Kathimerini.com.cy
Το μοντέλο της υπό διαπραγμάτευσης λύσης είναι η ΔΔΟ. Ένα σημαντικό ζήτημα που απασχολεί την ελληνοκυπριακή κοινότητα αλλά και την τουρκοκυπριακή είναι αυτό της ασφάλειας: οι εγγυήσεις και η αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων. Για τους Ελληνοκύπριους, ζωτικής σημασίας ζητήματα είναι η διατήρηση και συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας (Κ.Δ.) και μετά τη λύση, ως της μόνης κρατικής οντότητας με διεθνή υπόσταση.
Στις συνομιλίες φαίνεται να έχει συμφωνηθεί πως η λύση, αν επιτευχθεί και επικυρωθεί από τον λαό, θα τεθεί σε άμεση εφαρμογή την επομένη του δημοψηφίσματος. Συνεπώς το ερώτημα που σαφώς προκύπτει είναι κατά πόσον η άμεση εφαρμογή μιας συμφωνίας λύσης διευκολύνει ή δυσκολεύει τη διασφάλιση των ρυθμίσεων στα ζητήματα της ασφάλειας και συνέχισης της Κ.Δ.
Για την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, η λογική που διέπει όλες τις προτάσεις που βρίσκονται στο τραπέζι των συνομιλιών είναι αυτή της παραμονής για κάποιο (μη συμφωνηθέν) χρονικό διάστημα μέρους των στρατευμάτων και μετά τη λύση.
Με δεδομένη την αναξιοπιστία της Τουρκίας, εύλογα οι Ελληνοκύπριοι ανησυχούν κατά πόσο η Τουρκία θα τηρήσει τη συμφωνία ή θα υπαναχωρήσει διατηρώντας τα στρατεύματά της εσαεί. Μια αποτελεσματική εγγύηση ότι θα τηρηθούν τα συμφωνηθέντα, είναι η λύση, τα χρονοδιαγράμματα και οι υποχωρήσεις των εμπλεκόμενων μερών να υιοθετηθούν σ’ ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας υπό το κεφάλαιο VII, το οποίο θα προβλέπει και συγκεκριμένες κυρώσεις που αυτόματα θα επιβάλλονται σε όποιο μέρος παραβιάσει τους όρους της συμφωνίας. Η Τουρκία δεν αποδέχεται μια τέτοια ρύθμιση, πράγμα που γεννά εύλογα ερωτηματικά ως προς τις πραγματικές της προθέσεις. Χωρίς, όμως, προέγκριση ενός τέτοιου ψηφίσματος, η Κύπρος παραμένει όμηρος της Τουρκίας αφού για να προσφύγει στα Η.Ε., θα χρειάζεται η συγκατάθεση του Τ/κ αντιπροέδρου ο οποίος σε τέτοια ζητήματα εξωτερικής πολιτικής θα διαθέτει βέτο.
Σε ό,τι αφορά τη συνέχιση της Κ.Δ., η άμεση εφαρμογή μιας λύσης δημιουργεί σοβαρά ζητήματα που δεν θα έχουν μελετηθεί. Όπως όλοι γνωρίζουμε η ΔΔΟ, που έχει υιοθετηθεί ως το μοντέλο λύσης, εδράζεται στη λογική των «δύο Συνιστώντων κρατών (ή πολιτειών)». Οι Τουρκοκύπριοι διαθέτουν το δικό τους «Συνιστών Κράτος»: είναι το παράνομο ψευδοκράτος με τις δομές και υπηρεσίες του, το οποίο, απλώς την επομένη των δημοψηφισμάτων, θα νομιμοποιηθεί.
Εμείς πότε θα προλάβουμε να δημιουργήσουμε μέσα σε μια νύκτα, το δικό μας «Ελληνοκυπριακό Συνιστών Κράτος»; Μήπως η Κ.Δ. ως διεθνής κρατική οντότητα θα αυτοδιαλυθεί δημιουργώντας ένα νέο διάδοχο κράτος το οποίο θα έχει και διεθνές καθεστώς και αναγνώριση; Αυτό θα σημαίνει ταυτόχρονα ότι ξεφύγαμε παντελώς από την ιδέα της Ομοσπονδίας και οδηγούμαστε σε Συνομοσπονδία που θα δημιουργήσουν τα δύο «Συνιστώντα Κράτη».
Αν όντως θα διατηρήσουμε την ΚΔ, τότε θα πρέπει μετά τη λύση, να εντοπίσουμε ποιες υπηρεσίες, υπουργεία, τμήματα ή αρχές δεν θα ανήκουν πλέον στην κεντρική κυβέρνηση και να τα αφαιρέσουμε από την Κ.Δ. για να τα μεταφέρουμε στο υπό σύσταση ελληνοκυπριακό κράτος, αφού θα είναι πλέον δικές του αρμοδιότητες. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με τον αριθμό υπαλλήλων που θα κριθούν υπεράριθμοι, αφού τις θέσεις τους θα πρέπει να καταλάβουν Τουρκοκύπριοι στο πλαίσιο της ποσοτικής εκπροσώπησης που θα έχει συμφωνηθεί. Έτσι θα συσταθεί το Ελληνοκυπριακό Συνιστών Κράτος. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να δημιουργηθούν νέοι θεσμοί και μηχανισμοί που η Συμφωνία να προβλέπει και σήμερα δεν υφίστανται στην Κ.Δ.
Είναι πασιφανές ότι όλες αυτές οι ρυθμίσεις είναι πρακτικά αδύνατο να γίνουν μέσα σε μια νύκτα. Είναι γι’ αυτούς και άλλους λόγους που εδώ και πολύ καιρό είχα καταθέσει την πρόταση όπως καθοριστεί ημερομηνία έναρξης ισχύος της όποιας συμφωνίας, μετά τη διεξαγωγή των δημοψηφισμάτων. Είναι πολύ πιο λογικό, βάσει ρεαλιστικών εκτιμήσεων να συμφωνηθεί ότι η λύση θα εφαρμοστεί 6 ή 8 μήνες μετά τα δημοψηφίσματα.
Μια τέτοια ρύθμιση επιτρέπει στην Τουρκία να αποσύρει όλα τα στρατεύματά της πριν από την εφαρμογή της λύσης. Ταυτόχρονα θα αξιοποιηθεί ο χρόνος αυτός για την εγκατάσταση στην Κύπρο μιας πολυεθνικής δύναμης υπό τη διοίκηση των Η.Ε. για να ικανοποιηθεί το αίσθημα ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων. Παράλληλα θα δοθεί ο αναγκαίος χρόνος για προσαρμογή της ΚΔ στα νέα δεδομένα, καθώς και στους Ελληνοκύπριους η δυνατότητα να δημιουργήσουν το δικό τους «Συνιστών Κράτος». Η άμεση εφαρμογή της λύσης την επομένη των δημοψηφισμάτων, ειδικά όταν αυτή εδράζεται στο μοντέλο λύσης της ΔΔΟ με δύο Συνιστώντα Κράτη, είναι πρακτικά αδύνατη και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Δεν σχολιάζω αν είναι καλή ή κακή η υπό διαπραγμάτευση λύση. Αν θα είναι δίκαιη ή άδικη, λειτουργική ή δυσλειτουργική. Εκείνο που επισημαίνω είναι πως αν αντί της άμεσης εφαρμογής της λύσης υιοθετήσουμε μια ολιγόμηνη μεταγενέστερη ημερομηνία έναρξης ισχύος της λύσης, αυτό θα διευκόλυνε και θα έλυνε σοβαρά ζητήματα.
