ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Οι νεοσυντηρητικοί ξανάρχονται

Στα χρόνια της ηγεσίας του Μπάρακ. Χ. Ομπάμα το νεοσυντηρητικό κίνημα τηρούσε αμυντική πολιτική στο αμερικανικό πολιτικό πεδίο. Το αμερικανικό νεοσυντηρητικό κίνημα, το οποίο βίωσε λαμπρές εποχές κατά τα τέλη του Πρώτου Ψυχρού Πολέμου, δέχθηκε ισχυρά πλήγματα στις αρχές του νέου αιώνα, τα οποία το υποχρέωσαν να παραδώσει την εξουσία στους Δημοκράτες, στο τέλος της δεύτερης θητείας του G.W.Bush.

Ο αμερικανικός νεοσυντηρητισμός ήταν γέννημα και θρέμμα του Ψυχρού Πολέμου. Πιο συγκεκριμένα, γεννήθηκε την περίοδο που ο Πόλεμος του Βιετνάμ και οι επιλογές των ΗΠΑ απέναντι στην Σοβιετική Ένωση, έφεραν προσωπικότητες και ιδεολόγους της φιλελεύθερης ιδεολογίας αντιμέτωπους με σοβαρές προκλήσεις. Ποια θα έπρεπε να είναι η στρατηγική των ΗΠΑ στην νέα φάση του Ψυχρού Πολέμου όταν μια «μικρή δύναμη», όπως αυτή του Βόρειου Βιετνάμ , νικούσε τα αμερικανικά στρατεύματα στα περίχωρα της Σαϊγκόν; Ποιος ήταν ο ρόλος των ΗΠΑ στο «νέο» κόσμο;

Μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου, οι Αμερικάνοι νεοσυντηρητικοί αντικαταστήσαν τον νούμερο 1 εχθρό της αμερικανικής ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο, δηλαδή την Σοβιετική Ρωσία, με το νέο «εχθρό» της νέας εποχής. Ήταν η περίοδος που διάφορα αμερικανικά νεοσυντηρητικά μέσα συζητούσαν εκτεταμένα το φαινόμενο του «ισλαμοφασισμού», δηλαδή την απειλή που αποτελούσε για τα αμερικανικά συμφέροντα ο τζιχανιστμός.

Το νέο εγχείρημα δέχθηκε ισχυρά πλήγματα μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, όταν η αμερικανική και παγκόσμια κοινή γνώμη κατέληξε σταδιακά στο συμπέρασμα ότι δεν επρόκειτο να φέρουν άμεσα θετικά αποτελέσματα τα σχέδια των ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση της χώρας.
Η περίοδος της απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ, βρήκε τους υποστηρικτές της νεοσυντηρητικής ιδεολογίας να τηρούν αμυντική στάση και να υπερασπίζονται την προβολή της αμερικανικής ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο μέσα από την ριζική αναδιαμόρφωση των στρατηγικών του Λευκού Οίκου. Οι νέες προτάσεις των νεοσυντρητικών έφεραν λίγα κοινά στοιχεία με τους υποστηρικτές της περίφημης στρατηγικής απομόνωσης του μεσοπολέμου. Οι νεοσυντρηητικοί δεν υποστήριζαν τον «εγκλωβισμό» των ΗΠΑ στο βόρειο τμήμα της αμερικανικής ηπείρου. Αντιθέτως, τάσσονταν υπέρ της ανάπτυξης της ακτίνας δράσης των ΗΠΑ σε ολόκληρη ην υφήλιο, βάση των νέων συσχετισμών δυνάμεων, τους όρους των οποίων θα καθόριζε η Ουάσιγκτον. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια οι ΗΠΑ θα είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλα τα ζητήματά.

«Σε περίπτωση ανασυγκρότησης της σύνθεσης του Συμβούλιου Ασφαλείας του ΟΗΕ θα κρατούσα μονάχα μια χώρα με μόνιμη εκπροσώπηση, τις ΗΠΑ», δήλωνε πριν από λίγο ο John Bolton, ο οποίος την στιγμή που γραφόταν αυτό το άρθρο γνώμης, έσπευδε στην Άγκυρα για να «ανακατώσει την τράπουλα» στην Συρία.

Πριν από λίγα χρόνια, ο κ. Bolton εμφανιζόταν μαζί με τον γερουσιαστή Mike Pompeo σε αμερικανικά συντηρητικά μέσα, προειδοποιώντας ότι οι ΗΠΑ βρίσκονταν αντιμέτωπες με την απειλή του φιλελευθερισμού, των οπαδών των διεθνών θεσμών, των σοσιαλιστών, των Ισλαμιστών και των αυταρχικών δυνάμεων.

