Οι σκηνές από περασμένες εποχές που εκτυλίχθηκαν στο Καπιτώλιο θύμισαν κάτι από σκηνές σε κράτη-μπανάνα. Τέσσερεις νεκροί, ζήτω η ΜΑGA (Make America Great again) «αγώνας για τον Τραμπ», «αυτή είναι η Βουλή μας».
Το ζήτημα, βέβαια, δεν είναι ο κλόουν. Αυτός θα σβήσει σύντομα και στις 20 Ιανουαρίου θα γίνει αντικείμενο του παρελθόντος. Το ζήτημα είναι πώς ένας λαός που ψήφισε Ομπάμα, ψήφισε και Τραμπ. Για δύο μήνες μιλούσε για νοθεία. Αποδείξεις μηδέν. Το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε το τελικό, εκλογικό αποτέλεσμα, συνεπώς κάθε νοήμων άνθρωπος θα έλεγε ότι «εδώ τελειώνει η πλάκα». Παρά ταύτα ο Τραμπ υποκίνησε ομάδες «αγανακτισμένων» που θεωρούν ότι οι εκλογές αδίκησαν τον «θεό» τους, και γι’ αυτό έπρεπε να ακυρωθούν. Η ηγεσία των Ρεπουμπλικανών έχει βαρύτατες ευθύνες, γιατί ανέχθηκε και στήριξε μια απίστευτη φιγούρα για να διεκδικήσει ξανά το χρίσμα του υποψηφίου για την προεδρία των ΗΠΑ.
Σε διάφορες χώρες το αλλόκοτο και το ανορθολογικό έχουν το απάνω χέρι. Ο Τραμπ, χωρίς τις επιπτώσεις από την πανδημία του κορωνοϊού, πιθανόν να νικούσε ξανά. Ο Μ. Τζόνσον θυμήθηκε ότι πέρασε από τη «σκλαβιά» της Ε.Ε. στην «ελευθερία» από την 1 Ιανουαρίου 2021-μια ελευθερία που αμφισβήτησαν ο πατέρας και ο αδελφός του! Ο Μπολσονάρο δήλωσε παρών: «η Βραζιλία χρεοκόπησε. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα!». Ο Ν. Αναστασιάδης μέσα από αποκαλυπτικές δηλώσεις του αρχιεπισκόπου Κύπρου επιδιώκει λύση από «δύο κράτη», αλλά στη νήσο δεν κουνιέται φύλλο.
Ενδεικτικά τέσσερεις «εκπρόσωποι» του αλλόκοτου οδηγούν τις εξελίξεις μπρος-πίσω: η αδίστακτη δημαγωγία (Τζόνσον), ο χαρισματικός τσαρλατανισμός (Τραμπ), ο κυνισμός της αδιαφορίας (Μπολσονάρο), η χειραγώγηση της κοινής γνώμης, ώστε η συνεχής αναφορά στην «τουρκική αδιαλλαξία» να γίνει το εργαλείο για να τη συναντήσει (Αναστασιάδης).
Οι διάφοροι «εκπρόσωποι» αξιοποιούν τις τεχνολογικές μεταβολές και τις παγκόσμιες ανακατατάξεις: όπως οι επιπτώσεις ή οι ανισότητες που προκύπτουν από την αρρύθμιστη παγκοσμιοποίηση. Όπως η απώλεια θέσεων εργασίας. Όπως η μεταφορά τεχνογνωσίας στις τίγρεις της Ασίας. Όπως οι επιπτώσεις από το μεταναστευτικό.
Οι δυσκολίες, οι κίνδυνοι, ο φόβος από το άγνωστο ανοίγουν δρόμους σε «μάγους» που εμπορεύονται το φόβο και «δεσμεύονται» για εύκολες λύσεις απέναντι σε πραγματικούς και φανταστικούς κινδύνους. Για παράδειγμα το τείχος ανάμεσα στο Μεξικό και τις ΗΠΑ που θα παρεμπόδιζε την παράνομη μετανάστευση, πέρασε από το αμερικάνικο εκλογικό σώμα γιατί το (απροσδιόριστο σε δισ.) κόστος θα το πλήρωνε η άλλη πλευρά, το Μεξικό!
