Στις 15 Ιανουαρίου 2021 το Ανώτατο Δικαστήριο της Αγγλίας εξέδωσε την πολυαναμενόμενη απόφαση στην υπόθεση FCA v Arch and Others. Παρέχεται εδώ η τελική και αναγκαία διασαφήνιση ορισμένων ασφαλιστηρίων διακοπής εργασιών (Business Interruption), προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο ένα σημαντικό βαθμό σιγουριάς σε επιχειρήσεις που έχουν υποστεί τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας.
Η απόφαση είναι το αποτέλεσμα πρωτοβουλίας της Αγγλικής Αρχής Χρηματοπιστωτικής Δεοντολογίας(FCA) που ζήτησε, τον Ιούνιο του 2020, την συμβολή του πρωτόδικου Δικαστηρίου στην ερμηνεία συγκεκριμένων ασφαλιστηρίων διακοπής εργασιών. Η πρωτόδικη απόφαση εφεσιβλήθηκε και λόγω της εξαιρετικότητας των περιστάσεων έγινε απευθείας παραπομπή στο Ανώτατο Δικαστήριο. Το Ανώτατο Δικαστήριο παρόλο που δεν ακολούθησε πλήρως το σκεπτικό του πρωτόδικου Δικαστηρίου, κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα, δηλαδή, ότι στα λεκτικά τα οποία μελέτησε παρέχεται κάλυψη για διακοπή εργασιών εξαιτίας του κορωνοϊού. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι η δικαστική απόφαση σε αυτή την πιλοτική υπόθεση είναι δεσμευτική για τις 8 ασφαλιστικές εταιρείες που αποτελούν το πάνελ των αντιδίκων. Παράλληλα η απόφαση δρα ως αξιόπιστο καθοδηγητικό εργαλείο για την ασφαλιστική βιομηχανία γενικότερα.
Τα ασφαλιστήρια διακοπής εργασιών ενεργοποιούνται συνήθως από υλική ζημιά ή καταστροφή στο ασφαλισμένο υποστατικό. Ανταποκρίνονται στην απώλεια μικτού κέρδους και την πληρωμή πρόσθετων εξόδων, είτε λόγω πλήρους αναστολής εργασιών είτε λόγω παρεμβάσεων στην ομαλή διεξαγωγή εργασιών της επιχείρησης. Το Ανώτατο Δικαστήριο, στην σχετική υπόθεση ασχολήθηκε με συγκεκριμένα ασφαλιστήρια που παρέχουν κάλυψη για διακοπή εργασιών ένεκα μη υλικής ζημιάς. Η συγκεκριμένη κάλυψη προσφέρεται είτε στο κύριο μέρος της ασφαλιστικής συμφωνίας ήταν επέκταση του ασφαλιστηρίου, δηλαδή ως επιπρόσθετη κάλυψη. Νοείται πάντοτε ότι η ανταπόκριση οποιουδήποτε ασφαλιστηρίου εξαρτάται από τους συγκεκριμένους όρους που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ ασφαλιστικής εταιρείας και ασφαλισμένου, καθώς επίσης και από τις ιδιάζουσες περιστάσεις που περιβάλλουν την κάθε περίπτωση
Τα είδη λεκτικών που μελέτησε το δικαστήριο μπορούν να χωριστούν σε τρεις βασικές κατηγορίες: 1 «Γνωστοποιήσιμη Ασθένεια», 2 «Παρεμπόδιση Πρόσβασης /Αδυναμία χρήσης Χωρίς Ζημιά» και 3 «Υβριδικές (σύνθετες) καλύψεις». Η πρώτη κατηγορία «Γνωστοποιήσιμη Ασθένεια» (Notifiable Disease) αφορά γενικότερα κάλυψη διακοπής εργασιών στο ασφαλισμένο υποστατικό λόγω εκδήλωσης «γνωστοποιήσιμης ασθένειας», ή, εντός προκαθορισμένης ακτίνας από τις εγκαταστάσεις του εν λόγω υποστατικού π.χ. 1 μιλίου, 25 μιλίων κτλ. Η Covid 19 κηρύχθηκε ως γνωστοποιήσιμη ασθένεια στις 5 Μαρτίου 2020 στην Αγγλία (στην Κύπρο κηρύχθηκε ως επικίνδυνη μολυσματική ασθένεια με το Διάταγμα ΚΔΠ 74/2020 στις 21 Φεβρουαρίου 2020). Η δεύτερη κατηγορία αφορά συγκεκριμένα λεκτικά όπου προσφέρεται κάλυψη από «Παρεμπόδιση Πρόσβασης / Αδυναμία χρήσης Χωρίς Ζημιά» (Prevention of access/ Inability to use Cover). Τα συστατικά στοιχεία της κάλυψης απαρτίζονται κυρίως, από την παρεμπόδιση/απαγόρευση πρόσβασης στα υποστατικά της επιχείρησης και την διακοπή ή απώλεια εργασιών που προκύπτει.
