Του Γενικού Γραμματέα ΚΕΒΕ κ. Μάριου Τσιακκή
Επτά μήνες εφαρμογής του ΓεΣΥ, είναι αρκετοί για να προβούμε σε μια πρώτη ανασκόπηση της πορείας εφαρμογής του, να εντοπίσουμε τα προβλήματα και να προτείνουμε τις λύσεις που ενδείκνυνται να υιοθετηθούν για εξάλειψή τους.
Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι διαψεύστηκαν όσοι δαιμονοποιούσαν το ΓεΣΥ και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να το σκοτώσουν πριν ξεκινήσει. Επικαλούμενοι μελέτες και αναλύσεις που έκαναν, επιχειρηματολογούσαν μεταξύ άλλων ότι δεν ήταν αρκετός ο προϋπολογισμός, ότι ήταν χαμηλές οι αμοιβές των γιατρών, ότι δεν θα είχε την στήριξη της ιατρικής κοινότητας και των υπόλοιπων πάροχων υγείας και ότι θα οδηγούσε σε διάλυση το υφιστάμενο σύστημα υγείας, σε μια προσπάθεια να εκφοβίσουν τον κόσμο και όσους υποστήριζαν την εισαγωγή του ΓεΣΥ.
Η κοινωνία φυσικά δεν τους έλαβε υπόψη και αγνοώντας την κινδυνολογία που ανέπτυσσαν αγκάλιασε το ΓεΣΥ. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι από τους πρώτους 4 μήνες λειτουργίας του η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών αλλά και των πάροχων υγείας, συμμετέχουν ήδη στο ΓεΣΥ.
Ποια είναι όμως τα δεδομένα σήμερα, γύρω από το ΓεΣΥ;
(α) Το σύστημα, παρά την πολυπλοκότητα, το εύρος των υπηρεσιών που παρέχει και το μέγεθος του εγχειρήματος, λειτούργησε ομαλά με πολύ λιγότερα προβλήματα από αυτά που θα ανέμενε κάποιος, για μια τέτοιου μεγέθους μεταρρύθμιση.
(β) Μέσα από το σύστημα, διεφάνει ότι χιλιάδες συμπολίτες μας, που προηγουμένως δεν είχαν τη δυνατότητα, μπόρεσαν να εξυπηρετηθούν και να απολαύσουν το βασικότερο αγαθό που δικαιούται να απολαμβάνει ο κάθε άνθρωπος, την πρόσβαση σε υπηρεσίες Υγείας.
(γ) Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με αρκετούς συμπολίτες μας οι οποίοι ανέβαλλαν επισκέψεις σε γιατρούς και την διενέργεια εξετάσεων, εν’ αναμονή εφαρμογής του ΓεΣΥ.
(δ) Τα πιο πάνω συνέβαλαν αρκετά στο να έχουμε αυξημένους όγκους ιατρικών πράξεων στο πρώτο επτάμηνο λειτουργίας του ΓεΣΥ.
(ε) Όλο και περισσότεροι γιατροί, προσωπικοί και ειδικοί, εγγράφονται στο ΓεΣΥ, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλέον πληθώρα επιλογών και ειδικοτήτων για τους ασθενείς. Αυτό οδηγεί στην σταδιακή αποσυμφόρηση των γιατρών με αποτέλεσμα την ταχύτερη και ποιοτικότερη εξυπηρέτηση των ασθενών.
(στ) Το ίδιο συμβαίνει και με τους άλλους πάροχους υπηρεσιών υγείας αφού οι αριθμοί τους αυξάνονται συνεχώς.
(ζ) Το κόστος των φαρμάκων για τους πολίτες μειώθηκε σημαντικά με αποτέλεσμα να σταματήσει και το φαινόμενο αγοράς φαρμάκων από τα κατεχόμενα ή το εξωτερικό, προς όφελος των ντόπιων προμηθευτών αλλά και της οικονομίας γενικότερα.
