Του Πάμπου Παπαγεωργίου
Στο τέλος της περασμένης χρονιάς οι μετοχές στα διεθνή χρηματιστήρια κατέγραψαν μεγάλη και απότομη πτώση. Ήταν μια προειδοποίηση για την πορεία της πραγματικής οικονομίας.
Αυτόν τον καιρό η παγκόσμια οικονομία παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης. Αφορμή έδωσαν οι αμφιβολίες κατά πόσο χώρες, όπως η Κίνα, θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται με ρυθμούς που πλησίαζαν το 10% ετησίως. Επιπρόσθετα, στην Ευρώπη αρνητικός παράγοντας ήταν και εξακολουθεί να είναι η αβεβαιότητα γύρω από το Brexit. Ακολούθησε ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και η επιβολή δασμών ένθεν και ένθεν. Το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα όχι μόνο έχουν αναθεωρηθεί οι αρχικές προβλέψεις ανάπτυξης προς τα κάτω, αλλά ήδη οι μεγάλες οικονομίες, με εξαίρεση προς το παρόν τις ΗΠΑ, να παρουσιάζουν επιβράδυνση στην παραγωγή.
Πόσο θα επηρεάσουν αυτές οι εξελίξεις την Κύπρο; Εν πρώτοις πρέπει να λεχθεί ότι με βάση την εμπειρία του πρόσφατου παρελθόντος, οι κύκλοι της διεθνούς οικονομίας μεταφέρονται στην Κύπρο με κάποια καθυστέρηση. Η παγκόσμια κρίση του 2008 επηρέασε άμεσα την Κύπρο το 2009 και μάλιστα σε πιο μικρό βαθμό από ό,τι την Ευρωζώνη, η οποία συρρικνώθηκε κατά 4% το 2009, ενώ η Κύπρος μόνο κατά 1,7%. Αντιστοίχως η ανάκαμψη εμφανίστηκε στην Κύπρο με μερικά χρόνια καθυστέρηση. Βεβαίως, σημαντικός επιπρόσθετος λόγος αυτής της χρονικής υστέρησης ήταν η κατάρρευση των τραπεζών και η επιβολή προγράμματος λιτότητας.
Σήμερα τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά ως προς το εξωτερικό περιβάλλον. Από τη μια δεν έχουμε να κάνουμε με διεθνή ύφεση, αλλά με επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης και κάποιες περιοριστικές τάσεις στο διεθνές εμπόριο. Με αυτήν την έννοια τα πράγματα είναι πιο εύκολα. Από την άλλη, όμως, έχουμε να κάνουμε με έναν διεθνή παράγοντα αβεβαιότητας, που επηρεάζει ιδιαίτερα την Κύπρο. Πρόκειται για την αβεβαιότητα σε σχέση με το μέλλον της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι τόσο απροσδιόριστα τα πράγματα που θα μπορούσαμε να έχουμε στο άμεσο μέλλον ένα τεράστιο φάσμα πιθανοτήτων: από την άτακτη χωρίς συμφωνία έξοδο μέχρι την ολική ακύρωση του Brexit. Ήδη όμως αυτή η εκκρεμότητα επηρεάζει τον κυπριακό τουρισμό.
Φαίνεται ότι το θετικό πρόσημο στον ρυθμό ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας θα παραμείνει, ο αριθμός, όμως, μετά από το πρόσημο αυτό θα είναι κάπως μειωμένος. Όσον αφορά τα χειροτέρα, μία πιο έντονη επιδείνωση διεθνώς, αν και σήμερα δεν είναι το κυρίαρχο σενάριο, θα πρέπει να προβληματιστούμε ως προς το πώς ενισχύονται οι αντοχές της οικονομίας μας. Αυτό σημαίνει ότι μια σειρά δομικών προβλημάτων, όπως το υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων ή οι δημοσιονομικές ανισοσκέλιες θα γίνουν πιο επικίνδυνα σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Πιο δύσκολη θα είναι και η λειτουργία της Κύπρου ως κέντρο διεθνών υπηρεσιών παρόλο που στον τομέα αυτό μπορεί κάποιος να πει ότι η χώρα μας διαθέτει αξιοσημείωτη ανταγωνιστικότητα
