Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται ένα σημαντικό κύμα μεταρρυθμίσεων διεθνώς στον τομέα υπηρεσιών που επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τους λεγόμενους φορολογικούς παραδείσους και τα κέντρα παροχής υπηρεσιών όπως είναι η Κύπρος.
Οι πρωτοβουλίες αυτές έχουν τελικό αποδέκτη τα εθνικά κοινοβούλια και αφετηρία διάφορες υψηλού επιπέδου αποφάσεις και ενέργειες μεγάλων διεθνών οργανισμών και σωμάτων όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το φόρουμ του ΟΟΣΑ για τη Διαφάνεια και την Ανταλλαγή Πληροφοριών, τους λεγόμενους G20, την Ευρωπαϊκή Επιτροπής κ.λπ.
Εκ των κυριότερων ζητημάτων που προωθούνται προς αντιμετώπιση στο πλαίσιο αυτό είναι η αποφυγή της φοροδιαφυγής, του αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού αλλά και της κατάχρησης σχετικών ρητρών συμφωνιών αποφυγής διπλής φορολόγησης και των σχετικών Ευρωπαϊκών Οδηγιών, μέσω της προώθησης ενός πλέγματος αποτρεπτικών μέτρων αλλά και της εδραίωσης του θεσμού της υπόστασης («substance»). Παράλληλα διατρανώνεται ο θεσμός της αυτόματης ανταλλαγής πληροφορικών στο πλαίσιο του σχεδιασμού διεθνών συναλλαγών.
Στο πλαίσιο του νέου περιβάλλοντος που διαμορφώνεται, καθίσταται ανέφικτο να ιδρύονται πλέον εταιρείες χωρίς τον αναγκαίο βαθμό υπόστασης (substance), δηλαδή εταιρείες που δεν έχουν πραγματικούς διευθυντές καταρτισμένους και σε θέση να ασκούν πραγματική διοίκηση και έλεγχο επί των επιχειρήσεων, χωρίς την οποιαδήποτε λειτουργική και επιχειρησιακή υποδομή (infrastructure) και άνευ οποιουδήποτε γνήσιου οικονομικού και επιχειρηματικού λόγου ύπαρξης πέρα από την επίτευξη του όποιου φορολογικού πλεονεκτήματος.
Στο πλαίσιο αυτό, η Κύπρος έχει επιδείξει αξιοσημείωτο ζήλο και αφοσίωση όσον αφορά την θέσπιση εθνικής νομοθεσίας για την υιοθέτηση των μεταρρυθμίσεων αυτών.
Συγκεκριμένα, η Κύπρος πρόσφατα υιοθέτησε το κοινό πρότυπο αναφοράς (common reporting standard), που από το τρέχον έτος προβλέπει την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών που αφορούν φορολογούμενους άλλων συμμετεχουσών χωρών, με την Κύπρο να είναι μεταξύ των πρώτων που το υιοθέτησαν (early adopters).
Επιπλέον, έχουν εισαχθεί στην κυπριακή έννομη τάξη νέα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής με σκοπό την εφαρμογή των αυξημένων απαιτήσεων της τελευταίας Οδηγίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις μητρικές και θυγατρικές εταιρείες (New EU Parent Subsidiary Directive) που σχετίζονται άμεσα και με το θέμα της υπόστασης (substance).
Παράλληλα, η Κύπρος έχει διανύσει σημαντικό δρόμο στο πλαίσιο της σταδιακής θέσπισης των διεξοδικών μέτρων, δράσεων και ασφαλιστικών δικλίδων της πρωτοβουλίας του ΟΟΣΑ για την καταπολέμησης της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και μετατόπισης των κερδών εταιρειών, του γνωστού πλέον ως BEPS (Base Erosion and Profits Shifting).
Για παράδειγμα, η Κύπρος έχει ήδη εισαγάγει διατάξεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής ώστε να μη διατίθεται η οποιαδήποτε φορολογική ανακούφιση (relief) όταν παρατηρείται η σύσταση και χρήση τεχνητών δομών (artificial structures) που ιδρύονται χωρίς γνήσιο οικονομικό σκοπό, όπως και η διασυνοριακή χρήση υβριδικών χρηματοοικονομικών μεσών (hybrid instruments) που δεν έχουν άλλη στόχευση από την επίτευξη διπλής μη-φορολόγησης.