Η Κύπρος έχει πρωταγωνιστική συμμετοχή στον κόσμο του αλλόκοτου με «βουτιά» στις δοξασίες που διακινεί η ανορθολογική παράταξη στη νήσο- G5, Covid19 ως ψευδοϊός, αντιεμβολιαστικό «κίνημα», καταστροφή κεραιών, εκδηλώσεις με εντυπωσιακή συμμετοχή, διαμαρτυρία έξω από το Sigma, φανατισμός και πεποιθήσεις. Διάσημοι ιερείς όπως ο Παΐσιος, ο Νεόφυτος, ή βατοπεδινοί μοναχοί ή μονές έχουν μεγάλη διείσδυση σε τμήματα της ε/κ κοινωνίας, ασκώντας σημαντική επιρροή σε τμήματα της «αθέατης πλευράς» της κοινωνίας μας. Οι «λύσεις» που προτείνουν είναι εύκολες και δογματικές: δεν πάμε καλά γιατί θέλει να μας ελέγξει ο Μπιλ Γκέιτς. Δεν πάμε καλά γιατί μάς ψεκάζουν οι Εγγλέζοι από τις βάσεις τους. Δεν βρέχει γιατί δεν ακολουθούμε τους κανόνες των «αγίων αδελφών». Φαντασιακές απαντήσεις σε ευρέως διαδεδομένες ασυναρτησίες. Η «παράταξη» της ανορθολογικής σκέψης έχει κατασκευάσει «αναντικατάστατες» απαντήσεις, διαθέτει θράσος και φανατικά αφοσιωμένους φίλους!
Ο ανορθολογισμός ανθεί σε κοινωνίες και σε πολιτικές ελίτ που δεν έχουν εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους, που στερούνται της ικανότητας να οργανώνουν μια προσπάθεια, να πείθουν με τα επιχειρήματά τους, να κερδίζουν κοινωνικές και διεθνείς συμμαχίες και έτσι να προωθούν έναν στόχο. Δεν είναι τυχαίο πως οι δυνάμεις του ανορθολογισμού εμπορεύονται τον φόβο, καθώς η ισχύς τους βρίσκεται στην περιχαράκωση που παρέχει το κυπριακό εθνικολαϊκιστικό πεδίο.
Μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης πιστεύει ότι όλα μπορούν να λυθούν με βάση μια «ανωτέραν παρέμβαση», ή με συντονισμένες θεωρίες που αφορούν μυθεύματα γύρω από τον τεμαχισμό της Τουρκίας σε δύο ή τρεις Τουρκίες, πάντα με «ξανθές» παρεμβάσεις. Ωστόσο, ο πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος «ψέκασε» ελαφρώς τους μύθους. Αποφάσισε πως η τουρκική κυβέρνηση μετέτρεψε τη μουσειακή Αγία Σοφία σε τζαμί ως «θεϊκή τιμωρία γιατί ο πατριάρχης Βαρθολομαίος αναγνώρισε το αυτοκέφαλο της Ουκρανικής εκκλησίας»! (8/1/21)
Η φανατική σκέψη ενισχύει την εσωστρέφεια και δημιουργεί πολίτες που πιστεύουν ότι έχουν πλήρεις απαντήσεις για όλα. Πιστεύουν ότι κάθε συζήτηση είναι μάταιη, καθώς κατέχοντας το αλάθητο το μόνο που «χρειάζεται» είναι να φωνάζεις δυνατά τη μια και μόνη σου αλήθεια.
Έτσι, βήμα, βήμα πείσαμε τους εαυτούς μας ότι η στασιμότητα ταυτίζεται με την πρόοδο, η περιχαράκωση με την ανυποχώρητη στάση και η πολιτική της κρυφής ατζέντας με την «εθνική υπερηφάνεια». Τα κλασικά «προϊόντα» της εθνικολαϊκιστικής ρητορείας: πολίτες δέσμιοι της εθνικής περιχαράκωσης, κλεισμένοι στο κέλυφός τους, καχύποπτοι και φοβικοί απέναντι στα μεγάλα ζητήματα που διαθέτουν υπερεθνικά χαρακτηριστικά. Η κοινότητά μας «καρτερεί μέραν νύχταν να φυσήσ’ ένας αέρας» αλλά αυτός δεν μάς κάνει το χατίρι να φυσήσει, έχει άλλην άποψη. Ίσως γιατί «δεν υπάρχει ούριος άνεμος για πλοίο που δεν γνωρίζει τον προορισμό του».
Η επικράτηση του ορθολογισμού και ο περιορισμός της επιρροής της φανατικής σκέψης αφορά επιχειρήματα, πειθώ, προσπάθειες στον χώρο της δημόσιας σφαίρας της κοινωνίας μας. Η επικράτησή του συνιστά την αναγκαία προϋπόθεση για να αλλάξουμε την ποιότητα της εξέλιξής μας. Το καμπανάκι που ήχησε στο Καπιτώλιο αφορά όλους τους ενεργούς πολίτες. Έχουν, πράγματι, πιο πολλά να σκεφτούν και να δημιουργήσουν από ό,τι επιβάλλεται κάθε τέσσερα χρόνια στην κάλπη...
