Του Τάσου Τρύφωνος
Την δεκαετία του 30,σε μια εποχή που παγκοσμιοποίηση ήταν άγνωστη λέξη, το οικονομικό «κραχ» της Wallstreet πυροδότησε μια αλληλουχία γεγονότων που γιγάντωσαν τον εθνικισμό στην Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία, οδηγώντας στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και στα 60 εκατομμύρια νεκρούς. Το χρήμα και η οικονομία, βλέπετε, δεν περιορίζονται μέσα σε σύνορα . Ήταν ανέκαθεν παγκοσμιοποιημένα. Φανταστείτε πόσο εύφορο έδαφος βρίσκει ο εθνικισμός στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη κοινωνία. Όταν στις αρχές της δεκαετίας του ’90, μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου και την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού άρχισε η τόσο ελπιδοφόρα παγκοσμιοποίηση, δεν ζούσαμε πλέον στον κόσμο των δύο μπλοκ. Αυτό έκανε τους πολιτικούς αναλυτές να αναθαρρήσουν και να προβλέψουν ότι με την παγκοσμιοποίηση ο εθνικισμός θα αποδυναμωνόταν και διεθνείς οργανισμοί όπως τα Ηνωμένα έθνη θα γίνονταν ακόμα πιο ισχυροί. Δυστυχώς αποδείχθηκαν φρούδες οι ελπίδες.
Τα κράτη-έθνη παραμένουν οι βασικοί παίκτες και πυλώνες της διεθνούς τάξης και το πιο απρόσμενο ήταν ότι ακόμη και στην Ευρωπαϊκή ένωση που λογικά θα είχε αποδυναμωθεί η έννοια του κράτους απέναντι στις υπερεξουσίες των Βρυξελλών και στο όραμα για κοινό ευρωπαϊκό σπίτι, είδαμε μόλις πέρυσι, την άνοδο της αποσχιστικής τάσης σε χώρες όπως η Ισπανία, που δεν στερείται δημοκρατίας, θεσμών και υψηλής ποιότητας ζωής. Καμία χώρα, όσο φτωχή ή πλούσια ή όσο μικρή ή μεγάλη και αν είναι δεν θέλει να εκχωρήσει μέρος της κυριαρχίας της σε κάποιο οργανισμό ή συμμαχία. Ακόμη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση που θεωρείται δεδομένο ότι κάθε μέλος κράτος με την ένταξη του παραχωρεί ή εκχωρεί μέρος της κυριαρχίας του στον κεντρικό πυρήνα της Ένωσης, αυτό δεν έχει γίνει ακόμη αποδεκτό από την κοινή γνώμη που μοιάζει να εθελοτυφλεί και να μη λέει να το αντιληφθεί, ενώ ξέρει ότι ισχύει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η εξαίρεση διεθνώς σε ένα παγκόσμιο σκηνικό όπου τα κράτη γίνονται ακόμη πιο «σκληρά» στη διατήρηση της ενότητας και της ταυτότητάς τους. Έχει φανεί ότι εκτός του δυτικού κόσμου, οι περισσότεροι προτιμούν να μη θυσιάσουν την εθνική τους ενότητα και ταυτότητα μπροστά σε οικονομικά ή άλλα οφέλη της παγκοσμιοποίησης. Δυστυχώς, μετά την κατάρρευση του ψυχρού πολέμου έχουμε την αναπόφευκτη σύγκρουση σε πολλά πεδία ανάμεσα στο δυτικό και τον μη δυτικό κόσμο, με επιστέγασμα τη σύγκρουση με το Ισλάμ που έχει προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και έχει ενισχύσει τον εθνικισμό διεθνώς και ειδικά στην Ευρώπη που επηρεάζεται από το μεταναστευτικό κύμα των προσφύγων. Η «καταπάτηση» του ιερού εδάφους της Μέκκας για τους Μουσουλμάνους από τον Αμερικανικό στρατό που βρέθηκε εκεί το 1990 μετά από πρόσκληση του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας για εκδιώξει τις δυνάμεις του Σαντάμ Χουσέιν από το Κουβέιτ, θεωρείται η αρχή του «κακού» της σύγκρουσης μεταξύ δύσης και Ισλάμ. Η ημερομηνία όμως που άλλαξε τα πάντα ήταν φυσικά η 11η Σεπτεμβρίου του 2001 με την επίθεση στους δίδυμους πύργους. Στην Ασία, χώρες όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Σιγκαπούρη θυσιάζοντας την εθνική τους ταυτότητα και κουλτούρα και δυτικοποιώντας την κοινωνία τους εξασφάλισαν πολιτική σταθερότητα, οικονομική άνοδο και ευημερία. Στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή, λόγω της δύναμης της θρησκείας αυτό δεν μπορεί να επαναληφθεί πολύ απλά επειδή η παγκοσμιοποίηση θεωρείται «εχθρός» της θρησκείας. Θεωρούν ότι η παγκοσμιοποίηση είναι το κύριο όπλο της δύσης για να κυριαρχήσει στον πλανήτη. Όσο πιο πολλή πίεση υπάρχει σ’ αυτές τις χώρες προς την κατεύθυνση της παγκοσμιοποίησης , τόσο πιο πολύ δυναμώνουν τα εθνικιστικά κινήματα και η αντίδραση. Αυτό το σκηνικό βλέπουμε πάνω κάτω και στη Ευρώπη. Όσο πιο πολύ πιέζουν οι Βρυξέλλες προς την ολοκλήρωση του κοινού οράματος της ενωμένης Ευρώπης, τόσο ανεβαίνει ο εθνικισμός. Όσο μεγαλώνει το πρόβλημα των προσφύγων και των μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, τόσο περισσότερο οι Ευρωπαίοι αντιδρούν – δυστυχώς – με την άνοδο του εθνικισμού. Το πρόσφατο παράδειγμα της Ουγγαρίας αποτελεί ένα μελανό σημείο στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα και εκτιμώ ότι είμαστε ακόμα στην αρχή εάν δεν βρεθεί τρόπος αντιμετώπισης του από τις Βρυξέλλες.
