Του Χάρη Γεωργιάδη
Τα πολιτικά κόμματα της κεντροδεξιάς κυριάρχησαν στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή τις τελευταίες δεκαετίες. Αντιμετωπίζουν όμως σήμερα τη σοβαρότερη τους ίσως πρόκληση, η οποία προέρχεται από δυνάμεις του λαϊκισμού και του ακραίου εθνικισμού. Σε μεγάλα και μικρά κράτη της ΕΕ, η κεντροδεξιά ήταν αυτή που κυβέρνησε για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε εναλλαγή συνήθως με τη σοσιαλδημοκρατία και συνέβαλε καθοριστικάστη διεύρυνση των ατομικών ελευθεριών, στον προσδιορισμό του σύγχρονου ρόλου του κράτους και στη διαμόρφωση της σύγχρονης οικονομικής αρχιτεκτονικής. Υπήρξε ο βασικός πυλώνας για την εδραίωση της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Η ευρωπαϊκή κεντροδεξιά ήταν ξεκάθαρα ταγμένη υπέρ της ελεύθερης οικονομίας και των ανοικτών αγορών. Την ίδια ώρα πρότασσε εξίσου έντονα την ανάγκη της κοινωνικής συνοχής και της εθνικής ασφάλειας. Για την κεντροδεξιά, η ελεύθερη αγορά και το ισχυρό κράτος υπήρξαν στόχοι παράλληλοι. Η κεντροδεξιά είχε πάντοτε εθνικό προσανατολισμό, αλλά υπήρξε ταυτόχρονα η κινητήριος δύναμη πίσω από την οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Ρομπέρ Σουμάν, ο Ζαν Μονέ, ο Κόνραντ Αντενάουερ, ο Ζισκάρ Ντ’ Εστέν, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Χέλμουτ Κολ, ο Γλαύκος Κληρίδης, υπήρξαν όλοι ηγέτες της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς.Πάνω σε αυτές τις βάσεις κτίστηκε η εκλογική επιτυχία αυτών των ανοικτών, πολυσυλλεκτικών και πολυφωνικών κομμάτων.
Την τελευταία δεκαετία όμως, τα κεντροδεξιά κόμματα αντιμετωπίζουν έντονες πιέσεις, όχι τόσο από την παραδοσιακή αριστερά ή από τη σοσιαλδημοκρατία, αλλά από νεοφανείς λαϊκίστικες και εθνικιστικές δυνάμεις. Το υπόβαθρο για την άνοδο αυτών των δυνάμεων προσφέρθηκε από τη διεθνή οικονομική κρίση. Κάτω από τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί, ήταν συνήθως στα κόμματα της κεντροδεξιάς που στράφηκαν οι ψηφοφόροι. Αυτά ανέλαβαν το βάρος της προσπάθειας για την ανάκαμψη των οικονομιών. Όμως, η διάρκεια και το βάθος των οικονομικών δυσχερειών άφησαν πληγές και έδωσαν την ευκαιρία σε αυτές τις ανομοιογενείς δυνάμεις να αναδειχθούν, όχι τόσο ως εναλλακτική πρόταση εξουσίας, αλλά ως επιλογή διαμαρτυρίας.
Εξάλλου, αυτά τα κόμματα, το AfD στη Γερμανία, η Λεπέν στη Γαλλία, το Κίνημα Πέντε Αστέρων στην Ιταλία και άλλα, ποτέ δεν παρουσίασαν ολοκληρωμένη και συγκροτημένη πολιτική πρόταση αλλά ένα μείγμα εύηχων και απλοϊκών συνθημάτων. Επιπρόσθετο έρεισμα βρίσκουν αυτές οι δυνάμεις λόγω της έξαρσης των μεταναστευτικών ροών. Η απουσία αξιόπιστης πολιτικής πρότασης δε σημαίνει, βέβαια, ότι δεν μπορούν αυτές οι δυνάμεις να βρεθούν στην εξουσία η να επηρεάσουν καθοριστικά την πορεία μια χώρας. Καταδεικνύει όμως τους κινδύνους και τα αδιέξοδα που μπορεί να προκύψουν εάν η πρόκληση του λαϊκισμού και του εθνικισμού δεν αντιμετωπιστεί. Το Brexitαποτελεί ηχηρή προειδοποίηση. Το αποκορύφωμα όμως υπήρξε η ανάδειξη του Ντόναλτ Τράμπ στην ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών. Να σημειωθεί ότι ο Τραμπ δεν αντιπαρατάχθηκε με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Το άλωσε εκ των έσω. Αντί του ελευθέρου εμπορίου, που αποτελούσε σημαία των Ρεπουμπλικάνων, ο Τραμπ προωθεί τον προστατευτισμό. Αντί της ισχυρής εμπλοκής στις διεθνείς υποθέσεις και της συνεργασίας με τους συμμάχους, προωθεί τον απομονωτισμό. Αντί να παρουσιάζεται ως πρόεδρος όλων των Αμερικανών, λειτουργεί με τρόπο έντονα διχαστικό. Για την ώρα, η ευρωπαϊκή κεντροδεξιά δείχνει να έχει αντιστάσεις. Αλλά δεν πρέπει καθόλου να υποτιμήσει την πρόκληση του ανεύθυνου λαϊκισμού και του ακραίου εθνικισμού. Πρέπει αντιθέτως να χαράξει στρατηγική για μια δυναμική πολιτική αντεπίθεση. Χωρίς να αφήνει ακάλυπτο έδαφος που θα αξιοποιούν οι λαϊκιστές και οι εθνικιστές, ούτε όμως με τρόπο θα απωθεί τους μετριοπαθείς.
Με ξεκάθαρη τοποθέτηση στα θέματα της ασφάλειας, της προστασίας των συνόρων και της μετανάστευσης. Με ένα νέο αφήγημα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Χωρίς καθόλου να διαγράφεται η εθνική ταυτότητα. Με προτάσεις και σχέδιο για την ανάπτυξη, τις ευκαιρίες και την κοινωνική συνοχή. Με καθαρή θέση υπέρ της ελεύθερης αγοράς και του ισχυρού κράτους. Σε αυτή την προσπάθεια ο Δημοκρατικός Συναγερμός θα είναι συμμέτοχος και πρωταγωνιστής.