(η) Έχουν αποσυμφορηθεί σημαντικά τα κρατικά νοσηλευτήρια, αφού μεγάλος όγκος περιστατικών, με βάση την αρχιτεκτονική του συστήματος για ελεύθερη επιλογή του ιατρού από τους ασθενείς, εξυπηρετούνται τώρα από τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κύκλου εργασιών στον ιδιωτικό τομέα.
(θ) Το κόστος εξετάσεων, αναλύσεων και άλλων ιατρικών πράξεων για τον κάθε δικαιούχο έχει μειωθεί σημαντικά, βελτιώνοντας αισθητά τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Θα ήταν φυσικά ουτοπία αλλά και προσπάθεια ωραιοποίησης του ΓεΣΥ αν δεν αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν και προβλήματα στην λειτουργία του. Τα προβλήματα αυτά προκύπτουν κυρίως για τρεις λόγους:
1. Λόγω κάποιων αδυναμιών στον αρχικό σχεδιασμό του Συστήματος
2. Λόγω μη ικανοποιητικής συμμετοχής και συνεργασίας της ιατρικής κοινότητας στο στάδιο προετοιμασίας αλλά και στα πρώτα στάδια λειτουργίας του ΓεΣΥ.
3. Λόγω της κουλτούρας και της συμπεριφοράς των ιδίων των δικαιούχων/ασθενών αλλά και μερίδας των πάροχων υπηρεσιών υγείας.
Είναι αναμενόμενο όταν σχεδιάζεις μια τόσο μεγάλη μεταρρύθμιση, ότι κάποιοι από τους σχεδιασμούς που φαίνεται ότι λειτουργούν στη θεωρία, να μην λειτουργούν το ίδιο αποτελεσματικά και στην πράξη, ιδιαίτερα όταν παρεμβαίνει και ο ανθρώπινος παράγοντας. Έτσι το σύστημα, βρέθηκε αντιμέτωπο τόσο με σχεδιαστικά όσο και με λειτουργικά προβλήματα. Η επιτυχία του εγχειρήματος ωστόσο, κρίθηκε στο ότι οι αδυναμίες αυτές, δεν ήταν τέτοιου μεγέθους ώστε να καταρρεύσει το σύστημα. Σε αυτό βοήθησε και το λογισμικό που υποστηρίζει το ΓεΣΥ το οποίο αναβαθμίζεται συνεχώς.
Ο δεύτερος παράγοντας που επηρέασε την ομαλότερη εφαρμογή του ΓεΣΥ ήταν η απροθυμία, κυρίως της ιατρικής κοινότητας, να συνεργαστεί για να εντοπιστούν και να καταγραφούν οι πιθανές εστίες δημιουργίας καταχρήσεων ώστε να αναπτυχθούν έγκαιρα οι σωστοί μηχανισμοί ελέγχου και αποτροπής τους. Αυτή τη στιγμή σημαντικός αριθμός γιατρών συνεργάζεται στενά με τον ΟΑΥ στην ετοιμασία πρωτοκόλλων, στην διαμόρφωση των αναγκαίων κατευθυντήριων οδηγιών και γενικά στην εξεύρεση των σωστών μηχανισμών για προστασία των ιδίων των γιατρών, των ασθενών και του συστήματος από την διενέργεια αχρείαστων παραπεμπτικών και εξετάσεων.