Την περίοδο της ανόδου του στην εξουσία, ο Πρόεδρος Donald Trump επέλεξε αρχικά να τηρήσει επιφυλακτική στάση απέναντι στους νεοσυντηρικούς. Από την δική του σκοπιά η απομόνωση, όπως και το εγχείρημα της διάδοσης της δημοκρατίας στο εξωτερικό, ήταν λανθασμένες στρατηγικές. Οι ΗΠΑ χρειάζονταν μια νέα, «μέση» επιλογή-γραμμή. Και αυτή δεν ήταν άλλη παρά η στρατηγική-σλόγκαν «Κάντε τις ΗΠΑ και πάλι ισχυρές». Με βάση την εν λόγω στρατηγική, οι ΗΠΑ θα ανασυγκροτούσαν ριζικά τις παραδοσιακές δομές στο εσωτερικό της χώρας βασιζόμενες στις αρχές του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και στις πολιτικές και κοινωνικές αξίες του συντηρητισμού. Στο δε εξωτερικό, οι ΗΠΑ θα παραιτούνταν από «χρονοβόρα» και «αναποτελεσματικά» εγχειρήματα και συνεργασίες και θα εστίαζαν σε νέους συσχετισμούς δυνάμεων, στους οποίους οι ίδιες θα ήταν η πλευρά που θα επέβαλλε τους όρους «συνεργασίας». Την ίδια ώρα, δυνάμεις όπως Κίνα, Ρωσία, Ιράν και τζιχαντιστικές δυνάμεις θα παρέμεναν στο στόχαστρο των ΗΠΑ.

Με βάση λοιπόν την προαναφερόμενη ατζέντα, παρακολουθήσαμε το 2017 την επιστροφή των νεοσυντηρητικών στον Λευκό Οίκο. Ο John Bolton ανέλαβε το δύσκολο έργο της χάραξης της νέας αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Ο Mike Pompeo ανέλαβε το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Την ίδια περίοδο, εντατικοποιήθηκε η προσπάθεια για την ενίσχυση των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Εντατικοποίηση είχαμε και στην αναμέτρηση με την Ρωσία και την Κίνα, εκ πρώτης όψεως στο οικονομικό και διπλωματικό πεδίο.

Στα τέλη δε, του 2018, ο αμερικανικός νεοσυντηρητισμός τάραξε για μια ακόμη τα «νερά» της διεθνούς πολιτικής σκηνής με την απόφαση της απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων από την Συρία. Μήπως βρισκόμαστε στο κατώφλι της απόσυρσης των ΗΠΑ από την περιοχή μας; «Όχι φυσικά», μας απαντούν ομόφωνα έμπειρες πηγές που παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στην περιοχή μας. Μια αμερικανική πηγή προσθέτει τα εξής: «Οι νεοσυντηρητικοί του Λευκού Οίκου στοχεύουν στην επίτευξη πολλών εγχειρημάτων με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Η Ουάσιγκτον επιχειρεί να κρατήσει την Τουρκία του Ερντογάν στο δυτικό στρατόπεδο, να αναχαιτίσει τις στρατηγικές του Ιράν και της Ρωσίας και να πλήξει τους τζιχαντιστές, αναθέτοντας την περιφρούρηση ευαίσθητων περιοχών σε δίκτυο συνεργατών (Σ. Αραβία, Ηνωμένα Εμιράτα, Ισραήλ, Αίγυπτος, Τουρκία) και κινώντας τα «νήματα» της Μέσης Ανατολής από τον Λευκό Οίκο».

Από την δική μας σκοπιά, το σημαντικότερο αποτέλεσμα της εν λόγω εξέλιξης είναι ότι ιδέες (ή και η ψευδαίσθηση τους) όπως ο εκδημοκρατισμός, η δικαιότερη ανακατονομή πλούτου, η παγκόσμια τάξη, οι παγκόσμιοι θεσμοί, οι διπλωματικές συμφωνίες (περίοδος Ομπάμα) κ.ο.κ. αποτελούν παρελθόν για την περιοχή μας. Η διαφορετική οπτική γωνία μέσα από την οποία προσεγγίζουν οι ΗΠΑ την περιοχή μας, έχοντας δηλαδή κυρίως στραμμένη την προσοχή τους στην μεγάλη αναμέτρηση με το Πεκίνο και την Μόσχα, δεν είναι άσχετη με την εγκατάλειψη των προσπαθειών εκδημοκρατισμού. Αυτή η εξέλιξη ενδέχεται να εξυπηρετήσει βραχυπρόθεσμα τα συμφέροντα πολλών αυταρχικών και συντηρητικών παραγόντων της περιοχής, καθώς και αυτών που προσεγγίζουν την παγκόσμια διπλωματία όχι με βάση τους παραδοσιακούς της κανόνες, αλλά με βάση την νοοτροπία των εμπορικών συναλλαγών του κ. Τραμπ. Μένει να δούμε αν αυτή η γνώριμη σε μας ιδεολογία θα καταφέρει να παραμείνει στην εξουσία και να επιβάλλει τους στόχους της μέχρι τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
X