Πρόσβαση στα υποστατικά περιορίζεται κατόπιν έκδοσης οδηγιών και επιβολής μέτρων από αρμόδιες αρχές. Αρμόδιες Αρχές είναι κατά κανόνα συγκεκριμένοι θεσμικοί φορείς (π.χ. Υπουργείο Υγείας, Αστυνομία κ.ά.) των οποίων οι οδηγίες έχουν νομική ισχύ. Για σκοπούς ενεργοποίησης της κάλυψης, το Ανώτατο εξέφρασε την άποψη ότι η παρεμπόδιση, θα μπορούσε να επέλθει και από οδηγίες επιτακτικής φύσεως. Δόθηκε ως παράδειγμα το διάγγελμα, της 20ής Μαρτίου 2020, του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον. Το περιεχόμενο του διαγγέλματος και το αξίωμα του κ. Τζόνσον, καθιστούσαν οποιαδήποτε οδηγία επιτακτική διότι εύλογα θα ανέμενε κανείς ότι οι πολίτες θα εκλάμβαναν πως έχρηζε άμεσης υπακοής και συμμόρφωσης, παρά την απουσία της νομικής ισχύος από τις οδηγίες που δόθηκαν. Το Δικαστήριο όμως απέφυγε τον σχολιασμό σχετικά με την κάθε ανακοίνωση ή το κάθε διάγγελμα. Αυτές οι απόψεις του δικαστηρίου είναι σημαντικές γιατί προσφέρουν εύφορο έδαφος για την πιθανή διεύρυνση της περιόδου που χρησιμοποιείται για σκοπούς ποσοτικοποίησης της διακοπής εργασιών. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε επίσης ότι για να ισχύει η παρεμπόδιση δεν χρειάζεται να υπάρξει ολοκληρωτική παύση ή απώλεια εργασιών. Το ασφαλιστήριο μπορεί να ανταποκρίνεται και σε περιπτώσεις όπου ο ασφαλισμένος αδυνατεί να χρησιμοποιήσει τις εγκαταστάσεις για ένα διακριτό μέρος (discretepart) των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της επιχείρησης του ή, ακόμη και εκεί όπου ο ασφαλισμένος αδυνατεί να χρησιμοποιήσει ένα διακριτό μέρος των εγκαταστάσεων για τις επαγγελματικές δραστηριότητες της εν λόγω επιχείρησης. Παραδείγματος χάριν, ένα εστιατόριο που κατόπιν διατάγματος έχει κλείσει για το κοινό αλλά εξακολουθεί να παρέχει υπηρεσίες διανομής φαγητού κατ’ οίκον ή και παραλαβής από το κατάστημα. Βάση της απόφασης, ο εστιάτορας σε τέτοια περίπτωση, δύναται να απαιτήσει αποζημίωση για την μείωση εργασιών που προέρχεται από το μέρος του εστιατορίου που παραμένει κλειστό.
Οι «Υβριδικές (σύνθετες) καλύψεις» (hybridcovers), όπως καταδεικνύεται από το όνομά τους, συνδυάζουν χαρακτηριστικά και από τις δύο προαναφερθείσες κατηγορίες επεκτάσεων, δηλαδή, «Γνωστοποιήσιμη Ασθένεια» και «Παρεμπόδιση Πρόσβασης»/«Αδυναμία χρήσης». Όμως, πρέπει να πληρούνται όλα τα συστατικά στοιχεία προτού ανταποκριθεί το ασφαλιστήριο. Σημαντικό και συνάμα θετικό στοιχείο για τους ασφαλισμένους είναι ότι το Ανώτατο Δικαστήριο αντιτάχθηκε στην παλαιότερη απόφαση Orient Express Hotels v Generali χαρακτηρίζοντας την ως εσφαλμένο προηγούμενο. Στην υπόθεση αυτή η ασφαλιστική εταιρεία απέρριψε την απαίτηση του ξενοδοχείου για αποζημίωση απώλειας κερδών προβάλλοντας το επιχείρημα «ζημιά στην ευρύτερη περιοχή», δηλαδή, ότι ακόμη και αν η επιχείρηση ήταν σε κατάσταση να συνεχίσει τη λειτουργία της, ούτως ή άλλως δεν θα είχε πελάτες λόγω των καταστροφών που προκλήθηκαν από τους τυφώνες Ρίτα και Κατρίνα στην περιοχή γενικότερα. Η τοποθέτηση αυτή του δικαστηρίου φαίνεται να αποτρέπει τη χρήση του πιο πάνω επιχειρήματος προς απόρριψη απαίτησης ασφαλισμένου σε σενάριο Covid. Εν κατακλείδι, η απόφαση αυτή κατοχυρώνει σε μεγάλο βαθμό την θέση των ασφαλισμένων. Καλό θα ήταν οι ασφαλισμένοι να αναλογιστούν τις ιδιάζουσες τους περιστάσεις και να δουν πώς επηρεάζονται από αυτή την απόφαση. Επίσης, θα ήταν σώφρον και χρήσιμο να εξετάσουν τα υφιστάμενά τους λεκτικά για τις καλύψεις που έχουν αγοράσει.
Ο κ. Αργυρός Χατζηβασιλείου είναι νομικός
