Του Πάμπου Παπαγεωργίου
Σύμφωνα με Πρόγραμμα Σταθερότητας 2019-2022, μέσα στα επόμενα χρόνια το κυπριακό κράτος θα πρέπει να διατηρεί υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, ενώ η ανάπτυξη θα παρουσιάζει επιβράδυνση. Θα είναι κατ’ ακρίβεια πιο χαμηλή από ό,τι αρχικά προβλεπόταν κυρίως λόγω της χειροτέρευσης του εξωτερικού περιβάλλοντος. Πρόκειται για μια άβολη κατάσταση, καθώς υπό κανονικές συνθήκες η κυβέρνηση θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο απότομης επιβράδυνσης της οικονομίας με πιο επεκτατική δημοσιονομική πολιτική επενδύσεων και υποδομών ή με μείωση των φορολογιών.
Όμως, το δημόσιο χρέος της Κύπρου βρίσκεται αυτήν τη στιγμή πάνω από το 100% του ΑΕΠ. Η επιδείνωση αυτού του μεγέθους έχει να κάνει με την ύφεση που ακολούθησε την πιστωτική κρίση και κυρίως με μερικά δισεκατομμύρια που ξοδεύτηκαν για να ενισχυθούν τα κεφάλαια του Συνεργατισμού ή στο πλαίσιο της παραχώρησής του στην Ελληνική μετά την κατάρρευσή του. Μέρος τουλάχιστον από αυτό το ποσό, λογικά το κράτος θα το πάρει πίσω μέσω της διάθεσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και άλλων περιουσιακών στοιχείων που κράτησε στο όνομά του. Όμως, ένα σημαντικό μέρος από την επένδυση στον Συνεργατισμό έχει ήδη χαθεί, έχει εγγραφεί στο Δημόσιο Χρέος και θα πρέπει να εξυπηρετηθεί από τα δημοσιονομικά πλεονάσματα.
Είναι, λοιπόν, στενά τα δημοσιονομικά περιθώρια για τους δύο λόγους που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Ο ένας αφορά την επιδείνωση της πορείας των οικονομικών των άλλων χωρών. Ειδικά η αβεβαιότητα του Brexit αναμένεται να βλάψει την Κύπρο. Ήδη φάνηκαν οι πρώτες επιπτώσεις από τη μείωση των αφίξεων βρετανών τουριστών κατά 7% τον προηγούμενο μήνα. Ο άλλος αφορά την αναγκαιότητα μείωσης του πολύ υψηλού δημοσίου χρέους μέσω πλεονασμάτων. Ασφαλώς υπό αυτές τις συνθήκες δεν θα ήταν σωστό η κυβέρνηση να πληρώσει αναδρομικά τις περικοπές που είχαν επιβληθεί στο κρατικό μισθολόγιο (κατά τη γνώμη μου, ακόμα και αν είχε το περιθώριο, δεν θα έπρεπε να το κάνει για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης). Ούτε πρέπει τη δημοσιονομική πολιτική ενός κράτους με πολύ μεγάλο δημόσιο χρέος να την καθορίζουν αποφάσεις δικαστηρίων. Είναι σημαντικό να αλλάξει, αν χρειάζεται, το Σύνταγμα για να προστατευτεί η δημοσιονομική ισορροπία, ειδικά, αν λάβουμε υπόψη ότι έρχονται δύσκολες μέρες και επίσης ότι υπάρχουν ακόμα σοβαρά προβλήματα υψηλής ανεργίας στους νέους και υποαπασχόλησης, αλλά και μεγάλες ομάδες του πληθυσμού που έχουν την ανάγκη στήριξης, καθώς αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες.
Κατά συνέπεια, η δημοσιονομική πολιτική του κυπριακού κράτους θα πρέπει να υποστηρίξει την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή χωρίς να μπορεί να κάνει μεγάλα ανοίγματα. Θα χρειαστούν «έξυπνες» λύσεις με προσήλωση στον στόχο ώστε να γίνονται επενδύσεις με κίνητρα και χωρίς εμπόδια και να υπάρχει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Και όλα αυτά, χωρίς πολλά χρήματα.
