ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Για όλα φταίνε οι τράπεζες

Του Χάρη Γεωργιάδη

Του Χάρη Γεωργιάδη

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ευθύνες των τραπεζών, στην πρόσφατη ιστορία της κυπριακής οικονομίας, είναι βαρύτατες. Το παράδοξο, όμως, είναι ότι οι τράπεζες κατηγορούνται για τους λάθος λόγους και στον λάθος χρόνο. Η διολίσθηση του τραπεζικού συστήματος ξεκίνησε δέκα περίπου χρόνια πριν από την κορύφωση της κρίσης του 2013. Στην περίοδο αυτή, ο συνολικός δανεισμός των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων αυξήθηκε από τα €21 δισ. στα €72 δισ. Η πιστωτική επέκταση της τάξης των €50 δισ., σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και σε μια οικονομία του μεγέθους της Κύπρου, είναι άνευ προηγουμένου.

Η διοχέτευση του εύκολου και γρήγορου χρήματος από τις τράπεζες ήταν ένα πάρτι που κανένας δεν ήθελε να χαλάσει. Ουδείς διαμαρτυρήθηκε. Τα δάνεια δίνονταν χωρίς σωστή αξιολόγηση. Ακίνητα έμπαιναν ως εξασφάλιση δύο και τρεις φορές, σε υπερτιμημένες αξίες. Κανείς δεν παρακολουθούσε εάν αυτά τα δάνεια εξυπηρετούνταν ή όχι. Η οικονομία, υποστηριζόμενη από το εύκολο χρήμα, έτρεχε με ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και αυτό ήταν αρκετό. Αυτό που επιβάρυνε ακόμη περισσότερο τη διεθνή αξιοπιστία του τραπεζικού συστήματος και της χώρας, ήταν το γεγονός ότι αυτά τα δάνεια χρηματοδοτούνταν από τη μαζική εισροή ξένων καταθέσεων αμφίβολης προέλευσης. Το κυπριακό τραπεζικό σύστημα είχε μετατραπεί στο πλυντήριο της υφηλίου.Η υπόθεση των καταθέσεων του καθεστώτος Μιλόσεβιτς, για όσους έχουν ξεχάσει, στιγμάτισε ανεπανόρθωτα τη χώρα μας.

Ο διεθνής τραπεζικός κολοσσός της HSBC ωθήθηκε εκείνη την περίοδο στην έξοδο από τη Λαϊκή Τράπεζα, στην οποία κατείχε σημαντικό ποσοστό, για να συνεχιστεί ανεμπόδιστα η καταστροφική πορεία. Ακόμη και μετά τη διεθνή χρηματοοικονομική κρίση του 2008, στη χώρα μας επικρατούσε άρνηση. Τον Δεκέμβριο του 2010, από το βήμα της Βουλής, ο υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης του ΑΚΕΛ, Χαρίλαος Σταυράκης, δήλωνε χαρακτηριστικά τα εξής: «Θα ήθελα ως κυβέρνηση να εκφράσουμε την ευαρέσκεια και ικανοποίησή μας για τη σημαντική συνεισφορά του τραπεζικού τομέα στην πραγματική οικονομία. Ευτυχώς οι τράπεζες μας απέφυγαν τα λάθη άλλων διεθνών τραπεζών, δεν είχαν έκθεση στα ούτω καλούμενα τοξικά προϊόντα και διατηρούν ικανοποιητική επικερδότητα». Λίγους μήνες αργότερα η Κύπρος θα έχανε την πρόσβασή της στις διεθνείς αγορές, μετά από σειρά υποβαθμίσεων, λόγο της μη-βιώσιμης πορείας του τραπεζικού συστήματος και της εξίσου αλόγιστης πορείας των δημοσίων οικονομικών.

Η ανεξέλεγκτη διόγκωση του δανεισμού οδήγησε στη φούσκα των ακινήτων, σε δεκάδες δισεκατομμύρια μη-εξυπηρετούμενων δανείων και στο κούρεμα των καταθέσεων. Οι παλαιοί μέτοχοι των τραπεζών έχασαν, βέβαια, το σύνολο της επένδυσής τους, αλλά αυτό ήταν το ελάχιστο. Η ίδια η χώρα είχε οδηγηθεί στο χείλος του γκρεμού. Σήμερα, το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου λειτουργεί σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο. Η εποπτεία είναι αυστηρή και διεξάγεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οι ξένες καταθέσεις έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο και οι διαδικασίες πρόληψης του ξεπλύματος έχουν ενισχυθεί δραστικά. Οι διαδικασίες παραχώρησης δανείων είναι πολύ πιο αξιόπιστες. Το σύνολο των δανείων έχει περιοριστεί στα €32 δισ., με άλλα €9 δισ. να βρίσκονται στα χέρια μη-τραπεζικών οργανισμών διαχείρισης. Υπήρξε, δηλαδή, σημαντική απομόχλευση. Και όμως, κάποιοι τώρα θυμήθηκαν να μιλήσουν για υπερδανεισμένες επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Τώρα που τα δάνεια μειώθηκαν σχεδόν στο μισό. Τώρα άνοιξαν τα μάτια τους στους κινδύνους του ξεπλύματος. Και τώρα εκφράζονται αμφιβολίες για την επάρκεια του ελέγχου και για τη διαφάνεια. Και την ίδια ώρα, κάποιοι καραδοκούν για να ξεδοντιάσουν και πάλι τους νόμους των εκποιήσεων, για να διαμαρτύρονται αύριο ότι τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν πάρει ξανά την ανιούσα. Φτάνουμε, δηλαδή, σε ένα σημείο που η υποκρισία μετατρέπεται σε ανευθυνότητα. Το τραπεζικό μας σύστημα πολύ απέχει από το τέλειο. Παραμένει δυσκίνητο και γραφειοκρατικό. Απουσιάζει συχνά η κοινή λογική και η ευελιξία στις αποφάσεις των τραπεζών. Δεν θα βελτιωθούν όμως οι τράπεζες ούτε με τις πολιτικές ανευθυνότητες, ούτε με τις δημαγωγικές εξάρσεις. 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
X