Κατά τη διάρκεια της ενταξιακής μας πορείας και με τη βοήθεια της Ε.Ε. η κυπριακή κυβέρνηση ξεκίνησε τις προσπάθειες για τη σύσταση μιας πολιτικής διαχείρισης των οικιακών και άλλων αποβλήτων. Το θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων ήταν θέμα που έπρεπε κανονικά να αναλάβει η τότε Υπηρεσία Περιβάλλοντος, αλλά αντί να γίνει αυτό, την ευθύνη ανάλαβε το Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο τότε σύστησε τον λεγόμενο Τομέα Αποβλήτων. Παρά το ότι υπήρχαν πολλά επιτυχημένα συστήματα διαχείρισης αποβλήτων σε άλλες χώρες και παρά τις προειδοποιήσεις όλων των ειδικών, το Υπουργείο Εσωτερικών επέμενε να προωθεί τις μεγάλες μονάδες διαχείρισης κατασκευάζοντας δύο, μία στην Κόσιη και μία στο Πεντάκωμο.
Και όλα αυτά παρά τις πρόνοιες των ευρωπαϊκών Οδηγιών, 31/1999 και 98/2008 που προωθούν τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων, την ιεράρχηση της διαχείρισης αποβλήτων, τη χωριστή συλλογή κ.λπ. Γνωρίζουμε όλοι τις μετέπειτα εξελίξεις, τις καταδίκες, παραιτήσεις και φυλακίσεις αλλά μας έμειναν οι μονάδες και γενικά μείναμε πολύ πίσω στη διαχείριση των αποβλήτων.
Το άρθρο 11 της Οδηγίας 98/2008 αναφέρει ξεκάθαρους στόχους όσον αφορά την ανακύκλωση εφόσον καθορίζει ότι ο στόχος για την ανακύκλωση του χαρτιού, μετάλλου πλαστικού και του γυαλιού πρέπει να είναι στο 50%. Τίθεται, επίσης, ο στόχος για την ανακύκλωση του 70% των αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις.
Παράλληλα, με βάση το άρθρο 5 της Οδηγίας 1999/31 τέθηκε ξεκάθαρος στόχος για την Κυπριακή Δημοκρατία μέχρι το 2016 να επεξεργάζεται το 65% των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων. Δυστυχώς, δεν έχουμε πετύχει κανέναν από τους πιο πάνω στόχους και είναι σίγουρο ότι μελλοντικά η Ε.Ε. θα μας δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα όπως πάθαμε και με το κλείσιμο των χωματερών. Για ορισμένα απόβλητα έχουμε επιλέξει την εφαρμογή της «Ευθύνης Παραγωγού», το οποίο απλώς σημαίνει ότι όσοι βάζουν μια σειρά από προϊόντα στην αγορά έχουν την ευθύνη της ανακύκλωσης των ιδίων των προϊόντων ή της συσκευασίας τους.
Έτσι δημιουργήθηκε η μη κερδοσκοπική εταιρεία Electrocyclosis από τους εισαγωγείς ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών για την ανακύκλωση των παλιών συσκευών. Από τους εισαγωγείς μπαταριών η εταιρεία ΑΦΗΣ που ανάλαβε την ανακύκλωσή τους.
Εισαγωγείς και παραγωγοί συσκευασμένων καταναλωτικών προϊόντων δημιούργησαν τη γνωστή Green Dot για την ανακύκλωση συσκευασιών.
Εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο περιμένουμε τη νεοσύστατη εταιρεία να αναλάβει δράση ανακύκλωσης του χαρτιού, βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων κ.λπ.
Τα προβλήματα με τη λειτουργία των πιο πάνω διαφέρουν ανάλογα με το υλικό. Για να λειτουργούν σωστά οι πιο πάνω οργανισμοί θα πρέπει να συμμετέχουν όλοι όσοι είναι υπόχρεοι με βάση τον νόμο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα υπάρχει με την Green Dot όπου υπάρχει ακόμη ένας πολύ μεγάλος αριθμός εταιρειών που ενώ βάζουν προϊόντα στην αγορά δεν πληρώνουν για τη συλλογή και την ανακύκλωση των συσκευασιών τους.
Είναι πολύ εύκολο να εντοπιστούν και θα έπρεπε η κυβέρνηση να τους κυνηγήσει.
Όσον αφορά όμως τα απόβλητα συσκευασιών θα έπρεπε επίσης να γίνονται συνεχώς ενημερωτικές εκπομπές, εκστρατείες κ.λπ. για να πληροφορείται το κοινό για το ποιες συσκευασίες ανακυκλώνονται, πώς θα συμμετέχουν κοκ. Αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης είναι ότι περίπου το 50% των υλικών που στέλνουν οι πολίτες στην ανακύκλωση δεν έπρεπε να μπουν στον κάδο ανακύκλωσης. Χρειάζεται, επίσης, να γίνει εκστρατεία και ανάμεσα στους εγχώριους παραγωγούς για να χρησιμοποιούν συσκευασίες που ανακυκλώνονται. Άλλα υλικά για τα οποία υπάρχει νομοθεσία αλλά έχει αποτύχει οικτρά η ανακύκλωσή τους είναι η ανακύκλωση ελαστικών και τα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις. Ένα άλλο σοβαρό θέμα που για διάφορους λόγους βρίσκεται στα κυβερνητικά συρτάρια εδώ και δέκα χρόνια και δεν προχωρεί είναι η ανακύκλωση φαρμάκων. Ένα πλεονέκτημα που πολλοί δεν έχουν αντιληφθεί είναι ότι με μια απλή νομοθεσία δημιουργούνται πολλές μόνιμες θέσεις εργασίας εφόσον όλα αυτά για να δουλέψουν χρειάζονται προσωπικό όλων των βαθμίδων. Ίσως το πιο επιτυχημένο σύστημα να είναι αυτό της ανακύκλωσης αυτοκινήτων. Με μια απλή νομοθεσία, δημιουργήθηκαν οι μονάδες, πολλές μόνιμες θέσεις εργασίας και καθάρισε ο τόπος από τις χιλιάδες πεταμένα αυτοκίνητα που είχαμε πριν.
Ο κ. Χαράλαμπος Θεοπέμπτου είναι πρόεδρος και βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών.
