ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η ενοχοποίηση της κοινωνίας

Του ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Είναι γνωστό ότι είθισται να θεωρείται πως οι νίκες έχουν συνήθως πολλούς πατέρες, ενώ οι ήττες είναι πάντα ορφανές. Αυτή η προσέγγιση είναι συμβατή με πολλές πτυχές της ιδιωτικής και της δημόσιας ζωής, αλλά γίνεται εντονότερα αντιληπτή μέσα από την παρατήρηση του χώρου της δημόσιας πολιτικής. Ειδικότερα, όταν η άσκηση της πολιτικής επικεντρώνεται στη διαχείριση της εξουσίας, η διεκδίκηση της πατρότητας των επιτυχιών σε αντιδιαστολή με την απεμπόληση της ευθύνης των αποτυχιών, αποτελεί μια συνήθη πρακτική των μάχιμων πολιτικών. Παρόλο που είναι προφανείς και κατανοητοί οι λόγοι για τους οποίους αναπτύσσεται αυτή η πρακτική, ενίοτε εξελίσσεται μια παραδοξότητα που θα έπρεπε να εκθέτει αρνητικά τους φορείς της, αλλά σπανίως επισημαίνεται με σαφήνεια ευθέως: Η παραδοξότητα συνίσταται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η ηγεσία προσπαθεί να ενοχοποιήσει την κοινωνία, προτάσσοντας ότι οι πολίτες διαθέτουν τόσο εκτενείς ανεπάρκειες που τους καθιστούν προβληματικούς διοικούμενους, οι οποίοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υψηλές προσδοκίες που καθορίζονται από τους φερόμενους ως χαρισματικούς διοικούντες πολιτικούς. Και αυτή η παραδοξότητα της «ενοχοποιημένης κοινωνίας» γίνεται μεγαλύτερη όταν οι πολίτες την υιοθετούν και αυτομαστιγώνονται, θεωρώντας ότι είναι όντως κατώτεροι των περιστάσεων, ενώ μεγιστοποιείται όταν οι πολίτες διχάζονται, παρασυρόμενοι προς την κατεύθυνση του κοινωνικού αυτοματισμού, στοχοποιώντας κατηγορίες συμπολιτών τους ως ενόχους για τα κακώς έχοντα, που στην πραγματικότητα αποτελούν απότοκο των εκφάνσεων της ανεπάρκειας των εκάστοτε κυβερνώντων. 

Η πρόκληση της αποτελεσματικής πολιτικής διαχείρισης της πανδημίας του COVID-19 αποτελεί ένα χαρακτηριστικό σύγχρονο πεδίο όπου η ενοχοποίηση της κοινωνίας καθίσταται η εύκολη λύση για κυβερνήσεις που αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις ευθύνες που τους αναλογούν. Προφανώς η διεθνώς πρωτόγνωρη κατάσταση της πανδημίας επέτρεπε σε πρώτη φάση τον καταλογισμό πολλών ελαφρυντικών για λάθη και παραλείψεις, όμως η πάροδος του χρόνου καθιστά την επανάληψη των λαθών και των παραλείψεων λιγότερο αποδεκτή και ανεκτή, και περισσότερο κατακριτέα και καταδικαστέα. Έτσι, οι ευθύνες για τις όποιες επαναλαμβανόμενες κυβερνητικές αστοχίες και ανεπάρκειες, επιδιώκεται να μετατοπιστούν προς την κοινωνία συλλογικά, προς κοινωνικές ομάδες αποσπασματικά και προς τους πολίτες ατομικά: Κατά βάση ενοχοποιούνται οι πολίτες, οι κοινωνικές ομάδες και η κοινωνία επειδή φαίνεται ότι δεν πιστεύουν και δεν εφαρμόζουν στον επιθυμητό βαθμό τα υγειονομικά μέτρα διαφόρων ειδών που ανακοινώνονται από τις κυβερνήσεις. Όμως η αρμοδιότητα της πολιτικής ηγεσίας που διαχειρίζεται την πολιτική εξουσία, δεν περιορίζεται στην απλή ανακοίνωση υγειονομικών μέτρων, αλλά επεκτείνεται στην επιλογή μέτρων που να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα, πρακτικά εφαρμόσιμα και ανθεκτικά στην βάσανο της κοινής λογικής, στην ορθολογική και αποτελεσματική επεξήγηση των μέτρων προς την κοινωνία, και στην άσκηση ουσιαστικής αστυνόμευσης για την εφαρμογή των μέτρων. Και όταν αυτά τα μέτρα δεν εφαρμόζονται επαρκώς οι παραβάτες πρέπει να τιμωρούνται επειδή παρανομούν, όμως η ευρύτερη ευθύνη δεν είναι συλλογικά κοινωνική αλλά συγκεκριμένα πολιτική έναντι εκείνων που τα αποφάσισαν θεωρητικά και απέτυχαν να τα εφαρμόσουν πρακτικά.

Εν ολίγοις, η άσκηση της δημόσιας πολιτικής είναι προφανώς πολύ πιο εύκολη και πολύ πιο ευχάριστη σε περιόδους ομαλότητας και ευημερίας παρά σε περιόδους κρίσης και ανωμαλίας. Όμως το μέγεθος της επιτυχίας και η έκταση της αποτυχίας συναρτώνται με την αποτελεσματική διαχείριση των καταστάσεων που εκφεύγουν από την πολιτική ραστώνη της καθημερινής ρουτίνας. Και παρόλο που το παιχνίδι της αλληλοεπίρριψης ευθυνών είναι παλιό και γνώριμο μεταξύ των πολιτικών, είναι επιεικώς λανθασμένη η επίρριψη ευθυνών προς την πλευρά των πολιτών. Εξάλλου στη δημοκρατία κρίνουν οι πολίτες τους πολιτικούς και όχι οι πολιτικοί τους πολίτες. Σε αυτό το πλαίσιο, οι πολίτες μπορούν να κρίνουν τους πολιτικούς ακόμα και ως ανεπαρκείς ή ως διεφθαρμένους, όμως δεν μπορούν οι πολιτικοί να κρίνουν τους πολίτες σαν βλαμμένους ή σαν ψεκασμένους.

 

 

 

Επιστολές: Τελευταία Ενημέρωση

X