Τα τελευταία εικοσιτετράωρα του 2020 βρίσκουν τον ισχυρό πολιτικό άνδρα της Τουρκίας σε μια ιδιαίτερα δύσκολη πολιτική, διπλωματική και κοινωνικοοικονομική συγκυρία. Η πανδημία και η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση δοκιμάζουν τα 83 εκατομμύρια Τούρκους πολίτες. Συγκεκριμένα η καθημερινότητα του Τούρκου πολίτη πλήττεται από σειρά αρνητικών εξελίξεων σε πολλά ανοιχτά μέτωπα. Την ίδια ώρα, στο πεδίο της διπλωματίας, η Τουρκία παραμένει απομονωμένη και σε ανοιχτή αντιπαράθεση μεταξύ άλλων με αρκετές γειτονικές χώρες.
Υπό την πίεση των υφιστάμενων συνθηκών, ο Πρόεδρος της Τουρκίας αναζητά το τελευταίο διάστημα περιθώρια ελιγμών σε διάφορα μέτωπα. Μέσα στα εν λόγω πλαίσια, τις τελευταίες εβδομάδες, στην Άγκυρα κορυφώνεται η συζήτηση γύρω από σειρά ανοιγμάτων-βημάτων καλής θελήσεως εκ μέρους της τουρκικής κυβέρνησης. Μάλιστα, το νέο δρομολόγιο του «Ορούτς Ρείς» στα ανοιχτά της Αττάλειας εντάσσεται από ορισμένους Τούρκους αναλυτές, με διασυνδέσεις το τουρκικό Προεδρικό, στα πλαίσια αυτής της αναζήτησης.
Την παραπάνω άποψη-εντύπωση έρχονται να επιβεβαιώσουν τα τελευταία εικοσιτετράωρα πληροφορίες που διαρρέουν από τους κύκλους τους «Λευκού Παλατιού» της Άγκυρας. Συγκεκριμένα, ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν αναφέρεται στην ανάγκη να επαναπροσδιορισμού των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ πάνω στα αμοιβαία συμφέροντα, μέσα από σειρά μεταρρυθμίσεων που ετοιμάζει η κυβέρνησή του στα πεδία της οικονομίας και της δικαιοσύνης κατά το νέο έτος. Την ίδια στιγμή, κύκλοι της κυβέρνησης αφήνουν να εννοηθεί ότι το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση Ερντογάν ενδέχεται να μας «ξαφνιάσει» με διάφορα ανοίγματα, λ.χ. νέο διάλογο με Κούρδους, απελευθέρωση αντιφρονούντων κ.α.. Την στιγμή που γραφόταν το συγκεκριμένο άρθρο γνώμης, κύκλοι της κυβέρνησης στην τουρκική πρωτεύουσα δεν απέκλειαν το ενδεχόμενο της απελευθέρωσης του Τούρκου επιχειρηματία Οσμάν Καβάλα με βάση μια νέα επικείμενη απόφαση του τουρκικού Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ταυτόχρονα, υπήρξαν αναφορές στις πρώτες αποφυλακίσεις κατηγορουμένων για την υπόθεση του αποτυχημένου πραξικοπήματος, αλλά και άλλες υποθέσεις που απασχολούν τα τελευταία χρόνια την τουρκική κοινή γνώμη.
Σε όλα τα προαναφερόμενα η συγκεκριμένη στήλη έρχεται να προσθέσει μια «επισήμανση». Ο όρος «ανοίγματα (στα τουρκικά açılımlar)» που συνηθίζουν να χρησιμοποιούν οι κυβερνητικοί κύκλοι στην Άγκυρα δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα. Ο κ. Ερντογάν του 2020 δεν πρόκειται κατά το 2021 να γυρίσει τον δείκτη του ρολογιού πίσω, να επιστρέψει δηλαδή ολοκληρωτικά την χώρα του στην τροχιά του εκδημοκρατισμού της δεκαετίας του 2000. Αυτό το αντιλαμβανόμαστε από την τελευταία αντίδραση του ίδιου στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για τον φυλακισμένο Κούρδο πολιτικό, Σελαχαττίν Ντεμίρτας, ο οποίος στις τελευταίες προεδρικές εκλογές είχε λάβει την ψήφο εκατομμύριων Τούρκων πολιτών. Ο κ. Ερντογάν επιλέγει να αγνοήσει την εισήγηση του ΕΔΑΔ για την άμεση απελευθέρωση του κ. Ντεμίρτας και φτάνει στο σημείο να προειδοποιήσει για το ενδεχόμενο της διακοπής συνεργασίας της χώρας του με το δικαστήριο.
