Απόγευμα Κυριακής. Την ώρα που η Κύπρος βιώνει το τσουχτερό κρύο, παρακολουθώ το θερμόμετρο να σκαρφαλώνει στις σχέσεις Τουρκίας-τουρκοκυπριακής κοινότητας και στο Ιντλίμπ της Συρίας. Μια συνέντευξη του Μουσταφά Ακιντζί στην «The Guardian» πυροδοτεί αντιδράσεις και σειρά επικριτικών σχολίων στην Τουρκία για την στάση που τηρεί η τουρκοκυπριακή ηγεσία στο Κυπριακό και στις σχέσεις της με την Άγκυρα.
Ο κ. Ακιντζί απαντά στην κριτική που δέχεται με ένα σημαντικό ανακοινωθέν. Ξεχωρίζω τρία βασικά σημεία στα όσα τονίζει ο τ/κ ηγέτης, απαντώντας στην Άγκυρα. Πρώτον, ο κ. Ακιντζί επαναλαμβάνει το την γνωστή θέση της ηγεσίας του στο Κυπριακό. Οι τ/κ δεν επιθυμούν να μετατραπούν σε μια μειονότητα των ε/κ. Επίσης, επιθυμούν να τερματίσουν την εξάρτηση τους από την Τουρκία.
Δεύτερον, ο κ. Ακιντζί μοιράζεται εκ νέου το όραμα του για την λύση του Κυπριακού. Μεταφράζουμε την επισήμανση του από τα τουρκικά στα ελληνικά, με βάση το σχετικό δημοσίευμα του Πρακτορείου Ανατολίας: «Να λάβει την θέση που της αξίζει η ΤΔΒΚ στο διεθνές δίκαιο, υπό την ομοσπονδιακή σκέπη, μετεξελισσόμενη σε ένα από τα ιδρυτικά κράτη (της Ηνωμένης Κύπρου)».
Τέλος, ο κ. Ακιντζί υπογραμμίζει την προσκόλληση των τ/κ στις αρχές του Κεμαλισμού, στην αρχή του κοσμικού κράτους, στην δημοκρατία και την προοπτική της ένταξης της τ/κ πλευράς στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Για όσους φέρουν βασικές γνώσεις για την σύγχρονη τουρκική πολιτική και κοινωνικοοικονομική ιστορία και την σύγχρονη τ/κ πραγματικότητα, οι προαναφερόμενες επισημάνεις του κ. Ακιντζί δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αμφιβολίας για την γραμμή που ακολουθεί το τ/κ στρατόπεδο της λύσης εν όψει των «προεδρικών» του Απριλίου και σχετικά με την προοπτική της επανένωσης του νησιού.
Ο κ. Ακιντζί και οι ομοϊδεάτες του παρέχουν μια νέα, κεντρώα και σοσιαλδημοκρατικού τύπου ανάγνωση και ερμηνεία για τον Κεμαλισμό, έτσι όπως επιχειρήθηκε από τους ιδεολόγους και υποστηρικτές του πρώτου στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Τουρκία, το 1960. Αυτό το πραξικόπημα, το οποίο δημιούργησε το πρώτο φιλελεύθερο πολίτευμα της Τουρκίας άνοιξε τον δρόμο για την ένταξη της γειτονικής χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για μια ιδεολογική γραμμή, με φιλελεύθερες προδιαγραφές, η οποία επιχειρεί να φέρει τις αρχές του Κεμαλισμού, κυρίως τις αρχές της δημοκρατίας, του κοσμικού κράτους και το εγχείρημα του τουρκικού εκδυτικισμού κοντά στα δυτικά πρότυπα, δίχως να διακόπτει τις ρίζες του με τον τουρκικό εθνικισμό.
