Του Χάρη Γεωργιάδη
Δεν νομίζω να υπάρχει τμήμα ή υπηρεσία του δημοσίου τομέα που να μη διαμαρτύρεται για την υποστελέχωσή του. Κάθε πρόβλημα που προκύπτει αποδίδεται σχεδόν πάντοτε στην υποστελέχωση.
Για παράδειγμα, τα διαχρονικά και διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα δημόσια νοσοκομεία αποδίδονται στην έλλειψη προσωπικού. Βεβαίως, οι μελέτες του ιδίου του Υπουργείου Υγείας καταδεικνύουν ότι, ειδικά σε περιβάλλον ΓΕΣΥ, το πρόβλημα των δημοσίων νοσοκομείων θα είναι το υπεράριθμο προσωπικό και όχι η έλλειψή του. Όταν η αστυνομία αντιμετωπίζει κριτική για τον χειρισμό κάποιου περιστατικού, η απάντηση είναι ότι και αυτή αντιμετωπίζει υποστελέχωση. Ασχέτως εάν σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat έχουμε την πιο πολυάριθμη αστυνομία στην Ε.Ε., σε αναλογία πληθυσμού. Στη δημόσια εκπαίδευση, εάν ο αριθμός των δασκάλων και καθηγητών δεν αυξηθεί κατά μερικές εκατοντάδες κάθε χρόνο, θα ακούσουμε ότι τα σχολεία κινδυνεύουν με κατάρρευση. Όταν το καλοκαίρι του 2016 ξέσπασαν δύο καταστροφικές πυρκαγιές μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο, ήταν η σειρά του Τμήματος Δασών να ζητήσει επιπρόσθετο προσωπικό. Υποστελέχωση ακούμε ότι αντιμετωπίζουν οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, το Κτηματολόγιο, τα Δημόσια Έργα, το Τμήμα Φορολογίας, η Ελεγκτική Υπηρεσία, το Τμήμα Υδάτων, τα Δικαστήρια, το Διπλωματικό Σώμα, η Νομική Υπηρεσία και άλλες. Δεν γνωρίζω να υπάρχει έστω και ένα τμήμα το οποίο να δηλώνει ότι διαθέτει επάρκεια προσωπικού.
Αυτή η τάση για συνεχείς προσλήψεις στο Δημόσιο είναι διαχρονική. Από το 1974 και μετά, το μέγεθος του κυπριακού δημόσιου τομέα αυξανόταν κατά χίλια περίπου άτομα τον χρόνο. Αυτή ήταν η καθαρή ετήσια αύξηση, πέραν της αναπλήρωσης όσων αφυπηρετούσαν. Στις αρχές του 2012 ο αριθμός των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα ξεπερνούσε τις 52 χιλιάδες, ενώ στον ευρύτερο δημόσιο τομέα υπηρετούσαν άλλες 15 περίπου χιλιάδες εργαζόμενοι. Η διόγκωση του μεγέθους, σε συνδυασμό με τις γενικές αυξήσεις που κατά καιρούς αποδίδονταν, τις προσαυξήσεις, την ΑΤΑ και τα παρεμφερή επιδόματα έσπρωχναν το μισθολόγιο συνεχώς προς τα πάνω.
Οι απολαβές προσωπικού στον δημόσιο τομέα, περιλαμβανομένων των κυβερνητικών συντάξεων, από €1,33 δισ. το 2000 είχαν φτάσει στα €2,76 δισ. το 2010 και κορυφώθηκαν στα €2,88 δισ. το 2011. Υπερδιπλασιάστηκαν μέσα σε δέκα χρόνια και συνέβαλαν στον δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Στα χρόνια που ακολούθησαν και κυρίως κατά τη διάρκεια του Μνημονίου, υπήρξε κάποια συγκράτηση. Στο τέλος του 2019, τόσο οι συνολικές απολαβές, όσο και ο αριθμός των εργαζομένων ήταν κάπως πιο κάτω από το υψηλό σημείο του 2012. Χρόνο με τον χρόνο, όμως, οι πιέσεις εντείνονται. Επιβάλλεται συνεπώς προσοχή.
Με κοινή ευθύνη της κυβέρνησης, της Βουλής και των συνδικαλιστικών οργανώσεων πρέπει να διασφαλιστεί η συγκράτηση τόσο στις προσλήψεις, όσο και στις αυξήσεις. Συγκράτηση δεν σημαίνει, ασφαλώς, ότι δεν θα γίνονται καθόλου προσλήψεις ή δεν θα δίνονται καθόλου αυξήσεις. Βεβαίως και πρέπει να προσφέρει το Δημόσιο καλούς μισθούς και βεβαίως υπάρχουν συγκεκριμένες ανάγκες προσωπικού που είναι απόλυτα δικαιολογημένες. Αλλά είναι λάθος να θεωρούμε ότι η απάντηση σε κάθε πρόβλημα είναι οι προσλήψεις. Αλλού είναι τα προβλήματα της δημόσιας υπηρεσίας.
Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η ύπαρξη 30 Δήμων και 400 κοινοτήτων στις ελεύθερες περιοχές δημιουργεί πολυδιάσπαση, αναποτελεσματικότητα και μεγάλες ανάγκες σε προσωπικό. Η απάντηση στα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν μπορεί να είναι ακόμη περισσότερες προσλήψεις αλλά η προώθηση, επιτέλους, της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με εκτεταμένες συγχωνεύσεις Δήμων και Κοινοτήτων, προκειμένου να αποκτήσουν μέγεθος, συνέργειες και αποτελεσματικότητα. Επιβάλλεται επίσης η προώθηση των νομοσχεδίων για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, που θα βελτιώσουν τις διαδικασίες πρόσληψης, αξιολόγησης και ανέλιξης του προσωπικού. Και πρέπει οπωσδήποτε με ταχύτητα να εφαρμοστεί το πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού, που είναι τελικά η κίνηση που θα αλλάξει και θα εκσυγχρονίσει τον δημόσιο τομέα. Με λίγα λόγια, αυτό που χρειαζόμαστε στον δημόσιο τομέα δεν είναι τόσο προσλήψεις, όσο μεταρρυθμίσεις και επένδυση στην τεχνολογία.