Άποψη του συγγραφέα του συγκεκριμένου άρθρου γνώμης λοιπόν, είναι ότι ο κ. Ερντογάν με τον όρο «açılım» στοχεύει στην μερική εξομάλυνση των σχέσεων της χώρας του με την ΕΕ, και κυρίως με το δυτικό κεφάλαιο και την δυτική διπλωματία (την νέα αμερικανική ηγεσία). Με αυτό τον τρόπο, η τουρκική διπλωματία και οικονομία αναμένεται να βρουν πολύτιμα περιθώρια ανάσας μέσα στο 2021, δηλαδή κατά την τελική φάση της κρίσης της πανδημίας. Προς αυτήν την κατεύθυνση, ο κ. Ερντογάν θα επιχειρήσει να εισάγει περιορισμένες μεταρρυθμίσεις κυρίως στο πεδίο της συνταγματικής δημοκρατίας με γνώμονα τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Κρατώντας φυσικά μικρό καλάθι, ο κ. Ερντογάν επιχειρεί ταυτόχρονα να κρατήσει ζωντανή την συμμαχία του με τους Γκρίζους Λύκους με απώτερο στόχο την διατήρηση της θέσης ισχύος στις επόμενες εκλογές, όποτε και αν αυτές πραγματοποιηθούν.
Η παραπάνω στρατηγική του κ. Ερντογάν φέρνει στο προσκήνιο ένα σημαντικό ερώτημα από την σκοπιά της Ελλάδας και της Κύπρου. Άραγε το μερικό άνοιγμα του Ερντογάν προς την Δύση, δηλαδή οι «προσφορές» του σε ορισμένα πεδία και η ταυτόχρονη διατήρηση των γνωστών κόκκινων γραμμών της κυβέρνησής του, παρέχουν μια νέα ενδεχομένως τελευταία ευκαιρία για την επίλυση σημαντικών προβλημάτων της περιοχής μας; Το μερικό άνοιγμα του κ. Ερντογάν θα μας οδηγήσει λ.χ. σε θετικό αποτέλεσμα στην σχεδιαζόμενη άτυπη διάσκεψη για το Κυπριακό;
Η απάντηση του εν λόγω κρίσιμου ερωτήματος εξαρτάται από την οπτική γωνία μέσα από την οποία θα επιλέξουν Αθήνα και Λευκωσία να προσεγγίσουν και να αναλύσουν την Άγκυρα κατά στις αρχές του νέου έτους. Εν ολίγοις, εάν βρεθεί στην περίπτωση του Κυπριακού η χρυσή φόρμουλα που θα εξισορροπήσει ανάμεσα στην χαλαρή ομοσπονδία και στην συνομοσπονδία, με τέτοιο τρόπο που να ανοίγει τον δρόμο του αγωγού του φυσικού αερίου από Κύπρο και Τουρκία προς την Ευρώπη τότε ενδεχομένως το ανατολίτικο παζάρι με τον πολιτικό άρχοντα του Λευκού Παλατιού στην Άγκυρα να φέρει θετικό αποτέλεσμα. Πολλά λοιπόν, θα εξαρτηθούν εν μέρει από το αν Αθήνα και Λευκωσία θα «στηριχθούν» πάνω στις υποχρεωτικές μανούβρες του κ. Ερντογάν ή όχι.
Κλείνοντας το τελευταίο άρθρο γνώμης του 2020, εύχομαι υγεία, έρωτα, δημιουργία, θετικές σκέψεις, ψυχική ισορροπία και γαλήνη σε όλους τους αναγνώστες σε αυτές τις δύσκολες ώρες. Ας κρατήσουμε το κεφάλι ψηλά. Άλλωστε η γεωγραφία μας είναι σκληραγωγημένη. Λίγη «τρέλα», τόλμη, ιδανικό και συντροφικότητα σαν και αυτή του Θανάση Κλάρα στις δύσκολες στιγμές και θα τα καταφέρουμε!...
