Του Χάρη Γεωργιάδη
Η Τουρκία, εισβάλλοντας στην Κύπρο το 1974, πέτυχε ένα fait accompli. Δημιούργησε μια κατάσταση πραγμάτων, η οποία είναι, σε ένα μεγάλο βαθμό, μη αναστρέψιμη και την οποία με περίσκεψη πρέπει να αποτυπώσουμε. Υπάρχουν, όμως, και οι ευνοϊκές πραγματικότητες. Πρέπει και αυτές να τις αποτυπώσουμε με πραγματισμό και αυτοπεποίθηση. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να λάβουμε τις νηφάλιες και ωφέλιμες αποφάσεις που θα διασφαλίσουν τα εθνικά μας συμφέροντα.
Ποιες είναι, πρώτα απ’ όλα, οι οδυνηρές πραγματικότητες που προκάλεσε η εισβολή; Είναι η ύπαρξη διαχωριστικής γραμμής. Με τη δύναμη των όπλων η Τουρκία κατήργησε τον ενιαίο χαρακτήρα της Κύπρου. Το καθεστώς αυτής της διαχωριστικής γραμμής παραμένει μέχρι σήμερα σε εκκρεμότητα. Θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα χαλαρό εσωτερικό όριο δύο ομόσπονδων πολιτειών σε περίπτωση λύσης Ομοσπονδίας ή να αποτελέσει ένα σκληρό σύνορο δύο κρατών, όπως διεκδικεί η τουρκική πλευρά. Στο πλαίσιο μιας συμφωνίας, η διαχωριστική γραμμή θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί, αλλά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κάποιος διαχωρισμός θα συνεχίσει να υπάρχει. Εκτός από τον γεωγραφικό διαχωρισμό προκύπτει και εθνικός διαχωρισμός. Μέχρι το 1974 οι Έλληνες και οι Τούρκοι της Κύπρου ζούσαν ανάμεικτα, σε ολόκληρη την επικράτεια. Ακόμη και οι θύλακες στους οποίους συγκεντρώθηκε μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινότητας μετά το 1964, ήταν γεωγραφικά διασκορπισμένοι. Η βίαιη εκδίωξη του ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου από τις εστίες του και η συγκέντρωση του τουρκικού πληθυσμού στο κατεχόμενο τμήμα, επέβαλε τον εθνικό διαχωρισμό. Ακόμη και σε περίπτωση λύσης Ομοσπονδίας, ο εθνικός διαχωρισμός δεν ανατρέπεται. Απλώς δεν θα είναι τόσο απόλυτος και έντονος όσο είναι σήμερα. Τρίτο δεδομένο είναι αυτό της ύπαρξης μιας δεύτερης διοίκησης, η οποία από το 1974 λειτουργεί στην κατεχόμενη περιοχή. Αυτή η διοίκηση είναι ασφαλώς παράνομη και μη αναγνωρισμένη, αλλά είναι εκεί, διαθέτει δομές, επιβάλλει φόρους, πραγματοποιεί εκλογικές διαδικασίες. Το καθεστώς αυτής της διοίκησης, επίσης, παραμένει σε εκκρεμότητα. Θα μπορούσε να μετατραπεί στην εσωτερική διοίκηση μιας εκ των δύο ομόσπονδων πολιτειών σε περίπτωση συμφωνίας ή θεωρητικά να μετατραπεί σε κανονική κυβέρνηση κράτους σε περίπτωση διεθνούς αναγνώρισης. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κάποια διοίκηση η οποία θα ελέγχεται από την τουρκική κοινότητα, στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, θα συνεχίσει να υπάρχει.
Είναι επίσης γεγονός ότι η πάροδος μισού σχεδόν αιώνα διαχωρισμού έχει εδραιώσει ακόμη περισσότερο τα τετελεσμένα επί του εδάφους. Οι κατεχόμενες περιοχές έχουν εποικιστεί, οι περιουσίες έχουν αναπτυχθεί και οι πρόσφυγες σιγά-σιγά φεύγουν. Είναι σε αυτές τις πραγματικότητες που αναφέρονται συχνά οι τουρκικές ηγεσίες. Υπάρχουν όμως και κάποιες άλλες πραγματικότητες που κατά κανόνα προσπερνούν οι εκπρόσωποι της τουρκικής πλευράς. Πραγματικότητα είναι ότι η «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» συνεχίζει να αντιμετωπίζει τη μη αναγνώριση που αποτελεί την ύψιστη μορφή αποδοκιμασίας εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας. Είναι από κάθε άποψη εξαρτημένη από την Τουρκία, δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει τις δομές μιας σύγχρονης και βιώσιμης οικονομίας και διολισθαίνει μακριά από την Ευρώπη.
Από την άλλη, πραγματικότητα είναι ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος αλλά και κράτος - μέλος της Ε.Ε. Η κρατική κυριαρχία και η ένταξη στην Ε.Ε. έχουν ακυρώσει πολύ σημαντικούς στόχους της Τουρκίας. Ως κράτος έχουμε ασφαλώς τις αδυναμίες και τις υστερήσεις μας, ανάλογες με αυτές που έχουν τα πλείστα σύγχρονα κράτη. Πραγματικότητα, όμως, είναι ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει πετύχει αξιοσημείωτη πολιτική και οικονομική πρόοδο. Είναι μια φιλελεύθερη δημοκρατία, βρίσκεται στην 33η θέση στην παγκόσμια κατάταξη ευημερίας, είναι δηλαδή πολύ κοντά σε κράτη όπως η Ισπανία, η Ιταλία και το Ισραήλ και είναι σε θέση να αναπτύσσει περιφερειακές και διεθνείς συνεργασίες. Η κάθε προσπάθεια χάραξης πολιτικής για το Κυπριακό πρέπει να ξεκινά από τη διαπίστωση αυτών των πραγματικοτήτων. Και των θετικών και των αρνητικών. Πολιτική που αγνοεί τις πραγματικότητες είναι καταδικασμένη να αποτύχει.
