Γιατρός δεν είμαι. Ούτε και ειδήμονας σε θέματα λοιμώξεων. Θα ήθελα, όμως, να μοιραστώ κάποιους προβληματισμούς, όσον αφορά στην ευρύτερη στρατηγική μας για τη διαχείριση της κρίσης που πλήττει τη χώρα μας. Θεωρώ ότι σε σύγκριση με τις πλείστες χώρες που επίσης βρίσκονται αντιμέτωπες με τον κορωνοϊό, η Κύπρος διαθέτει δύο πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα: Το μικρό μέγεθος της χώρας και το μικρό μέγεθος του πληθυσμού (πέριξ του ενός εκατομμυρίου). Οι δύο αυτοί παράγοντες είναι καταλυτικής σημασίας, ειδικότερα μετά τη λήψη της απόφασης για διενέργεια μοριακών εξετάσεων ανίχνευσης του ιού από ιδιωτικά κλινικά εργαστήρια. Αναμφίβολα, πρόκειται για μια κίνηση που διευρύνει τις δυνατότητές μας.
Ωστόσο, ο τρόπος που φαίνεται να έχει επιλεγεί για να εφαρμοστεί, μάλλον μας αποστερεί τη δυνατότητα να πετύχουμε περισσότερα. Και εξηγώ γιατί. Θεωρώ ότι είναι λάθος οι εξετάσεις των ιδιωτικών εργαστηρίων, να αφεθούν να γίνονται στη βάση της ατομικής πρωτοβουλίας ή στη βάση του υφιστάμενου Πρωτοκόλλου της Επιδημιολογικής Μονάδας του Υπουργείου Υγείας, το οποίο απλώς θα παραπέμπει εκεί ύποπτα κρούσματα. Οι εξετάσεις αυτές θα πρέπει να καταστούν υποχρεωτικές για όλους τους πολίτες, στη βάση ενός συγκεκριμένου προγράμματος δειγματοληπτικών αναλύσεων με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Στην Κύπρο λειτουργούν σήμερα γύρω στα 130 ιδιωτικά εργαστήρια. Εφόσον διασφαλιστεί ο ορθός και έγκυρος τρόπος λήψης και ανάλυσης των δειγμάτων, το Υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με το Αρχείο Πληθυσμού, θα πρέπει να ξεκινήσουν να καλούν τους πολίτες να προσέλθουν για αιμοληψία. Σταδιακά και σε κατηγορίες. Η έκταση της χώρας είναι τόσο μικρή, που ακόμη και ο τελευταίος πολίτης αυτού του τόπου, απέχει λιγότερο από μία ώρα από ένα εγκεκριμένο ιδιωτικό εργαστήριο.
Η κλήση των πολιτών θα μπορούσε να γίνεται στη βάση των κριτηρίων προτεραιότητας που οι αρχές θεωρούν ως εξαιρετικά σημαντικές για την αντιμετώπιση του ιού, όπως, ηλικία, ευπαθείς ομάδες, επαγγελματίες κρίσιμων ειδικοτήτων, κ.ο.κ. Το δε κόστος της ανάλυσης θα μπορούσε να διαιρεθεί στα τρία, έτσι ώστε το 1/3 να το επωμισθούν οι πολίτες, το 1/3 το κράτος και το 1/3 να παραχωρηθεί ως ειδική έκπτωση από μέρους των εργαστηρίων προς το κράτος. Εννοείται ότι στο πλαίσιο ενός τέτοιου σχεδιασμού, θα πρέπει επίσης να αναληφθούν ταχύτατα και άλλες πρωτοβουλίες από μέρους του κράτους, όπως η λειτουργία κινητών μονάδων εργαστηριακών αναλύσεων και η αγορά έγκυρων τεστ γρήγορης ανίχνευσης του ιού. Είναι ζωτικής σημασίας η εφαρμογή αυτού του μέτρου να εξελίσσεται παράλληλα με την εφαρμογή των μέτρων για κατ’ οίκον περιορισμό. Να αποτελεί δηλαδή τον δεύτερο άξονα της στρατηγικής μας. Λόγω ακριβώς του μικρού μεγέθους του πληθυσμού μας είναι απόλυτα εφικτός ο στόχος να μπορέσει η Κύπρος, μέσω της αιμοληψίας όλων των πολιτών, σε διάστημα ενός μηνός, να αλλάξει πλήρως «τους όρους του παιχνιδιού».
Αντί δηλαδή να αφιερώνεται στην ιχνηλάτηση των κρουσμάτων, να επιτύχει τη γρήγορη αποκάλυψή τους. Πιθανότατα, η διαδικασία αυτή να πρέπει να επαναληφθεί και τον επόμενο μήνα, έτσι ώστε να υπάρξει και ένα δεύτερο «φιλτράρισμα» της δημόσιας υγείας και έγκαιρος εντοπισμός πιθανών νέων κρουσμάτων. Κατά προσέγγιση, το κόστος εφαρμογής μιας τέτοιας πρότασης μπορεί –υπό προϋποθέσεις– να κυμανθεί κάτω των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Αναφέρομαι στο κόστος, διότι δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι μέχρι στιγμής το κράτος έχει δαπανήσει πέραν του ενός δισ. για στήριξη και καταπολέμηση των επιπτώσεων του κορωνοϊού. Μέχρι πότε όμως το κράτος θα μπορεί να ρίχνει χρήμα στην οικονομία για την αντιμετώπιση του ιού; Μέχρι πότε οι επιχειρήσεις θα παραμένουν κλειστές και κυρίως, μέχρι πότε οι πολίτες θα αντέχουν εσώκλειστοι, 24 ώρες το 24ώρο; Αυτό το οποίο λέω είναι ότι ο σχεδιασμός μας μέχρι στιγμής είναι κυρίως παθητικός. Ο ιός χτυπάει πρώτος και εμείς ακολουθούμε.
Είναι η ώρα να περάσουμε από την «αμυντική αντίληψη και διάταξη» σε μια πιο επιθετική δράση και ευρύτερο επανασχεδιασμό της στρατηγικής αντιμετώπισης της κρίσης. Θα πρέπει, δηλαδή, όλα όσα κάνουμε, είτε ως κράτος, είτε ως πολίτες, να αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής (δημόσια υγεία, δημόσια διοίκηση, οικονομία) που να μας δίδουν τη δυνατότητα να πάρουμε τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης και να έχουμε σαφή στόχο και προσανατολισμό. Ένας συντεταγμένος τρόπος αιμοληψίας από ολόκληρο τον πληθυσμό και γρήγορου εντοπισμού των κρουσμάτων, ταυτόχρονα με την εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων, θα μας δώσει τη δυνατότητα να κερδίσουμε πολύτιμο χρόνο, να εμποδίσουμε τυχόν κατάρρευση του συστήματος υγείας και κατά προέκταση, να σώσουμε ανθρώπινες ζωές. Μέχρι σήμερα, θεωρούσαμε ότι το μικρό μέγεθος της Κύπρου και το μικρό μέγεθος του πληθυσμού της, αποτελούν σημαντικά μειονεκτήματα στη διεθνή αρένα. Στην παρούσα κρίση, αυτά τα δύο μειονεκτήματα μπορούν να αποτελέσουν τα πιο ισχυρά πλεονεκτήματά μας για να νικήσουμε τον ιό. Ας τα αξιοποιήσουμε.