Ο τρίτος και βασικότερος παράγοντας που επηρεάζει την ομαλή λειτουργία και κατ’ επέκταση την ίδια την βιωσιμότητα του ΓεΣΥ, αφορά την συμπεριφορά εμάς των ιδίων, των δικαιούχων του συστήματος. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε όλοι, ότι αν δεν σεβαστούμε το ΓεΣΥ και αν δεν το προστατεύσουμε, θα αποτύχει. Κανένα σύστημα, όσο εύρωστο οικονομικά και αν είναι, μπορεί να αντέξει την αδικαιολόγητη και υπερβολική χρήση από τους δικαιούχους. Θα πρέπει λοιπόν όλοι να χρησιμοποιούμε το σύστημα όταν πραγματικά το χρειαζόμαστε και στον βαθμό που το χρειαζόμαστε. Αυτή η νοοτροπία που αναπτύχθηκε στους πρώτους επτά μήνες, όπου αρκετοί απαιτούν από τους γιατρούς, προσωπικούς ή ειδικούς, αχρείαστες εξετάσεις ή φάρμακα πρέπει να σταματήσει. Πρέπει όλοι να εμπιστευθούμε τον Προσωπικό μας Ιατρό, ο οποίος γνωρίζει και έχει την ευθύνη να μας περιθάλψει σωστά και να τον αφήσουμε να κάνει σωστά την δουλειά του. Αυτός θα αποφασίσει εάν απαιτείται να μας δει κάποιος ειδικός γιατρός, ή αν πρέπει να υποβληθούμε σε κάποιες πρόσθετες εξετάσεις.
Στην ίδια λογική όμως, θα πρέπει και οι ίδιοι οι γιατροί να εξασκούν σωστά το επάγγελμά τους και να αρνούνται να υποκύπτουν σε παράλογα αιτήματα των ασθενών, φοβούμενοι ότι θα τους χάσουν από πελάτες.
Προς αυτή την κατεύθυνση, πρέπει και ο ΟΑΥ να αναπτύξει αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου και καταστολής αυτών των συμπεριφορών, σε συνεργασία με την ιατρική κοινότητα, για διασφάλιση της παροχής των αναγκαίων ποιοτικών υπηρεσιών υγείας. Οι μηχανισμοί αυτοί πρέπει να σταματούν όσους προσπαθούν να καταχραστούν το σύστημα, είτε είναι ασθενείς είτε πάροχοι υπηρεσιών υγείας.
Πολύ σημαντικό ρόλο στην επιτυχία του ΓεΣΥ διαδραματίζει και η σωστή αυτονόμηση των Κρατικών Νοσηλευτηρίων. Είναι μια διαδικασία που πρέπει να ολοκληρωθεί το ταχύτερο δυνατό, τόσο για το καλό των ιδίων των νοσηλευτηρίων όσο και των ασθενών. Είναι ωστόσο μια διαδικασία που ενώ επηρεάζει την καλύτερη εφαρμογή του ΓεΣΥ, δεν εξαρτάται από τον ΟΑΥ πως θα εξελιχθεί. Ευελπιστούμε ότι οι εργαζόμενοι στα κρατικά νοσηλευτήρια θα αντιληφθούν τα οφέλη από μια σωστή αναδιοργάνωση τους και ότι θα συνεργαστούν εποικοδομητικά με τον ΟΚΥπΥ για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ) στήριξε από την αρχή και συνεχίζει να στηρίζει το ΓεΣΥ γιατί πιστεύει τόσο στην χρησιμότητα όσο και στην αναγκαιότητά του. Ο σχεδιασμός είναι σωστός, επιδέχεται όμως αλλαγών και αναβαθμίσεων. Αυτές πρέπει να γίνουν σταδιακά και με προσοχή, σε συνεννόηση με την ιατρική κοινότητα και όλους τους άμεσα επηρεαζόμενους, χωρίς να διαφοροποιείται η βασική αρχιτεκτονική του συστήματος. Το ΚΕΒΕ με την σοβαρότητα και την υπευθυνότητα που διαχρονικά συμπεριφέρεται, θα συμβάλει θετικά στην μετεξέλιξη του ΓεΣΥ, μέσα από την ενεργό συμμετοχή του στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΑΥ. Επιδίωξή μας είναι ένα αποτελεσματικό ΓεΣΥ που θα προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες υγείας με ένα λογικό και προσιτό κόστος για όλους τους πολίτες.
