Για τα τεκταινόμενα των ετών της διακυβέρνησης του Νίκου Αναστασιάδη έχει ήδη καταναλωθεί αρκετό μελάνι. Μεγάλες μερίδες της κοινωνίας, ακόμη και ορισμένοι κύκλοι εντός του κυβερνώντος κόμματος, εκφράζουν προβληματισμό για τους χειρισμούς, τις επιλογές και την στρατηγική της κυβέρνησης σε πολλά μέτωπα. Οι πληροφορίες, οι διαρροές, οι απόψεις που αναδύονται το τελευταίο διάστημα σχετικά με το κυβερνητικό έργο σίγουρα δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για το Προεδρικό. Τα ευρήματα και τα συμπεράσματα της δημοσκόπησης της κυριακάτικης Κ έρχονται να πλαισιώσουν την άκρως προβληματική εικόνα της κυβέρνησης.
Στην παρούσα στήλη, εκφράσαμε κατά διαστήματα, την διαφωνία μας με την κυβερνητική γραμμή, κυρίως στο Κυπριακό και την διπλωματία. Η ανταγωνιστική λογική με την οποία αντιμετωπίζει σε ορισμένα σημαντικά πεδία η Λευκωσία την Άγκυρα και η σταδιακή απομάκρυνση από την διζωνική, δικοινοτική λύση του Κυπριακού είναι εξελίξεις που μας προβληματίζουν. Σε αντίθεση με το παρελθόν, σήμερα δεν θα εστιάσουμε σε αυτούς τους προβληματισμούς που προκύπτουν από την πολιτική της κυβέρνησης Αναστασιάδη, οι οποίοι αδιαμφισβήτητα εντατικοποιούν τον γενικό προβληματισμό για το μέλλον του δημοκρατικού βίου της Κύπρου. Παρακάτω θα εστιάσουμε σε μια άλλη έκφανση αυτού του προβληματισμού, η οποία προς μεγάλη μας έκπληξη δεν έχει ιδιαίτερο αντίκτυπο στην σύγχρονη αρθρογραφία-δημοσιογραφική και επιστημονική. Το θέμα που θα πραγματευθούμε στο παρόν άρθρο γνώμης αφορά το σκεπτικό ότι το δημοκρατικό έλλειμα της σύγχρονης Κύπρου, εκτός από το συστημικό πρόβλημα της εξουσίας, έχει και μια άλλη όψη, αυτήν της αντιπολίτευσης.
Όπως μας διδάσκει η σύγχρονη ιστορία της περιοχής μας και της Ευρώπης, οι πρόσφατες κοινωνικοπολιτικές αναταράξεις έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση κινημάτων διαμαρτυρίας και εναλλακτικών προτάσεων εξουσίας-διακυβέρνησης στο προσκήνιο. Την περίοδο 2000-2002, κατά την διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης στην Τουρκία, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο της γειτονικής χώρας ως ένα κεντροδεξιό κόμμα το οποίο καταφέρνοντας να ενώσει μεγάλες μερίδες της κοινωνίας, ανέβηκε τα σκαλιά της εξουσίας μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το ΑΚΡ αναδείχθηκε μέσα από τους κόλπους της τουρκικής Δεξιάς, και συγκεκριμένα των υφιστάμενων κομμάτων της δεξιάς παράταξης τα οποία την δεκαετία του 1990 ακολούθησαν μια σταθερή πτωτική πορεία.
Την περίοδο 2009-2015, στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής πτώσης στην Ελλάδα, ο Σύριζα μετατράπηκε από τον Συνασπισμό του 3% το 2008 στην εναλλακτική κυβερνητική πρόταση του 36% το 2015. Το μεγαλύτερο σήμερα κόμμα της ελληνικής αντιπολίτευσης ξεκίνησε την πορεία του στον χώρο της «εναλλακτικής» Αριστεράς και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να απευθυνθεί σε ολόκληρη την κοινωνία εγκολπώνοντας στελέχη από πολιτικές δυνάμεις του χθες, όπως το ΠΑΣΟΚ ή η ΔΗΜΑΡ και προσελκύοντας ψηφοφόρους από τον χώρο του κέντρου.
