ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η πέμπτη διχοτόμηση (Μέρος Α΄)

*Του δρος ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΑΒΡΑΑΜ

Το φάντασμα της διχοτόμησης το οποίο αποτελούσε το αντίπαλο δέος της Ένωσης και την αιχμή του δόρατος της πολιτικής αντίδρασης των τουρκοκυπρίων αλλά και της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, πλανιέται πάνω από την Κύπρο εδώ και πολλές δεκαετίες. Ανάλογα με τις ιστορικοπολιτικές συνθήκες χωρίς να αλλάζει την ουσία και τον χαρακτήρα του, αποκτούσε ιδιαίτερη φυσιογνωμία και πραγματοποιούσε νικηφόρα την επέλασή του, διαιρώντας τον λαό και το έδαφος αυτού του δύσμοιρου τόπου.

Κάνοντας μια αναδρομή στη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου και του κυπριακού κράτους, θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε κάποιους σημαντικούς ιστορικούς σταθμούς, που ο καθένας τους εξυπηρετούσε στο έπακρο την ιδέα και τον στόχο της διχοτόμησης. Στα πλαίσια αυτού και του επόμενου άρθρου, θα προσπαθήσω να παρουσιάσω συνοπτικά τα πέντε ιστορικά στάδια της διχοτόμησης τα οποία είναι: α) η εθνοσυνδικαλιστική, εθνοεργατική διχοτόμηση τη δεκαετία του 40, β) η εθνοδημοτική διχοτόμηση τη δεκαετία του 50, γ) η εθνοθεσμική διχοτόμηση τη δεκαετία του 60, δ) η εθνοεδαφική, εθνογεωγραφική διχοτόμηση τη δεκαετία του 70 και ε) η εθνοκρατική διχοτόμηση που από την εποχή της παράνομης δημιουργίας της «ΤΔΒΚ» το 1983 επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από την Κύπρο και που αν επικρατήσει με τη λύση των δύο κρατών θα αποτελεί κατά τη γνώμη μου την πιο μαύρη σελίδα στη σύνολη ιστορία της Κύπρου, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα για την ολοκληρωτική τουρκοποίησή της.

Με τη βρετανική κατοχή της Κύπρου (1878) δημιουργούνται νέα δεδομένα με εναλλαγή του κυριαρχικού ρόλου και της θέσης των δύο βασικών κοινοτήτων της νήσου. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα αναβαθμίζεται πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά, ενώ η τουρκοκυπριακή υποβαθμίζεται και κινδυνεύει να καταστεί και πολιτική μειονότητα. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα επηρεασμένη από τη Μεγάλη Ιδέα και τον αλυτρωτισμό διεκδικεί την Ένωση με την Ελλάδα, ενώ η τουρκοκυπριακή αμύνεται, εμμένοντας στη διατήρηση του αποικιακού στάτους κβο και στη συνεργασία με τους Βρετανούς. Στην περίπτωση δε φυγής τους διεκδικεί ή την επιστροφή της Κύπρου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και αργότερα στην Τουρκία επικαλούμενη σχετικές συμφωνίες, ή τη διχοτόμηση.

Είναι λοιπόν εμφανές ότι οι πολιτικές ηγεσίες των δύο κοινοτήτων της Κύπρου, προσκολλημένες στις «Μητέρες Πατρίδες», είχαν εξαρχής διαφορετικές εθνοϊδεολογικές αφετηρίες και διαφορετικούς εθνοπολιτικούς στόχους που απέκλειαν τον κοινόν αγώνα ενάντια στους βρετανούς αποικιοκράτες. Η διχοτομική κρίση πέρα από τις κατά καιρούς διαφορές των πολιτικών ελίτ των δύο κοινοτήτων στο Νομοθετικό Συμβούλιο(1882- 1931) αρχίζει να παίρνει την ολοκληρωμένη μορφή της όταν ο εθνοκεντρισμός ως ιδεολογία και πολιτική της κυρίαρχης σε όλους τους τομείς Εκκλησίας και της ανερχόμενης αστικής τάξης διαπερνά όλες τις κοινωνικές τάξεις και όλα τα οργανωμένα σύνολα και φορείς συμπεριλαμβανομένων του συνδικαλιστικού κινήματος και του πολιτικού κόμματος της Αριστεράς, του ΑΚΕΛ (1941).

