλεμο στο γειτονικό Ισραήλ.
Ο Υπουργός Οικονομικών ο οποίος παρουσίασε την Δευτέρα στην Επιτροπή Οικονομικών τον κρατικό προϋπολογισμό του 2024, διευκρίνισε ότι, ο προϋπολογισμός έχει καταρτιστεί πριν τις εξελίξεις στο Ισραήλ και ως εκ τούτου οι επιπτώσεις οι οποίες δεν έχουν σταθμιστεί, όπως ούτε και η φορολογική μεταρρύθμιση που είναι σε εξέλιξη. Εξάλλου είναι κάτι που ανέφερε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας ότι οι προβλέψεις για ρυθμό ανάπτυξης στο 2,7% το 2024 καταρτίστηκαν πριν τον πόλεμο στο Ισραήλ, επισημαίνοντας ότι κάτι τέτοιο συνεπάγεται με αβεβαιότητα για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία. Αυτή η αβεβαιότητα είναι ένας αστάθμητος παράγοντας ο οποίος θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να σταθμιστεί, ώστε να μπορούν οι όποιες επιπτώσεις να αντιμετωπιστούν.
Ίσως είναι πρόωρο να προσδιοριστούν οι επιπτώσεις του πολέμου, αλλά τουλάχιστον στην Κύπρο το σκηνικό έχει ως εξής:
Ο τουριστικός τομέας τηρεί στάση αναμονής, περιμένοντας να δει ποιο θα είναι το αποτύπωμα του πολέμου στις αφίξεις και τις κρατήσεις, εφόσον η τουριστική αγορά, είναι η 2η σε αριθμό αφίξεων, τα τελευταία χρόνια. Αναμένουν επίσης και την στάση του Λιβάνου και το πώς θα επηρεαστεί και αυτή η χώρα από τις εξελίξεις στην γειτονιά της Μέσης Ανατολής.
Όπως περιγράφεται από τον τουριστικό κλάδο, καταγράφεται το εξής παράδοξο. Να υπάρχουν ακυρώσεις στα ξενοδοχεία, και ταυτόχρονα, να υπάρχουν νέες κρατήσεις από το Ισραήλ.
Οι αλλαγές φέρνουν νέες ζυμώσεις και στον τομέα ακινήτων. Εκεί, καταγράφεται έντονη κινητικότητα όπως περιγράφεται από τους γνώστες του κλάδου, και συγκεκριμένα στην ενοικίαση διαμερισμάτων. Συνήθως πρόκειται για ενοικιάσεις τύπου Airbnb. Αυτό ως εξέλιξη, διαμορφώνει νέες ισορροπίες στον κλάδο των ακινήτων. Κυρίως, σε Λάρνακα και Πάφο, περιοχές που η παρουσία των Ισραηλινών ήταν εντονότερη το τελευταίο διάστημα, τόσο τουριστικά, όσο και ως προς το ενδιαφέρον τους για αγορά ή ενοικίαση ακινήτου. Το γεγονός ότι υπάρχει περισσότερο ενδιαφέρον και ζήτηση για ενοικίαση διαμερισμάτων, μεταφράζεται τελικά σε ενίσχυση και του κόστους ενοικίασης, χωρίς εξαιρέσεις για το background του ενοικιαστή.
Την ίδια ώρα, υπάρχει αβεβαιότητα για το πώς θα κινηθούν οι τιμές των καυσίμων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για νοικοκυριά αλλά και επιχειρήσεις. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται να τηρείται και σε αυτή την περίπτωση μία στάση αναμονής που συγκρατεί όποια νέα ανοίγματα.
Στον προϋπολογισμό του 2024, δεν είναι σταθμισμένα ούτε τα πρόσφατα μέτρα για την ακρίβεια που έχουν ανακοινωθεί. Πρόκειται για ένα πακέτο μέτρων 191 εκατ. ευρώ που με εξαίρεση τα 30 εκατ. ευρώ για το σχέδιο Φωτοβολταϊκά για όλους, θα καλυφθεί από τα ταμεία του κράτους. Δεν έχουν αναφερθεί επίσης οι εισηγήσεις της Κυβέρνησης και οι μακροπρόθεσμες κινήσεις της ώστε να αντιμετωπιστεί το κεφάλαιο πληθωρισμός και το πώς, οι εξελίξεις στο Ισραήλ θα ευνοήσουν νέες πληθωριστικές τάσεις. Δεν μπορεί εσαεί η απάντηση να είναι πακέτα μέτρων για στήριξη των πολιτών, αλλά ίσως οι λύσεις να είναι αποτελεσματικότερες αν αποφασιστούν σε ένα πιο μακροοικονομικό πρίσμα.