Οι περιπτώσεις του ΑΚΡ και του Σύριζα ως εναλλακτικές δυνάμεις/φωνές πολιτικής και κοινωνικοοικονομικής αμφισβήτησης σε συνδυασμό με αρκετά άλλα παραδείγματα από διάφορες δυτικές και μη σύγχρονες κοινωνίες, μας οδηγούν σε ένα σημαντικό συμπέρασμα. Σε κρίσιμες στιγμές, κυρίως σε περιόδους ραγδαίων κοινωνικοπολιτικών αλλαγών και κρίσεων, σε κοινωνίες όπου ακόμη η «μηχανή» της δημοκρατίας λειτουργεί σε σχετικά κανονικούς ρυθμούς, η κοινωνική αγανάκτηση βρίσκει αντίκτυπο σε κινήματα αμφισβήτησης, τα οποία ανανεώνουν τα πολιτικά κύτταρα της κοινωνίας, και κατ’ επέκταση ολόκληρου του πολιτικού συστήματος.
Το παραπάνω στοιχείο λάμπει δια της απουσίας του από τον δημοκρατικό βίο της Κύπρου και κυρίως από τον χώρο της Αριστεράς, ο οποίος σε συνθήκες πανδημίας, οικονομικής αβεβαιότητας και μεγάλων σκανδάλων θα έπρεπε λογικά να διεκδικεί δυναμικά την εξουσία. Στην Κύπρο του 2020 δε, συναντάμε ένα ΑΚΕΛ, το οποίο εμπλέκεται σε βίντεο-ντοκουμέντα ξένων δικτύων που αφορούν την διαφθορά (φυσικά υπάρχουν πολλά να ειπωθούν και για τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης, ωστόσο οι δυνατότητες ενός πρώτου άρθρου γνώμης για το συγκεκριμένο ζήτημα είναι περιορισμένες). Πρόκειται για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης το οποίο ενώ υποστηρίζει ένθερμα και δυναμικά την μοναδική διεθνώς αποδεκτή φόρμουλα λύσης του Κυπριακού, αδυνατεί να πείσει την πλειοψηφία της κοινής γνώμης για την σημασία της. Το ΑΚΕΛ του σήμερα φέρει αρκετά κοινά στοιχεία με το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη ή το Κόμμα Δημοκρατικής Αριστεράς του Μπουλέντ Ετζεβίτ τα οποία ενώ «έβλεπαν» την κοινωνικοπολιτική καταιγίδα να πλησιάζει επέλεξαν να παραμείνουν εγκλωβισμένα στα αθάνατα πελατειακά δίκτυα και διαπλεκόμενα συμφέροντα της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Ως συνέχεια του προαναφερόμενου προβληματισμού μου, ο οποίος σίγουρα «σηκώνει» μεγάλη συζήτηση και αφήνει «ακάλυπτες» αρκετές σημαντικές πτυχές του όλου ζητήματος, θα ήθελα ολοκληρώνοντας να μοιραστώ μια εναλλακτική «ανάγνωση» των νέων κινητοποιήσεων στους δρόμους των κυπριακών πόλεων ως αντίδραση στην διαφθορά και στον αυταρχισμό. Η κινητοποίηση, υπό τις παρούσες δύσκολες συνθήκες, χιλιάδων πολιτών με κεντρικό άξονα τις βασικές δημοκρατικές αρχές είναι μια ελπιδοφόρα εξέλιξη για την δημοκρατία μας. Παρά τον θετικό χαρακτήρα της, η συγκεκριμένη εξέλιξη μας προβληματίζει ως προς την πολιτική κατεύθυνση που αυτή λαμβάνει, δηλαδή ως προς το που θα διοχετευθεί η εν λόγω κοινωνική αμφισβήτηση. Με απλά λόγια, το ερώτημα είναι το εξής: Προς ποια πολιτική κατεύθυνση θα εκφραστεί η αγανάκτηση του μέσου πολίτη; Στα κόμματα του κατεστημένου, του δικού μας αθάνατου πελατειακού συστήματος, τα οποία σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο δεν λύνουν τα υφιστάμενα προβλήματα αλλά ταυτόχρονα μπλοκάρουν την αναγκαία διαδικασία της πολιτικής ανανέωσης (βλπ. Και πάλι περίπτωση αξιωματικής αντιπολίτευσης); Στις υποσχέσεις των απολιτίκ, αταξικών, άνευ ιδεολογίας και συνολικής στρατηγικής φιλόδοξων πολιτικών και κινημάτων; Στο μποϋκοτάζ της εκλογικής κάλπης; Στην ακροδεξιά; Ή μήπως στις γνωστές επιλογές του τύπου «ψηφίζω τον τάδε όχι επειδή τον πιστεύω αλλά επειδή είναι κουμπάρος μου ή θα βολέψει το κοπελλούιν μου;»
Με λίγα και απλά λόγια λοιπόν, το δημοκρατικό έλλειμα της Κύπρου του 2021 δεν αφορά μονάχα τον Αναστασιάδη αλλά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα και την ίδια την αντιπολίτευση.