Επιπλέον, η Κύπρος έχει εκσυγχρονίσει ουσιαστικά το καθεστώς του γνωστού πλέον «Intellectual Property Box» αναφορικά με την παροχή φορολογικών κινήτρων σε κυπριακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη συγκεκριμένων μορφών πνευματικής ιδιοκτησίας. Το νέο καθεστώς είναι πλήρως ευθυγραμμισμένο με την Δράση 5 του σχεδίου δράσης BEPS που εισάγει την προσέγγιση της αιτιώδους συνάφειας (modified nexus approach) στο πλαίσιο αυτό. Το νέο καθεστώς, όπως θεσπίστηκε στην Κύπρο, διατηρεί την ελκυστική έκπτωση της τάξης του 80% από τα σχετικά φορολογητέα εισοδήματα, κάτι που διατίθετο και στο πλαίσιο του προηγούμενου καθεστώτος που καταργήθηκε στις 30 Ιουνίου 2016. Η έκπτωση πλέον διατίθεται στο πλαίσιο μιας στενότερα ορισμένης κατηγορίας περιουσιακών στοιχείων πνευματικής ιδιοκτησίας που περιλαμβάνουν κυρίως λογισμικά συστήματα (software) και διπλώματα ευρεσιτεχνίας (patents).
Τέλος, στις 30 Δεκεμβρίου 2016, στο πλαίσιο ενίσχυσης της φορολογικής διαφάνειας εντός της δικαιοδοσίας της, η Κύπρος προχώρησε στην έκδοση Διατάγματος σχετικά με την υποβολή εκθέσεων ανά χώρα (Country by Country Reporting). Το Διάταγμα αυτό ενσωματώνει στην κυπριακή φορολογική έννομη τάξη τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2011/16/ΕΕ (όπως έχει τροποποιηθεί), αναφορικά με το πρότυπο για την υποχρεωτική και αυτόματη ανταλλαγή σε ετήσια βάση Εκθέσεων ανά χώρα στον τομέα της φορολογίας. Η τροποποίηση συμβαδίζει με τις συστάσεις της Δράσης 13 του Σχεδίου Δράσης κατά της «Διάβρωσης της Φορολογικής Βάσης και της Μεταφοράς Κερδών» που προαναφέρθηκε.
Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται η Κύπρος αφουγκράζεται ήδη τις διεθνείς τάσεις και συνεχίζει να βρίσκεται στην προμετωπίδα των αξιόλογων χρηματοοικονομικών κέντρων.
Η θέσπιση επιπρόσθετων σημαντικών φορολογικών κινήτρων, όπως ο θεσμός του «non domiciled» φορολογικού κατοίκου Κύπρου αλλά και της νοητής έκπτωση τόκου (notional interest deduction) έχουν ήδη αποτιμηθεί θετικά από αξιόλογους επενδυτές που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν την Κύπρο για την εγκαθίδρυση του διοικητικού κέντρου επιχειρήσεων (headquarters) των ομίλων τους στο νησί. Αυτό μπορεί να συνδυαστεί με τους στρατηγικούς τους σχεδιασμούς για διείσδυση σε νέες αγορές αφού έτσι μπορεί να αξιοποιηθεί και η σημαντική γεωγραφική θέση της Κύπρου. Τα κίνητρα αυτά συνδράμουν επίσης στην προσέλκυση πολύτιμου ανθρωπίνου δυναμικού για την στελέχωση επιχειρήσεων στην Κύπρο με σκοπό παράλληλα την ενίσχυση της διοικητικής αλλά και επιχειρησιακής υπόστασης (substance) αυτών των επιχειρήσεων στην Κύπρο.
Όπως όλα δείχνουν, το νέο επιχειρηματικό περιβάλλον στην Κύπρο θα βασίζεται στην πλήρη συμμόρφωση του νησιού με τις διεθνείς τάσεις, εξελίξεις και κανονισμούς και πρέπει να εστιάζεται στην ποιότητα με την προσέλκυση πελατών υψηλού επιπέδου που επιθυμούν να αξιοποιήσουν ένα ευρύτερο πλέγμα υποδομών και πλεονεκτημάτων στο νησί. Αυτή είναι μια καλοδεχούμενη προοπτική που μακροπρόθεσμα αναμένεται να επιφέρει σοβαρά οφέλη σε πολλαπλά επίπεδα τόσο για την Κύπρο όσο και τους επενδυτές που συνεχίζουν να εμπιστεύονται το νησί.
Οι κκ. Ηλίας Α. Νεοκλέους και Φίλιππος Θ. Αριστοτέλους είναι συνέταιροι, δικηγόροι στην Ανδρέας Νεοκλέους & Σια ΔΕΠΕ.
