Του Χάρη Γεωργιάδη
Ένα από τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα μιας οικονομίας είναι η σταθερότητα του φορολογικού της συστήματος. Οι αλλαγές στο φορολογικό σύστημα δεν πρέπει να είναι ούτε συχνές, ούτε και να γίνονται κάτω από συνθήκες πίεσης. Πρέπει όμως να επιχειρούνται βελτιώσεις που να διασφαλίζουν ότι το φορολογικό σύστημα θα συμβαδίζει με τις τάσεις και τις ανάγκες της εποχής. Ότι θα είναι αποτελεσματικό, θα διασφαλίζει μια λογική και δίκαιη αναδιανομή του εισοδήματος, χωρίς όμως να καταντά επιβαρυντικό και τιμωρητικό για την εργασία και την επιχειρηματικότητα. Οι υπέρμετρα ψηλοί φορολογικοί συντελεστές ή οι αυξήσεις τη λάθος στιγμή, μπορεί να επιβαρύνουν την οικονομική δραστηριότητα και έχουν τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Αυτό είχε διαφανεί έντονα στην περίοδο που προηγήθηκε της οικονομικής κρίσης του 2013.
Η αλόγιστη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών δημιούργησε μαύρες τρύπες στα κρατικά ταμεία τις οποίες η προηγούμενη κυβέρνηση επιχείρησε να κλείσει με απρογραμμάτιστες και σπασμωδικές αυξήσεις στη φορολογία. Μεταξύ άλλων, αυξήθηκε ο ΦΠΑ, επιβλήθηκε ΦΠΑ στα τρόφιμα και στα φάρμακα, αυξήθηκαν οι φόροι κατανάλωσης στα καύσιμα και τα καπνικά, αυξήθηκε η φορολογία για στους τόκους και τα μερίσματα, αυξήθηκε η ανώτερη κλίμακα του φόρου εισοδήματος, εισήχθη το ετήσιο τέλος εταιρειών, επιβλήθηκε τέλος επί των τραπεζικών καταθέσεων και διπλασιάστηκαν οι συντελεστές της φορολογίας ακίνητης ιδιοκτησίας. Επιβλήθηκε επίσης η έκτακτη συνεισφορά πάνω στους μισθούς, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ενώ αντίστοιχη επιβάρυνση είχε επιβληθεί στους εργοδότες. Το αποτέλεσμα όλων αυτών των φορολογικών επιβαρύνσεων δεν ήταν το αναμενόμενο. Αντί της αύξησης των δημοσίων εσόδων, προέκυψε μείωση. Συγκεκριμένα, καταγράφηκε μείωση €207 εκ το 2012 και άλλων €420 εκ το 2013. Προφανώς, οι νέες φορολογίες επιβάρυναν ακόμη περισσότερο τα ήδη πιεσμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, κλόνισαν την καταναλωτική και επιχειρηματική εμπιστοσύνη και έσπρωξαν την οικονομία σε ακόμη πιο βαθιά ύφεση. Οι τελευταίες αυξήσεις στη φορολογία είχαν επιβληθεί τον Μάρτη του 2013, επί παρούσας διακυβέρνησης.
Έκτοτε, η ταχεία εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, όπως και η παράλληλη εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, δημιούργησε συνθήκες σταθερότητας, αποκατέστησε την εμπιστοσύνη και ώθησε την οικονομία στην ανάκαμψη. Αυτό όχι μόνο κατέστησε αχρείαστες τις όποιες νέες φορολογικές επιβαρύνσεις, αλλά επέτρεψε την προώθηση στοχευμένων φορολογικών ελαφρύνσεων. Καταργήθηκε η έκτακτη φορολογία πάνω στους μισθούς και η φορολογία ακίνητης ιδιοκτησίας. Δόθηκαν φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις σε νέο κεφάλαιο και επιπρόσθετα κίνητρα για επενδύσεις σε καινοτόμες επιχειρήσεις. Προωθήθηκαν ελαφρύνσεις για ανακαινίσεις και ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, για αναδιαρθρώσεις δανείων, για συνεισφορές σε ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία και για προσέλκυση στελεχών ξένων επιχειρήσεων στην Κύπρο. Με την κάθε φορολογική ελάφρυνση τα φορολογικά έσοδα όχι μόνο δεν μειώνονταν, αλλά αντιθέτως αυξάνονταν, επειδή ακριβώς δινόταν ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα, την απασχόληση και τις επενδύσεις. Αυτή την κατεύθυνση πρέπει να ακολουθήσουμε. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι θα ήταν σοφό ή υπεύθυνο να μειωθούν απότομα οι φορολογικοί συντελεστές στη χώρα μας. Εξάλλου, το φορολογικό βάρος στην Κύπρο, παρά την εισαγωγή του ΓεΣΥ, παραμένει κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Επιβάλλεται όμως μια προσεκτική αναδιάταξη του φορολογικού μας συστήματος. Αυτό πρέπει να είναι το επόμενο βήμα στη μετά-κορωνοϊό εποχή. Χωρίς μεγάλη διατάραξη στη συνολική φορολογία, αλλά με κάποιες ίσως ελαφρύνσεις, πρέπει να επιδιωχθεί η απλοποίηση του φορολογικού συστήματος και η καθιέρωση πιο ομοιόμορφων συντελεστών. Επιβάλλεται αύξηση σε κάποιους συντελεστές, όπως για παράδειγμα στην κατανάλωση ενέργειας και μείωση σε άλλους, όπως για παράδειγμα στις φορολογίες και συνεισφορές επί των μισθών. Η στρεβλή φορολογία της λογιζόμενης διανομής κερδών πρέπει να καταργηθεί, με αντίστοιχη προσαρμογή στον εταιρικό φόρο. Ενώ την ίδια ώρα, η συνεχής διεύρυνση της ψηφιακής οικονομίας επιβάλλει την κατάλληλη προσαρμογή του φορολογικού συστήματος. Το φορολογικό μας σύστημα πρέπει να εκσυγχρονιστεί και να απλοποιηθεί. Για να συνεχίσει να αποτελεί εργαλείο ανάπτυξης αλλά και διασφάλισης της κοινωνικής συνοχής.