Την στιγμή που ο κ. Ακιντζί επιδιώκει την επανεκλογή του στο ανώτατο αξίωμα της κοινότητας του, με βάση την σύνθεση της εκσυγχρονισμένης ανάγνωσης του κεμαλισμού και του τουρκοκυπριακού εθνικισμού, στην γειτονική Τουρκία συναντάμε την άρχουσα πολιτική και στρατιωτική ηγεσία να επιχειρεί να επανερμηνεύσει τις ιδρυτικές αρχές της σύγχρονης Τουρκίας με βάση μια σειρά συντηρητικών, εθνικιστικών-επεκτατικών και αντιδυτικών ανακλαστικών. Τα όσα συμβαίνουν στο Ιντλίμπ, ρίχνουν φως στην συγκεκριμένη προσπάθεια.
Τι έπραττε η Τουρκία στο Ιντλίμπ, στο τελευταίο οχυρό της συντηρητική αντιπολίτευσης της Συρίας, την ώρα που γραφόταν το συγκεκριμένο δημοσίευμα; Ποιοι ήταν οι βασικοί στόχοι της τουρκικής πλευράς την ώρα που οι διαπραγματεύσεις Τουρκίας-Ρωσίας για το Ιντλίμπ όδευσαν προς αδιέξοδο και ο συριακός στρατός εξαπέλυε νέα επίθεση κατά του τουρκικού στρατού;
Οι έμπειροι Τούρκοι και ξένοι αναλυτές, απαντώντας στα προαναφερόμενα ερωτήματα εστιάζουν σε δυο σημεία: Περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας και Κουρδικό. Σε ότι αφορά το πρώτο, περιορίζουμε την αναφορά μας στην μετεξέλιξη της επίσημης ρητορικής της Άγκυρας για την κρίση της Συρίας, από τον στόχο της ανάδειξης φιλοτουρκικού καθεστώτος στην Δαμασκό στην διατήρηση μιας ξεχωριστής, τουρκικής ακτίνας δράσης στα εδάφη της Συρίας. Σε αυτήν την επισήμανση προσθέτουμε το γεγονός ότι η κατευθυντήρια γραμμή της Άγκυρας στην κρίση της Συρίας δεν είναι άλλη παρά η «απειλή» του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος. Κάθε είδους αίτημα των Κούρδων για αυτόνομη πολιτική παρουσία στην περιοχή σκοντάφτει πάνω στα εχθρικά και ανταγωνιστικά αντανακλαστικά της Τουρκίας.
Σε αντίθεση με την γραμμή του κ. Ακιντζί, η οποία παρά το γεγονός ότι έχει ως σημείο εκκίνησης τον κεμαλισμό, και είναι υπέρ της Δύσης, του εκδημοκρατισμού, εκδυτικισμού, συμβιβασμούς τύπου power sharing, στην περίπτωση του Ιντλίμπ συναντάμε μια πολύ διαφορετική έκφανση του συγχρονισμού κεμαλισμού. Σε αυτήν την περίπτωση παρατηρούμε ότι μαζί με την επιμονή στην ορθόδοξη ανάγνωση του τουρκικού εθνικισμού και την επιμονή στην ιδιόρρυθμη ανάγνωση των αρχών του διαφωτισμού και της περιόδου του έθνους κράτους (1789 και μετά), η βασική αναζήτηση αφορά την επιβολή ιδιόρρυθμων θέσεων-επιμονών στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που προκαλεί σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις της Τουρκίας με την Δύση.
Κλείνουμε για σήμερα τονίζοντας ότι τον Απρίλιο του 2020 στο βόρειο τμήμα της Κύπρου μας αναμένει μια άκρως ενδιαφέρουσα αναμέτρηση. Δυο εκδοχές του σύγχρονου κεμαλισμού θα αναμετρηθούν όχι μονάχα για την νέα ηγεσία των τ/κ αλλά ουσιαστικά για το μέλλον ολόκληρης της Κύπρου. Εν τω μεταξύ, τρέχουν σαρωτικές εξελίξεις στην Συρία όπου πρωταγωνιστεί η εκδοχή της σημερινής Ανατολίας του κεμαλισμού…
