Του Πέτρου Ζαρούνα
Η συνεχής πτώση της τουρκικής λίρας οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι ο πρόεδρος Ερντογάν επιβάλλει στον εκάστοτε διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας τη διατήρηση χαμηλών δανειστικών επιτοκίων, παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός έχει φτάσει το 20%, κόντρα στους κανόνες της οικονομίας, που σε μία τέτοια περίπτωση επιτάσσουν υψηλά επιτόκια. Στόχος του Ερντογάν η διατήρηση υψηλού ρυθμού ανάπτυξης και η ενθάρρυνση των εξαγωγών. Σε κάποιο βαθμό η εμπλοκή της Τουρκίας σε πολεμικές περιπέτειες και αντιπαραθέσεις στη γειτονιά της συμβάλλουν στην πτώση της λίρας, αφού αποθαρρύνονται οι ξένες επενδύσεις χωρίς όμως αυτό να είναι ο καθοριστικός λόγος. Η αντιστροφή αυτής της συμπεριφοράς στην περίπτωση της Αιγύπτου, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας στόχο έχει την αποφυγή της συγκρότησης ενός αντι-τουρκικού μπλοκ. Τελευταία κίνηση το άνοιγμα προς τα ΗΑΕ που στοχεύει σε σημαντικές επενδύσεις ύψους 10δισ. δολαρίων, κάτι πολύ σημαντικό για την τουρκική οικονομία. Η τουρκική οικονομία, παρά τα προβλήματα της λίρας, παραμένει μία ισχυρή οικονομία που παράγει $700 δισ. ΑΕΠ και πραγματοποιεί $170 δισ. εξαγωγές. Το δε δημόσιο χρέος είναι πολύ χαμηλό και δεν ξεπερνά το 40%. Σημειωτέον ότι η αδύνατη λίρα ευνοεί τόσο τις εξαγωγές όσο και τον τουρισμό.
Η αντιπολίτευση ζητάει εκλογές σήμερα αντί τον Ιούνιο του 2023 που είναι προγραμματισμένες, γιατί βλέπει ότι τα νούμερα στις δημοσκοπήσεις την ευνοούν. Για τον ίδιο λόγο ο Ερντογάν δεν αναμένεται να της κάνει το χατίρι. Εκτιμώ πως θα προσπαθήσει πρώτα να βελτιώσει τα πράγματα και μετά να πάει σ’ εκλογές. Η πλειοψηφία που σήμερα διαθέτει στην Εθνοσυνέλευση δεν απειλείται. Ο ίδιος έχει συγκεντρώσει από το 2018 σημαντικές εξουσίες ως πρόεδρος, οπότε η αντιπολίτευση δεν μπορεί να τον εμποδίσει από το να κυβερνά την Τουρκία σχεδόν ανεξέλεγκτος. Μόνο αν οι πρώτες λαϊκές διαμαρτυρίες μετατραπούν σε μαζικές διαμαρτυρίες θα ήταν δυνατόν ο Ερντογάν να υποχρεωθεί να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές. Αν υπάρχει ένας παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικές αναταράξεις στην Τουρκία αυτός είναι η κατάσταση της υγείας του Ερντογάν, η οποία όπως διάφορα περιστατικά δεικνύουν δεν είναι και στα καλύτερά της. Αντιπαραθέσεις εντός του ΑΚΡ είναι δυνατόν να προκληθούν και λόγω των λαϊκών αντιδράσεων, αν αυτές κλιμακωθούν και τεθεί εν αμφιβόλω η παραμονή στην εξουσία.
Προσωπικά εκτιμώ ότι ο Ερντογάν είναι πολύ ικανός και αρκετά ισχυρός για να αφήσει τους αντιπάλους του να τον κερδίσουν στις εκλογές είτε έκτακτες είτε το 2023. Ο Ερντογάν δύναται να εφαρμόσει τη γνωστή τακτική Πούτιν. Δηλαδή, να αλλάξει το σύνταγμα (κάτι που ήδη συζητείται) και να οδηγήσει τη χώρα σε επιστροφή στο κοινοβουλευτικό σύστημα. Με τον τρόπο αυτό μετά από μία νίκη στις βουλευτικές εκλογές θα μπορούσε να αναλάβει και πάλι την εξουσία ως πρωθυπουργός. Παραμονές μάλιστα των εκλογών είναι πιθανόν να απαγορεύσει τη λειτουργία του κουρδικού κόμματος HDP (κάτι που από καιρό εξετάζει) ώστε το νέο κουρδικό κόμμα που πιθανότατα θα δημιουργηθεί να μην προλάβει να οργανωθεί και να εισέλθει στην Εθνοσυνέλευση. Πέρα από τα εκλογικά κόλπα ο Ερντογάν, αν αυτά δεν αρκέσουν, μπορεί να κινηθεί και στην εξωτερική πολιτική ώστε να παρουσιάσει μία σημαντική νίκη. Συγκεκριμένα θα μπορούσε σε συνεννόηση με τον κ. Τατάρ να οργανώσει δημοψήφισμα με θέμα την παραχώρηση στην Τουρκία της περιοχής του Λευκονοίκου (αεροπορική βάση) – Μπογάζι (υπό σχεδιασμό ναυτική βάση) στην Τουρκία ως μιας ενιαίας κυρίαρχης βάσης στα πρότυπα των Βρετανικών Βάσεων σε Ακρωτήρι και Δεκέλεια. Πάντως, οι Τ/κ είναι εκείνοι που πληρώνουν ακριβά την κατρακύλα της τουρκικής λίρας εξαιτίας του ότι η οικονομία τους στηρίζεται στις εισαγωγές. Τέλος, παρά τα νέα δημοσιεύματα στα ελληνικά ΜΜΕ δεν αναμένω να έχουμε μία εξωτερίκευση της κρίσης με πρόκληση θερμού επεισοδίου είτε με Ελλάδα είτε με Κύπρο για τους λόγους που έχω αναλυτικά εξηγήσει σε προηγούμενο άρθρο μου.