Αυτό γίνεται τη δεκαετία του 40, όταν το ΑΚΕΛ αποδέχεται την πολιτική της Ένωσης, διαχωρίζοντας τη θέση του από την πολιτική του ΚΚΚ το οποίο από την ίδρυσή του (1926) τασσόταν υπέρ του κοινού αγώνα ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων για ανεξαρτησία και ενσωμάτωση της Κύπρου στη Σοσιαλιστική Βαλκανική Ομοσπονδία, θέση που προωθούσε η Κομμουνιστική Διεθνής (Κομιντέρν). Η υιοθέτηση και η μαχητική διεκδίκηση της Ένωσης από το ΑΚΕΛ και συνακόλουθα από την ΠΕΟ (1944), μέλη της οποίας ήταν και χιλιάδες τουρκοκύπριοι, ανάγκασε πολλούς από αυτούς υπό την πίεση και των τουρκοκυπριακών εθνικιστικών οργανώσεων, να αποστασιοποιηθούν από τις ελληνοκυπριακές εργατικές συντεχνίες για καθαρά πολιτικούς λόγους και να ενταχθούν στις νεοδημιουργηθείσες τουρκοκυπριακές. Αυτή, υπήρξε κατά τη γνώμη μου η πρώτη διχοτόμηση στην Κύπρο, η εθνοσυνδικαλιστική και εθνοεργατική διχοτόμηση, η οποία έχει τεράστια ιστορική, πολιτική και ιδεολογική σημασία, αφού το έθνος υπερίσχυσε της τάξης και ο εθνικισμός υπερίσχυσε του διεθνισμού που αποτελούσε αναπόσπαστο στοιχείο της ιδεολογίας της Αριστεράς.

Αν και οι απεργίες και οι εργατικές διεκδικήσεις δεν έχασαν τον ταξικό τους χαρακτήρα και συνέχισαν να πραγματοποιούνται από κοινού, εντούτοις η εθνοτική διχοτόμηση των εργαζομένων και των συντεχνιών άφησε το αρνητικό της στίγμα, τόσο στην ιστορία του εργατικού κινήματος, όσο και στην ιστορία της Κύπρου ως κοινής πατρίδας ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Η δεκαετία του 50 υπήρξε αναμφίβολα η πιο πολύπλοκη αφού ο αγώνας για την Ένωση και ο αγώνας για τη Διχοτόμηση κορυφώθηκαν και είχαν ως αναπόφευκτη κατάληξη : α) την εθνοτική βία και την ένοπλη σύγκρουση των κοινοτήτων το 1958 και β) την πολιτική και συνταγματική ήττα της Ένωσης και της Διχοτόμησης το 1959, με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου και τη λύση της Ανεξαρτησίας. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι η εθνοτική βία του 1958 άφησε στην ιστορία τη δεύτερη διχοτόμηση, την εθνοδημοτική διχοτόμηση, με τη διαίρεση των πόλεων, των δήμων και των κατοίκων επί του εδάφους. Οι δήμοι κατά τη βρετανική κυριαρχία ελέγχονταν αποκλειστικά από τους ελληνοκύπριους αφού το εκλογικό σύστημα για την τοπική αυτοδιοίκηση εδραζόταν στην αρχή της πλειοψηφίας και στο σύστημα «ένας πολίτης, μία ψήφος». Κατά συνέπεια κανείς τουρκοκύπριος δεν μπορούσε να κατέχει τη θέση του Δημάρχου και Αντιδημάρχου.

Οι τουρκοκύπριοι διεκδικούσαν από τους βρετανούς την πολιτική ισότητα στα Δημοτικά Συμβούλια, ακόμη και την εκ περιτροπής δημαρχία. Όταν φουντώνει ο αντιαποικιακός αγώνας και οι Δήμαρχοι ως πολιτικά πρόσωπα πρωτοστατούν στις κινητοποιήσεις για την Ένωση, οι τουρκοκύπριοι δημοτικοί σύμβουλοι αντιδρούν. Το 1957 έχουμε τις παραιτήσεις των τουρκοκυπρίων δημοτικών συμβούλων, ενώ το 1958 η προσχεδιασμένη πολιτική για τον θεσμικό και εδαφικό διαχωρισμό των δήμων γίνεται πράξη, μετά την τουρκική προβοκάτσια της 7ης Ιουνίου (βόμβα στο τουρκικό γραφείο πληροφοριών) και τη σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι στις 12 Ιουνίου, που οδήγησε στην εξάπλωση της δικοινοτικής βίας με την άμεση αντιπαράθεση ανάμεσα στην ΕΟΚΑ και την ΤΜΤ τον Ιούνιο και Ιούλιο του ΄58. Ο ντεφάκτο διαχωρισμός των δήμων που συνοδεύτηκε με καταστροφές περιουσιών, δολοφονίες και εκτοπισμούς ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, επισημοποιήθηκε στο σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και έμελλε να αποτελέσει το πρώτο ζήτημα τριβής που καταγράφηκε στα 13 σημεία του Μακαρίου το 1963 τα οποία έγιναν η αφορμή για να υλοποιηθεί η Τρίτη διχοτόμηση, η εθνοθεσμική διχοτόμηση, με τη φυγή των τουρκοκυπρίων από όλους τους θεσμούς του κράτους. (Ακολουθεί το Μέρος Β)

*Μενέλαος Αβραάμ, δρ Φιλοσοφίας

Προσωπικότητες στην ''Κ'': Τελευταία Ενημέρωση

X